Sądy w Polsce nie mogą decydować o wypłacie odszkodowania za mordercze prace rodaków na rzecz III Rzeszy, mimo że sprawa działa się na terytorium Polski. Nie można nakazać państwu niemieckiemu wypłaty odszkodowania Polakom, bo chroni je immunitet jurysdykcji.

Czy można to zmienić?

W odpowiedzi na pismo mec. Sylwestra Pieckowskiego, który od lat walczy w sądzie o odszkodowanie za przymusowe prace dla III Rzeszy własnej matki, Ministerstwo Sprawiedliwości pisało w dokumencie, do którego dotarliśmy, o zmianie w przepisach dotyczących immunitetu jurysdykcyjnego i egzekucyjnego państw obcych w postępowaniu cywilnym.

Jak czytamy w dokumencie MS, immunitet jurysdykcyjny i egzekucyjny państwa, na który powołują się sądy, nie jest wprost uregulowany w prawie międzynarodowym. Instytucja ta wynika z jednej z podstawowych zasad prawa międzynarodowego - zasady suwerennej równości państw wyrażonej w art. 2 ust. 1 Karty Narodów Zjednoczonych.

To oznacza, że działalność państwa nie może podlegać regulacji, badaniu ani ocenie organów innego państwa. Państwo nie może być wzywane przed organy innego państwa, pozywane przed sądy innego państwa, a jego własność nie podlega zajęciu, konfiskacie, egzekucji itp. Na mocy jakiejkolwiek decyzji organu państwa obcego. Na to powołują się Niemcy. To dlatego Polacy nie mogą, na dziś, żądać w sądach odszkodowania od Niemców za horror II wojny światowej.

Co prawda od tej reguły wyjątkami są właśnie sprawy o naprawienie krzywd wyrządzonych naruszeniem prawa międzynarodowego, czyli właśnie zbrodni wojennych, ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości, terroru, ale z drugiej strony, jak czytamy, należy uwzględnić odpowiedzialność państwa polskiego za skutki działań Sił Zbrojnych RP za granicą.

Wniosek o zbadanie sprawy nierozpoznany leży w Trybunale Konstytucyjnym. Na dziś organem właściwym w sprawach dotyczących immunitetów wynikających z prawa międzynarodowego pozostaje Minister Spraw Zagranicznych.

Dopiero po podjęciu przez Polskę decyzji w przedmiocie ratyfikacji konwencji ONZ (nie została dotąd ratyfikowana) powstanie możliwość wprowadzenia odpowiednich regulacji w przepisach krajowych.