W najbliższych dniach Sejm ma się zająć nową ustawą o służbie zagranicznej. To dokument wprowadzający szereg bardzo istotnych zmian. Jego celem jest - jak mówi szef polskiej dyplomacji Zbigniew Rau - „oddzielenie polityki od spraw urzędniczych”.

CZYTAJ TAKŻE: WYWIAD. Szef MSZ o szczegółach ustawy o służbie zagranicznej: Musimy oddzielić politykę od spraw urzędniczych

Szef MSZ tak opisuje najważniejsze kierunki proponowanych zmian:

Ustawa wprowadza fundamentalne i systemowe zmiany w służbie zagranicznej. Stanowi remedium na stan obecny, czyli swoistą hybrydę elementów służby dyplomatyczno-konsularnej zakorzenionej w epoce PRL z próbami korekt tych PRL-owskich rozwiązań. Tym samym ustawa wprowadza to, czego najbardziej brakowało w rozwiązaniach dotychczasowych, a zatem rozróżnienie czynnika politycznego od czynnika urzędniczego.

Druga kwestia sprowadza się do szerokiego otwarcia służby zagranicznej, w tym korpusu dyplomatycznego na ludzi, którzy albo są u progu kariery zawodowej i chcą wybrać służbę zagraniczną lub na takich, którzy zdobyli specjalistyczne doświadczenia zawodowe poza służbą zagraniczną, ale uznają, że w tej służbie mogą dalej te doświadczenia wzbogacać i realizować karierę.

Trzecia kwestia to udostępnienie zasobów archiwów MSZ i przekazanie ich do dyspozycji Instytutu Pamięci Narodowej. Warto w tym miejscu podkreślić, że MSZ to ostatni z kluczowych resortów w Polsce, który będzie podlegał takim regulacjom.

Ten ostatni element wydaje się szczególnie interesujący. Art. 78 projektu głosi:

Art. 78. 1.Minister Spraw Zagranicznych w terminie 60 dni od dnia wejścia w życie ustawy przekaże do archiwum Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dokumenty, zbiory danych, rejestry i kartoteki, o których mowa w art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2019 r. poz. 1882 oraz z 2020 r. poz. 1273), a także akta pracowników służby zagranicznej, wytworzone lub gromadzone w okresie do dnia 31 grudnia 1990 r. 2. Przepisy art. 25 ust. 2–6 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu stosuje się odpowiednio.

Proponowana ustawa przekazuje więc z mocy prawa archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych do dyspozycji Instytutu Pamięci Narodowej, a tym samym udostępnia go zainteresowanym podmiotom prowadzących badania naukowe i przygotowujących publikacje dziennikarskie - na zasadach opisanych w przepisach o IPN. To długo wyczekiwana zmiana kończąca ostatecznie z komunistyczną przeszłością resortu spraw zagranicznych, który jako ostatni z kluczowych ministerstw nie przekazał do wglądu polskiemu społeczeństwu swojego archiwum.

Wygląda na to, że znów przybędzie nam cennej poznawczo wiedzy. Może powstanie kolejny tom „resortowych dzieci”?

Prej