Na 12 stycznia 2021 r. Trybunał Konstytucyjny przesunął termin rozprawy ws. przepisu o pełnieniu obowiązków przez Rzecznika Praw Obywatelskich po upływie jego kadencji do czasu objęcia stanowiska przez nowego rzecznika. Szef klubu PiS i wicemarszałek Sejmu Ryszard Terlecki nie wykluczył, że w najbliższy piątek ogłoszony zostanie termin rozpoczęcia kolejnej, trzeciej już procedury wyboru nowego Rzecznika Praw Obywatelskich.

TK zajmie się sprawą kadencji RPO w styczniu

Pierwotnie rozprawa dotycząca tej kwestii miała odbyć się 20 października br., została jednak odwołana z uwagi na chorobę jednego z sędziów. Kolejny termin wyznaczono na 19 listopada, przesunięto go jednak na 2 grudnia. Z informacji na stronie Trybunału wynika, że także ten termin został zmieniony. W konsekwencji rozprawa ma odbyć się 12 stycznia 2021 r. o godz. 11.

Do sprawy jest wyznaczony skład pięciorga sędziów TK. Przewodniczącą składu jest prezes Trybunału Julia Przyłębska, sprawozdawcą sędzia Stanisław Piotrowicz, zaś oprócz nich w składzie są sędziowie: Justyn Piskorski, Rafał Wojciechowski i Wojciech Sych.

Trybunał Konstytucyjny zajmie się wnioskiem grupy posłów PiS o zbadanie konstytucyjności ustawowego przedłużenia pięcioletniej kadencji Rzecznika Praw Obywatelskich w sytuacji, gdy upłynie jego kadencja, a następca nie zostanie wybrany. Poselski wniosek w tej sprawie trafił do TK w połowie września. Kadencja obecnego RPO - Adama Bodnara - upłynęła 9 września.

Sprawa dotyczy zbadania konstytucyjności de facto ustawowego przedłużenia kadencji RPO, która zgodnie z art. 209 ust. 1 Konstytucji RP wynosi 5 lat. Zgodnie z ustawą o Rzeczniku Praw Obywatelskich, „dotychczasowy rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika”.

Kadencja RPO wynikająca z konstytucji traktowana powinna być jako pierwszy wskaźnik jego legitymacji do działania. Z tą kadencją powinna iść synchronizacja kadencyjności w ustawie o RPO. Obecnie tego nie ma i dlatego zachodzi konieczność uruchomienia kontroli konstytucyjnej zaskarżonego przepisu

— wskazywali w swym wniosku posłowie PiS.

Bodnar w stanowisku skierowanym w związku z tym do Trybunału podkreślał zaś, że „wykluczenie tego, aby dotychczasowy Rzecznik pełnił swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego, prowadziłoby do osłabienia ochrony praw i wolności”. Wniósł o uznanie przepisu za konstytucyjny.

RPO powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Jeżeli Senat odmówi wyrażenia zgody na powołanie rzecznika (na podjęcie uchwały wyrażającej zgodę lub sprzeciw ma miesiąc), Sejm powołuje na to stanowisko inną osobę.

Dotychczas jedyną kandydatką na następcę Bodnara była Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, obecnie główna koordynatorka sądowych postępowań strategicznych w Biurze RPO, którą zgłosiły kluby opozycyjne. Sejm dwukrotnie, 22 października i 20 listopada, odrzucił jej kandydaturę.

Terlecki: pewnie w piątek ogłosimy termin ws. wyboru nowego RPO

Posłowie już dwukrotnie próbowali wybrać następcę Bodnara i za każdym razem jedyną zgłoszoną (przez klubu KO i Lewicy) kandydatką była mec. Zuzanna Rudzińska-Bluszcz, która pracuje obecnie w biurze Rzecznika Praw Obywatelskich i cieszy się poparciem ponad tysiąca organizacji pozarządowych. Jej kandydatury w głosowaniu dwukrotnie nie poparło jednak Prawo i Sprawiedliwość, i w takiej sytuacji nie miała ona szansy na wybór.

Szef klubu PiS pytany we wtorek w Sejmie co z wyborem następcy Bodnara, stwierdził: „nie ma jeszcze terminu ogłoszonego”.

Pewnie w piątek ogłosimy termin

— dodał.

Na pytanie o ewentualnego kandydata PiS na urząd RPO, Terlecki odpowiedział: „zobaczymy jak ogłosimy termin”.

5-letnia kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich Adama Bodnara upłynęła 9 września, ale - zgodnie z ustawą o Rzeczniku Praw Obywatelskich - nadal pełni on tę funkcję do czasu powołania swego następcy.

Rzecznika Praw Obywatelskich powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Jeżeli Senat odmówi wyrażenia zgody na powołanie rzecznika (na podjęcie uchwały wyrażającej zgodę lub sprzeciw ma miesiąc), Sejm powołuje na stanowisko rzecznika inną osobę.

kpc/PAP