Zawieszając na chwilę dyskusję nad sposobem stanowienia prawa, na podstawie którego miałyby odbyć się wybory prezydenckie (a także ich terminu) - trudno o inną niż krytyczna ocena sytuacji, w której na kilkanaście dni nie znamy na pewno ani daty, ani tego, jak będzie wyglądać głosowanie - warto na chwilę zatrzymać się przy analizie czystej polityki. A tutaj moment mamy niespotykany od dłuższego czasu: oto od postawy opozycji (zwłaszcza tej w wydaniu Senatu) może zależeć kierunek dynamiki politycznej na najbliższe miesiące, a może nawet i lata.

CZYTAJ WIĘCEJ:

Przy przeciąganiu liny o termin wyborów powinna zatriumfować myśl „dłużej klasztora niż przeora”

Otwarte kanały do jawnych i nieoficjalnych rozmów rządu z opozycją to naturalna sprawa dla demokracji, a nie wybryk natury i zdrada

Piłka po stronie Senatu

W gronie polityków Koalicji Obywatelskiej, ale także koniecznych do tego głosów senatorów PSL i Lewicy coraz mocniej dojrzewa myśl, która pozwoliłaby nie odrzucać w całości ustawy o głosowaniu korespondencyjnym, którą przyjął Sejm, ale wprowadzić do niej poprawki. Jakie? Tutaj zdania są podzielone. Z jednej strony takie korekty musiałyby dotyczyć vacatio legis, pozwalający organizację takiego głosowania dopiero w sierpniu czy wrześniu, z drugiej korekta dotycząca tego, kto miałby organizować cały proces wyborczy (tutaj poprawka zapewne dotyczyłaby przekierowania kompetencji na powrót do Państwowej Komisji Wyborczej).

Nawet jeśli padnie na decyzję o poprawkach, a nie odrzuceniu w całości ustawy, to byłoby to - tylko i aż - otwarcie furtki do dalszej rozgrywki. Taka skorygowana, poprawiona ustawa wróciłaby do Sejmu, który w codziennych i naturalnych warunkach takie poprawki odrzuca, najczęściej zresztą jednym głosowaniem. Ale czasy mamy nadzwyczajne, także z powodu dość jednoznacznej postawy w tej kwestii Jarosława Gowina i jego Porozumienia. Ugrupowania zapewne niejednolitego, ale chyba nie na tyle, by Gowin nie znalazł pięciu nazwisk do utrzymania ewentualnych poprawek Senatu.

Gowin liczy do pięciu, ale w sprawie maja to najmniej ważne. Konkretów i szczegółów do wyjaśnienia jest mnóstwo

Przyjęcie poprawek Senatu rozpoczęłoby zupełnie nowy etap

Przyjmijmy na chwilę - czysto teoretycznie - że takie poprawki Senatu ostałyby się w Sejmie, wbrew oficjalnemu, a na pewno nieoficjalnemu stanowisku PiS. Co dalej? W ciekawym wywiadzie udzielonym tygodnikowi „Sieci” Jarosław Gowin sugerował, że prawdopodobnie Porozumienie - i jego ludzie - mogliby zostać usunięci z rządu. Lub że przynajmniej trzeba liczyć się z takim scenariuszem. Mniejszościowy rząd PiS-Solidarnej Polski z głosującymi w poszczególnych, konkretnych kwestiach posłami Porozumienia, Konfederacji czy PSL nie byłby jednak już tak skutecznym walcem jak dotychczas (ze wszystkimi tego pozytywami i problemami). To jednak tylko jedno z wyjść - równie dobrze PiS przełknęłoby te decyzje i wybory korespondencyjne odłożyło na wspomniany sierpień czy wrzesień (co zresztą w pewnym momencie było już zaakceptowane, po czasie jednak wycofano się z tego pomysłu).

A same wybory? Z pewnością zabrakłoby czasu na inne - zgodne z prawem - ruchy niż tylko wprowadzenie stanu klęski żywiołowej, co w związku z niemożliwością organizacji wyborów stacjonarnych, klasycznych (opinia ministra Szumowskiego była jednoznaczna i bezwzględna) oznaczałoby odłożenie organizacji wyborów korespondencyjnych o kwartał albo i więcej. To zresztą w dużej mierze wyczerpałoby znamiona prawne związane z takim ruchem - jeśli nie da się przeprowadzić wyborów tradycyjnych, a korespondencyjne mogą wejść dopiero za pewien czas, to jeden ze stanów nadzwyczajnych jest czymś oczywistym. Wtedy jednak z kolei - czego obawia się opozycja, analizując możliwe furtki prawne i polityczne - wydłużenie się stanu klęski żywiołowej byłoby zależne od PiS (choć później Sejm musi wydać zgodę na jego przedłużenie, więc i to nie byłoby tak pewne i oczywiste).

Polecam pakiet rozmów, jakie przeprowadziliśmy na antenie telewizji wPolsce.pl - z wiceministrem SWiA Błażejem Pobożym, profesorami Jarosławem Flisem i Antonim Dudkiem, a także publicystami Marzeną Nykiel i Wojciechem Biedroniem.

W tle czysty interes polityczny

Nikt z polityków nie powie tego głośno, ale w tle tych przepychanek jest również czysty interes polityczny. PiS chce sprawę wyborów rozstrzygnąć możliwie szybko, nie rozwlekając kampanii na długie tygodnie i miesiące, w których spodziewane są problemy z bezrobociem, suszą i setkami drobnych spraw wokół restrykcji związanych z pandemią. Koalicja Obywatelska najchętniej przełożyłaby wybory nie o kwartał, ale o rok - by wymienić kandydatkę i zresetować reguły gry, a przynajmniej ugrać kolejne 12 miesięcy rządu zmagającego się z wieloma spodziewanymi problemami. Lewica sama nie wie, czego chce, a PSL po prostu czeka - widząc, jak wykrwawia się kandydatka KO, zyskuje prezes PSL. Podobny proces dotyczy Szymona Hołowni i Krzysztofa Bosaka.

Czasu na refleksję związaną z analizą rozłożenia pionków na politycznej szachownicy jest skrajnie niewiele. Jeśli ustawa wróci z Senatu na początku maja, historii związanych ze zmianą konstytucji (w tę czy inną stronę) raczej na stole nie będzie. Otwartym będzie kwestia poprawek, vacatio legis i wprowadzenia stanu klęski żywiołowej. Jest też możliwy totalny reset, który doprowadziłby do zamrożenia dyskusji i przełożenia wyborów klasycznych na czas spokojniejszy, gdy idzie o pandemię (zarazem z maksymalnie wydłużanym stanem klęski żywiołowej).

Maj, sierpień, a może wczesna jesień? Korespondencyjnie czy klasycznie? Jeśli poprzez listy, to na jakich ostatecznie zasadach? Na kilkanaście dni przed ogłaszanym oficjalnie terminem wyborów po prostu tego nie wiemy. I nikt odpowiedzi nie udzieli przez najbliższe dni. W tak ważnej sprawie (ustrojowo!) jak wybory prezydenckie tak dużej ilości nieprzygotowania i prowizorki nie było nigdy, co jest po prostu smutnym wnioskiem, gdy idzie o jakość naszego życia publicznego - z naciskiem na klasę polityczną. Na razie jednak mało kto o tym myśli w kategoriach państwowych - przypomina to raczej, po raz kolejny zresztą w ostatnich latach, grę w której na czołowe zderzenie jadą dwa rozpędzone samochody: to, czy ktoś ustąpi i na jakich zasadach okaże się zapewne za pięć, a może i za dwie dwunasta.

ZOBACZ TAKŻE MAGAZYN BEZ SPINY: