Stan wyjątkowy, by odroczyć wybory? A jeśli władza będzie chciała wykorzystać narzędzia, które jej daje?

Wyraźnie widać, iż opozycja i jej media – tak, specjalnie użyłam określenia „jej”, bo opadły resztki kamuflażu i część dziennikarzy bardziej zajadle walczy z PiS-em i jego kandydatem niż politycy – uznały, że ostatnią szansą przed widmem katastrofy w wyborach prezydenckich, która nie tylko pogrzebie ich kandydata, ale poważnie zdemontuje Platformę Obywatelską, jest przełożenie terminu wyborów.

Narzędziem do tego ma być ogłoszenie stanu wyjątkowego na podstawie art. 230.1 Konstytucji, który stanowi, iż :

W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.

Z kolei ustawa z 21 czerwca 2002 roku w art.2.1  precyzuje przesłanki, które upoważniają władzę do wprowadzenia stanu wyjątkowego:

W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.

Zasadnicze w tym przepisie są określenia „szczególne zagrożenie” i „nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych”. O ile można się zgodzić z tym, że mamy sytuację „szczególnego zagrożenia” o tyle, jak wynika z dotychczasowych działań rządu, zwykłe „środki konstytucyjne” są na dziś wystarczające. Jeśliby zatem rząd zdecydował się o wystąpienie do prezydenta o wprowadzenie stanu wyjątkowego, a ten wyraził na to zgodę, to istnieje uzasadnione podejrzenie, iż zostałaby złamana Konstytucja. Ale w takiej sytuacji, by osiągnąć swój cel, opozycja i jej media przymknęłyby na to oko, chowając do szafy transparenty i koszulki z napisami „Konstytucja”.

Zdumiewające jest jednak przekonanie, iż wprowadzenie stanu wyjątkowego sprowadza się wyłącznie do przesunięcia terminu wyborów i wszystko, oprócz tej daty, będzie tak jak jest, bo przecież w rozporządzeniu wydanym przez prezydenta o wprowadzeniu stanu wyjątkowego nie tylko określa się przyczyny wprowadzenia, czas trwania i obszar, na jakim wprowadza się stan wyjątkowy, ale także, zawarte w ustawie rodzaje ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela.

A co będzie, jeśli władza ulegnie pokusie, by takie ograniczenia wprowadzić? W ich najbardziej restrykcyjnej formie, ze względu na „szczególne zagrożenie”?

Oto kilka przykładów, jakie możliwości daje wprowadzenie stanu wyjątkowego:

— koordynację i kontrolę funkcjonowania administracji rządowej i samorządowej wykonują Prezes Rady Ministrów i wojewodowie

— Jeżeli organy gminy, powiatu lub samorządu województwa niewykazują dostatecznej skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych lubw realizacji działań wynikających z przepisów o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek właściwego wojewody, może zawiesić te organy do czasu zniesienia stanu wyjątkowego lub na czas określony i ustanowić w ich miejsce zarząd komisaryczny sprawowany przez komisarza rządowego.

— organy porządku i bezpieczeństwa publicznego mogą w celu przywrócenia porządku publicznego wkroczyć na teren szkoły wyższej bez wezwania przez rektora, którego należy niezwłocznie o tym zawiadomić

— czasie stanu wyjątkowego mogą być zawieszone prawa do:

1) organizowania i przeprowadzania wszelkiego rodzaju zgromadzeń;

2) organizowania i przeprowadzania imprez masowych oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych, niebędących imprezami masowymi;

3) strajków pracowniczych i innych form protestu w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach;

4) strajków i innych niż strajki form akcji protestacyjnych rolników;

5) akcji protestacyjnych studentów organizowanych przez studenckie samorządy, towarzyszenia lub organizacje;

— może być zawieszone prawo do  zrzeszania się poprzez:

a) ustanowienie zakazu tworzenia i rejestracji nowych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji,

— może zostać wydany nakaz okresowego zaniechania działalności zarejestrowanych stowarzyszeń, partii politycznych, związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, organizacji pracodawców, ruchów obywatelskich oraz innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji, których bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

— czasie stanu wyjątkowego może być odosobniona osoba mająca ukończone 18 lat, w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pozostając na wolności będzie prowadziła działalność zagrażającą konstytucyjnemu ustrojowi państwa, bezpieczeństwu obywateli lub porządkowi publicznemu albo gdy odosobnienie jest niezbędne dla zapobieżenia popełnienia czynu karalnego lub uniemożliwienia ucieczki po jego popełnieniu-

— w czasie stanu wyjątkowego może być wprowadzona:

1) cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu obejmująca materiały prasowe w rozumieniu ustawy Prawo prasowe, czyli dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe; prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie oraz tele- i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania; prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską;

2)kontrola zawartości przesyłek, listów, paczek i przekazów przekazywanych w ramach usług pocztowych o charakterze powszechnym lub usług kurierskich;

3) kontrola treści korespondencji telekomunikacyjnej i rozmów telefonicznych lub sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych;

4) emisja sygnałów uniemożliwiających nadawanie lub odbiór przekazów radiowych, telewizyjnych lub dokonywanych poprzez urządzenia i sieci telekomunikacyjne, których treść może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

Funkcję organów cenzury i kontroli pełnią właściwi wojewodowie.

— Organy cenzury i kontroli są uprawnione do zatrzymywania w całości lubw części publikacji, przesyłek pocztowych i kurierskich oraz korespondencji telekomunikacyjnej, a także do przerywania rozmów telefonicznych i transmisji sygnałów przesyłanych w sieciach telekomunikacyjnych, jeżeli ich zawartość lub treść może zwiększyć zagrożenie konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

— czasie stanu wyjątkowego mogą być wprowadzone ograniczenia wolności i praw człowieka i obywatela w zakresie dostępu do towarów konsumpcyjnych, poprzez całkowitą lub częściową reglamentację zaopatrzenia ludności;

— pododdział zwarty policji może użyć lub wykorzystać broń palną, jeżeli użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego okazało się niewystarczające do osiągnięcia celów.

To większość z przewidzianych w ustawie możliwości ograniczenia wolności praw człowieka i obywatela.

Opozycja igra z ogniem, zakładając, iż można mieć ciasteczko i zjeść ciasteczko, czyli wprowadzić stan wyjątkowy, stosując tylko artykuł 22.7 Konstytucji stanowiący o tym, iż w czasie stanu nadzwyczajnego (a takim jest stan wyjątkowy) w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu.

Ustawa, do wydania której jest delegacja w Konstytucji, przewiduje znacznie więcej, więc ponownie zadam pytanie – a co będzie, jeśli władza ulegnie pokusie?