Z udziałem prezydenta Andrzeja Dudy, premiera Mateusza Morawieckiego oraz marszałków Sejmu - Elżbiety Witek i Senatu - Stanisława Karczewskiego w katowickim kościele garnizonowym rozpoczęła się w czwartek uroczysta Msza za ojczyznę, będąca częścią obchodów Święta Wojska Polskiego.

W nabożeństwie udział biorą też: szef MON Mariusz Błaszczak, minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Kamiński, szef BBN Paweł Soloch, szef gabinetu prezydenta Krzysztof Szczerski i władze województwa.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Święto Wojska Polskiego. Szef MON w Warszawie: „Dziękujemy tym, którzy dziś stoją na straży bezpieczeństwa Polski i Polaków”

Tegoroczne obchody, których zwieńczeniem będzie popołudniowa defilada wojskowa, odbywają się w Katowicach w związku z setną rocznicą wybuchu I powstania śląskiego - jednego z trzech powstańczych zrywów, które doprowadziły do włączenia części Górnego Śląska do Polski w 1922 roku.

Zlokalizowany w śródmieściu Katowic kościół garnizonowy pod wezwaniem św. Kazimierza Królewicza, gdzie odprawiana jest Msza inaugurująca czwartkowe uroczystości w Katowicach, powstał w dwudziestoleciu międzywojennym - jego trwającą trzy lata budowę rozpoczęto w 1930 roku. Finansowana była m.in. z subwencji rządowej, dobrowolnego opodatkowania się korpusu oficerów i podoficerów Garnizonu Katowice oraz cegiełek rozprowadzanych wśród młodzieży i nauczycieli. Był to pierwszy w Polsce kościół zbudowany w stylu art-deco, czyli funkcjonalizmu. Styl kościoła, zbudowanego z żelbetony i cegły, odznacza się prostotą, a nawet surowością.

Po Mszy w kościele garnizonowym prezydent Andrzej Duda złoży wieniec przed Pomnikiem Powstańców Śląskich, a następnie nieopodal katowickiego pomnika Józefa Piłsudskiego wręczy nominacje generalskie, nominację admiralską oraz odznaczenia państwowe. Później głowa państwa przyjmie defiladę wojskową „Wierni Polsce”, która przejdzie ulicami Katowic.

W defiladzie weźmie udział ok. 2,6 tys. żołnierzy. Poza kolumnami pieszymi ulicami Katowic przedefiluje ponad 180 pojazdów, w tym czołgi, transportery Rosomak i samobieżne moździerze Rak, armatohaubice Krab i Dana, samobieżne wyrzutnie rakiet Langusta, wozy dowodzenia Łowcza, pojazdy saperskie Topola, zestaw przeciwlotniczy Poprad, samochody Humvee.

Na niebie zaprezentuje się 60 statków powietrznych, w tym zespół „Biało-Czerwone Iskry”, myśliwce F-16, samoloty transportowe i śmigłowce. Obok żołnierzy Wojska Polskiego przemaszerują też stacjonujący w Polsce żołnierze z USA, Wielkiej Brytanii, Rumunii i Chorwacji.

Trasa defilady prowadzi od ul. Bagiennej przez al. Roździeńskiego na rondo gen. J. Ziętka, a następnie na północ aleją Korfantego. Rozformowanie wojsk nastąpi na wysokości Pętli Słonecznej. Po zakończeniu defilady, około godz. 16, w Strefie Kultury rozpocznie się piknik wojskowy, w którym udział weźmie m.in. premier Mateusz Morawiecki.

I powstanie śląskie było spontanicznym zrywem polskiej ludności, którego celem miało być przyłączenie Górnego Śląska do Polski. W maju 1919 r. na konferencji w Wersalu zadecydowano, że o przynależności atrakcyjnych gospodarczo terenów Śląska przesądzi plebiscyt. Wobec trudności gospodarczych w regionie pracę przerwało 40 kopalń. Górnicy nie otrzymywali pensji, zdecydowali się na strajk generalny. 15 sierpnia 1919 r. przed bramą kopalni Mysłowice zgromadziło się około 3 tys. górników wraz z rodzinami, żądając wypłaty zaległych wynagrodzeń. Niemcy otworzyli ogień, zabijając siedmiu górników, dwie kobiety oraz trzynastoletniego chłopca.

Wiadomość o masakrze zbulwersowała ludzi i zradykalizowała nastroje społeczne. Powstanie wybuchło 17 sierpnia 1919 r. Walki powstańcze w krótkim czasie objęły powiaty pszczyński, rybnicki, katowicki oraz te, w których mieszkał znaczny odsetek ludności polskojęzycznej. Po początkowych sukcesach oddziałów powstańczych, Grenzschutz (niemiecka straż graniczna) sprowadził posiłki. Powstańcy dysponujący bronią ręczną nie byli w stanie przeciwstawić się broni maszynowej, artylerii, samochodom opancerzonym i pociągom pancernym. 24 sierpnia 1919 r., ze względu na beznadziejnie położenie oddziałów powstańczych oraz wzrastające represje ze strony władz niemieckich, dowódca powstania Alfons Zgrzebniok wydał rozkaz zaprzestania walk.

I powstanie śląskie, choć zakończone porażką, przygotowało grunt pod dwa kolejne zrywy. II powstanie wybuchło rok później, również w sierpniu, a trzecie - w nocy z 2 na 3 maja 1921 r. Jego efektem było przyznanie Polsce znacząco większej części Górnego Śląska, niż początkowo zamierzano, po marcowym (w 1921 r.) plebiscycie w sprawie przynależności państwowej tych ziem. Powstania Śląskie to jedyne - obok wielkopolskiego - zakończone sukcesem polskie zrywy narodowe. Sejm RP ustanowił rok 2019 Rokiem Powstań Śląskich.

Mly/PAP