NASZ WYWIAD. Dr Żółtaniecki: Stosunki polsko-amerykańskie były dobre, ale dopiero teraz pojawiły się w nich twarde fakty

„Generalnie bardzo dobra i bardzo udana wizyta. Jest to efekt prowadzonej od kilku lat bardzo intensywnej pracy” - mówi portalowi wPolityce.pl dr Ryszard Żółtaniecki, socjolog, dyplomata, specjalista ds. stosunków międzynarodowych, Collegium Civitas.

wPolityce.pl: Jak pan odbiera porozumienia zawarte między Polską a Stanami Zjednoczonymi podczas wizyty prezydenta Andrzeja Dudy w USA?

Dr Ryszard Żółtaniecki: Generalnie bardzo dobra i bardzo udana wizyta. Jest to efekt prowadzonej od kilku lat bardzo intensywnej pracy. Stosunki polsko-amerykańskie były zawsze dobre, ale ze wskazaniem na nijakie. Zawsze towarzyszyły im piękne deklaracje kolejnych prezydentów czy polityków, ale nic za nimi nie szło. Od pewnego czasu pojawiły się konkrety. To  nie są tylko deklaracje, ale twarde fakty polityczne i ekonomiczne. To jest niezwykle optymistyczne. Dużą rolę odgrywa to, że obaj prezydenci mają bardzo podobną sytuację.

Na czym polega podobieństwo?

Działają w bardzo podobnym kontekście. Na początku wizyty prezydenta Dudy, prezydent Trump odpowiadając na pytania dziennikarzy mówił o swojej sytuacji odwołując się do raportu prokuratora generalnego USA. Charakteryzował także sytuację wewnętrzną Stanów Zjednoczonych. Równie dobrze mógłby to być charakterystyka sytuacji Polski. Kontekst w jakim obaj prezydenci sprawują władzę jest bardzo podobny. Systemy wartości obu polityków są do siebie zbliżone. Są tradycjonalistami i konserwatystami. Wierzą, że pewne imponderabilne wartości są podstawowe dla rozwoju społeczeństwa. To bardzo ułatwia komunikację i podejmowanie decyzji. Jest taka zasada, że jeżeli klimat w rozmowach jest dobry, to wszystko można łatwiej i szybciej załatwić. Nawet najtrudniejsze rzeczy można ustalić i uzgodnić. Jeżeli klimat jest zły, najprostsze sprawy stają się niemożliwe do przezwyciężenia.

Co według pana jest najistotniejsze w tych kwestiach militarnych? Podpisano m. in. memorandum w zakresie współpracy dotyczącej energii jądrowej.

Tak, to bardzo interesująca kwestia. Ale zaskoczę pana, mówiąc co jest dla mnie najistotniejsze. Uczciwość tego kontraktu. Płacimy za niego rynkową cenę. Nie jesteśmy klientem. Wychodzimy z etapu, mówiąc brutalnie, określanego mianem żebractwa.

Przyjaźń z USA nie będzie nas zbyt drogo kosztowała?

Chodzi o to, że strona amerykańska uczciwie postawiła sprawę. Jesteśmy po raz pierwszy partnerem. Nie oczekujemy, że ktoś nam coś da, skredytuje, albo ułatwi, tylko na zasadzie rynkowej kupujemy najlepszy towar za solidne pieniądze. To najlepszy produkt jaki możemy kupić. I to jest coś nowego w naszej polityce. Zawsze uprawialiśmy uwłaczające nam żebractwo. Tłumaczyliśmy, że mamy trudną historię, jesteśmy biedni i na nic nas nie stać. A teraz staliśmy się pełnoprawnym i równorzędnym partnerem. Prezydent Trump podkreślał, że to jest deal korzystny dla obu stron.

Za ile lat przyjdzie czas na pełną ocenę porozumienia prezydentów Trumpa i Dudy? Za 10?

Nie, moim zdaniem dużo szybciej. Historia bardzo przyspiesza. Ile to wszystko będzie warte, zobaczymy kiedy będą rządzili demokraci. To będzie test nie tylko na tę sytuację, ale ogólny test na wiarygodność.

Jeżeli nic się nie wydarzy nieprzewidzianego, Trump będzie prezydentem Stanów Zjednoczonych także przez drugą kadencję.

Tak, wszystko na wskazuje, ale mam na myśli dłuższą perspektywę. Są obawy, że przyjdą demokraci i spróbują odrzucić te ustalenia. Jest więc wielkie wyzwanie dla obu administracji, polskiej i amerykańskiej. Powinny stworzyć taki system porozumień, który będzie trudno odwrócić. Wszystko można zerwać, każdy traktat można zerwać. Ale chodzi o to, żeby zerwanie było nieopłacalne dla żadnej ze stron. Nie tylko Amerykanie mogą nie dotrzymać zobowiązań. Polska też może ich nie dotrzymać. Wystarczy się wsłuchać w to, co mówią niektórzy politycy. Dlatego trzeba doprowadzić do tego, żeby żadnej ze stron zrywanie tego porozumienia czy ogólnego paktu było nieopłacalne.

Not. TP