Nowe przepisy zaostrzają zakaz umieszczania małych dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych oraz przyczyniają się do rozwoju rodzinnych form pieczy zastępczej - podkreśliła w rozmowie z PAP minister rodziny, pracy i polityki społecznej Elżbieta Rafalska.

Na środę Sejm zaplanował pierwsze czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Resort rodziny przygotował zmiany, które mają poprawić sytuację rodzinnych form opieki zastępczej, wzmocnić proces usamodzielnienia wychowanków, oraz pomóc sądom w kierowaniu dzieci do pieczy zastępczej.

Rafalska podkreśliła w rozmowie z PAP, że jednym z głównych celów nowelizacji ustawy jest przeprowadzenie deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej.

Jej zdaniem rozwój pieczy zastępczej postępował zbyt wolno, a liczba dzieci będących w jej instytucjonalnej formie była zbyt duża. Wskazała, że dzisiaj w placówkach opiekuńczo-wychowawczych dzieci poniżej 7 roku życia stanowią ponad 9 proc. wszystkich wychowanków.

Od lat mówimy o deinstytucjonalizacji opieki nad dzieckiem i ciągle nam się to nie udaje. Tym razem chcemy wprowadzić bardzo radykalny przepis, który mówi o zakazie umieszczania dziecka poniżej 10 roku życia w placówce opiekuńczo-wychowawczej

— powiedziała minister.

Zaznaczyła, że w przepisach przewidziano tylko wyjątkowe sytuacje, które pozwalałyby na umieszczenie dziecka w takiej placówce.

Można będzie dziecko poniżej 10 lat umieścić w placówce opiekuńczo-wychowawczej, w sytuacji, w której przebywa w niej matka bądź ojciec

— mówiła Rafalska.

Oczywiście można zaraz zadać pytanie: jeżeli starsze rodzeństwo jest w placówce opiekuńczo-wychowawczej, a młodsze dziecko nie będzie mogło być w niej umieszczone, to co zrobić w takiej sytuacji? Nasza odpowiedź jest taka: umieścić to rodzeństwo w rodzinnej formie pieczy zastępczej, a nie umieszczać młodszego dziecka w placówce opiekuńczo-wychowawczej

— podkreśliła szefowa MRPiPS.

Zaznaczyła jednocześnie, że projekt ustawy nie mówi o likwidacji placówek opiekuńczo-wychowawczych.

Nie ma takich intencji, bo jest część dzieci, która może nie znaleźć wsparcia w rodzinnej formie pieczy zastępczej. Mogą być to starsze dzieci, których rodzice obawiają się jakiś poważnych problemów wychowawczych, tych przyczyn może być wiele

— tłumaczyła minister.

Aby ograniczyć przypadki umieszczania dzieci w pieczy instytucjonalnej resort wprowadził zasadę, że w sytuacji skierowania przez powiat dziecka do placówki opiekuńczo-wychowawczej – będzie on sam musiał pokryć koszty umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej. Gmina nie będzie współfinansowała pobytu dziecka w placówce.

To zmiana bardzo istotna z punktu widzenia samorządów. Chcemy, żeby dzieci umieszczać w rodzinnej pieczy zastępczej. Czynnik finansowy może stanowić tę istotną zachętę, a równocześnie pozwoli nam osiągnąć ten efekt deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej

— podkreśliła minister.

Zmiany w ustawie zakładają także utworzenie centralnego rejestru miejsc pieczy zastępczej.

Rejestr będzie stanowił duże udogodnienie dla sądów rodzinnych. Da nam również pełną wiedzę o dziecku przebywającym w pieczy zastępczej oraz o tym, gdzie ewentualnie zostało umieszczone jego rodzeństwo

— wyjaśniła minister.

Rafalska zaznaczyła, że nowelizacja istotnie zmienia także proces usamodzielnienia wychowanków przebywających w rodzinnej pieczy zastępczej bądź instytucjonalnej. W tym celu - jak mówiła - zaproponowano m.in. zniesienie kryterium dochodowego dotyczącego świadczenia na usamodzielnienie i zagospodarowanie oraz skrócenie z trzech do roku okresu uprawniającego do pomocy na usamodzielnienie. Ponadto, w proces usamodzielniania się dorosłych wychowanków włączone zostaną Ochotnicze Hufce Pracy.

Ten projekt był poddany długim konsultacjom. Jego kształt, który został przyjęty w listopadzie przez Radę Ministrów, mocno się zmienił od tego zaproponowanego w kwietniu. Myślę, że ta propozycja jest akceptowalna

— oceniła Rafalska.

Nowe rozwiązania mają wejść w życie 1 stycznia 2019 r., z wyjątkiem niektórych przepisów, które zaczną obowiązywać w terminach późniejszych.

Do pieczy zastępczej trafiają dzieci, których rodzice nie są w stanie należycie wypełniać swoich obowiązków. Celem pieczy zastępczej jest zapewnienie dziecku czasowej opieki i wychowania; powinno tam przebywać, dopóki nie będzie możliwości jego powrotu do rodziny albo umieszczenia go w rodzinie adopcyjnej.

Formami rodzinnej pieczy zastępczej są: rodzina zastępcza - spokrewniona, niezawodowa lub zawodowa; rodzinny dom dziecka. Instytucjonalne formy pieczy zastępczej, to placówki takie jak domy dziecka, placówki typu socjalizacyjnego, interwencyjnego, czy specjalistyczno-terapeutycznego.

wkt/PAP