Polska transformacja ustrojowa pociągnęła za sobą również poważne przeobrażenia na polu gospodarczym. Niestety w wyniku prywatyzacji, przeprowadzanej m.in. w okresie rządów obecnych krytyków PSL, ucierpiał rodzimy sektor rolno-spożywczy.

Wystarczy podać kilka casusów przejęcia polskich zakładów przetwórstwa owocowo-warzywnego przez zachodnich potentatów.

Dobrym przykładem jest sprawa zakładu Pudliszki, którego przetwory w latach 30-tych XX wieku były eksportowane nawet do Niemiec, Francji i USA. W 1994 zakład został przekształcony w spółkę akcyjną, a od 1997 r większościowy pakiet przeszedł w ręce amerykańskiego koncernu Heinz. Cała operacja przebiegała w okresie rządów SLD-PSL. W tym samym okresie, w lipcu 1995 roku, doszło do prywatyzacji Zakładów Koncentratów Spożywczych Winiary.

Nie był to odosobniony przypadek, gdy u władzy była koalicja SLD-PSL. W 1995 roku do prywatyzacji zostały skierowane Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego w Międzychodzie. W kwietniu 2011 roku zapowiedziano likwidację zakładu, ale ostatecznie przejął go lokalny przedsiębiorca.

Podobny los (również w czasie rządów SLD-PSL) spotkał Zakład Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego Kotlin. W maju 1997 roku doszło do prywatyzacji zakładu, a w 2015 roku do przejęcia go przez koncern Maspex.

Na tym nie koniec. Dobrym przykładem ilustrującym ponure zjawisko towarzyszące przeobrażeniom lat 90. jest Zakład Przetwórstwa Owoców i Warzyw w Łowiczu powstały w 1963 roku. W ostatniej dekadzie XX wieku doszło do prywatyzacji. Zakłady trafiły do rąk firmy Agros Nova, a w 2015 r. do Maspexu.

Warto również przytoczyć historię Mazowieckich Zakładów Przemysłu Owocowo-Warzywnego w Tarczynie, sprywatyzowanych w latach 90., a następnie wykupionych przez niemiecką firmę Agrohansa i odsprzedanych spółce Agros (później występującej pod nazwą Agros Nova). Obecnie właścicielem jest Maspex.

W 1999 roku sprywatyzowane zostały z kolei Kujawskie Zakłady Przemysłu Owocowo-Warzywnego Włocławek.

Podobnie było w przypadku Tymbarku. Znany producent soków w 1995 roku został objęty Programem Powszechnej Prywatyzacji, a w 1999 roku trafił do rąk Maspexu. Nie jest to jedyna znana marka, która trafiła do rąk wielkiego koncernu. Rzeszowska Alima (znana głównie jako producent popularnego soku dla dzieci Bobo Frut) została sprywatyzowana w 1992 r., kiedy przejął ją Gerber. Od 2007 właścicielem zakładu jest Nestle.

Nie można również zapominać o licznych przykładach polskich cukrowni. Jeszcze w 1989 roku było 78 cukrowni, do 1996 wszystkie stanowiły własność Skarbu Państwa. Proces masowej reprywatyzacji będącej pokłosiem polityki Leszka Balcerowicza i Jerzego Buzka rozpoczął się w następnym roku. Do 2003 roku w rękach zagranicznych (głównie niemieckich) znalazło się 49 z 76 cukrowni (65 proc.). Podręcznikowym przykładem zjawiska jest Śląska Spółka Cukrowa w Łosiowie sprzedana w kwietniu 2003. Obecnie w Polsce jest 18 cukrowni.

gah