Trudno zrozumieć irracjonalną histerię rozpętaną wokół referendum konsultacyjnego prezydenta Dudy. Zaproponowany przez niego projekt pytań referendalnych powinien być przestrzenią gorącej dyskusji. Stał się przedmiotem krytyki i niezdrowego zdystansowania. Co obóz rządzący chce w ten sposób zamanifestować? Dlaczego Zjednoczona Prawica, która od lat mówi o obecnej konstytucji jako o zgniłym kompromisie III RP, nie próbuje nawet wykorzystać potencjału referendum? Osobisty odwet urażonej dumy czy niedoszacowana polityczna kalkulacja?

Propozycje pytań referendalnych, przedstawionych podczas spotkania Narodowej Rady Rozwoju z udziałem Prezydenta RP, dotyczą między innymi kwestii wsparcia dla rodziny, ochrony prawa do emerytury oraz członkostwa Polski w UE i NATO. Zdecydowana większość krytyków przedstawia je w wersji karykaturalnej i wyolbrzymionej. Warto zapoznać się z całością debaty

Po pierwsze, pytania przedstawione przez prezydenta są propozycją, nad którą można a nawet trzeba podjąć debatę.

Po drugie, krytykowane pytania często podawane są dalej już w wersji przekłamanej. Nie ma przecież wśród prezydenckich propozycji pomysłu wpisania do konstytucji Programu 500+. Pytanie 5. brzmi:

Czy jest Pani/Pan za konstytucyjnym zagwarantowaniem szczególnego wsparcia dla rodziny, polegającego na wprowadzeniu zasady nienaruszalności praw nabytych (takich jak świadczenia „500+”)?

Dotyczy więc ono zagwarantowania w Konstytucji szczególnego wsparcia dla rodziny, a nie szczegółowych rozwiązań.

Po trzecie, pytania powstały w wyniku konsultacji środowiska prezydenckiego z różnymi grupami społecznymi. Na przykład środowisko Solidarności wskazało, że należy umocować w konstytucji ochronę pracy. Inne grupy wskazały na konieczność ochrony polskiego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego Polski.

Po czwarte, część krytyków próbuje trywializować tematy, które w istocie mają ogromne znaczenie. Za przykład niech posłuży tu pytanie nr 10: „Czy jest Pan/Pani za zagwarantowaniem w konstytucji RP szczególnej ochrony polskiego rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego Polski?”. Problem ten wystarczająco nakreśliła dr Barbara Fedyszak-Radziejowska na posiedzeniu Narodowej Rady Rozwoju z udziałem prezydenta.

1/ W konstytucji, która dziś obowiązuje, problem rolnictwa i bezpieczeństwa żywnościowego jest wyraźnie marginalizowany. 2/ Od wejścia do UE politykę rolną, ochronę polskiego rolnictwa, a nawet rozwój obszarów wiejskich, gwarantuje nam wspólna polityka rolna UE i polityka spójności i solidarności Unii. I nie jest dobrze, jeśli przyszłość polskiego rolnictwa i bezpieczeństwo żywnościowe zależy od tego, jak ta polityka jest kształtowania w UE a nie w Polsce. 3/ Wchodząc do UE ostro krytykowano

– mówiła dr Fedyszak-Radziejowska, prosząc by pozostawić to pytanie w referendum. Podkreślała, że zarówno surowce energetyczne, jak i surowce rolne dobrze mieć własne.

Po piąte, panika rozpętana wokół pytania 7-go, dotyczącego „zagwarantowania w konstytucji członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej” jest nieco przerośnięta. Warto sprawdzić odpowiedź na to pytanie w zestawieniu z kolejnym – ósmym:

1. Czy jest Pani/Pan za zapisaniem w Konstytucji RP gwarancji suwerenności Polski w Unii Europejskiej oraz zasady wyższości Konstytucji nad prawem międzynarodowym i europejskim?

Po szóste, obóz Zjednoczonej Prawicy już w kampanii wyborczej mówił o potrzebie zmiany konstytucji. Temat ten podejmował wielokrotnie także Andrzej Duda. Kiedy więc, jak nie w 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości, podjąć ten temat w szerokiej narodowej debacie? To okazja, która wymaga nieoczywistych przedsięwzięć.

Po siódme, referendum byłoby szczególną okazją do sprawdzenia autentyczności postaw samozwańczych obrońców konstytucji. Brak frekwencji odebrałaby im wszelki mandat do rzekomej obrony praworządności w Polsce.

Referendum konsultacyjne ma w sobie duży potencjał. Mogłoby być wyjątkowym i ważnym wydarzeniem. Szkoda tylko, że obóz rządzący tak jednoznacznie się od niego odcina.