Gdyby zaproponowane powiązanie funduszy UE z przestrzeganiem rządów prawa obowiązywało obecnie, to teoretycznie fundusze dla Polski mogłyby zostać obcięte lub wstrzymane - powiedziała w środę w Brukseli unijna komisarz do spraw sprawiedliwości Viera Jourova.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: KE przyjęła projekt budżetu UE. Komisja zaproponowała uzależnienie wypłaty funduszy od przestrzegania praworządności. ZOBACZ inne założenia

CZYTAJ TAKŻE: KE próbuje osłabić rządy Polski i Węgier? Hiszpański dziennik: To Berlin stoi za pomysłem uzależnienia funduszy od praworządności

Przedstawiając propozycje Komisji Europejskiej, wiążące praworządność z dostępem do funduszy unijnych, Jourova powiedziała, że w myśl nowych przepisów uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości systemu sądownictwa w danym kraju „mogłyby stać się początkiem procedury ograniczania czy zablokowania funduszy dla takiego kraju”.

Zdaniem Jourovej, gdyby nowe przepisy obowiązywały już teraz, to procedura wobec Polski byłaby „teoretycznie możliwa”, gdyż dla Komisji Europejskiej poszanowanie praworządności jest „koniecznym warunkiem należytego zarządzania finansami” oraz „efektywnego finansowania ze środków unijnych”.

Unijna komisarz zastrzegła jednocześnie, że przedstawione w ramach pakietu budżetowego propozycje „nie są wymierzone przeciwko żadnemu z krajów”, a mają na celu jedynie „usprawnienie kontroli przepływu unijnych pieniędzy”. Nadmieniła przy tym, że będzie o tym zapewniać polskiego ministra spraw zagranicznych Jacka Czaputowicza, z którym spotka się w czwartek przy okazji jego rozmów z wiceszefem KE Fransem Timmermansem na temat praworządności.

Jourova podkreśliła, że wszczęcie postępowania wobec danego kraju będzie mogło mieć miejsce na skutek stwierdzenia „kompleksowych uchybień” w funkcjonowaniu rządów prawa.

Państwo, w którym obowiązują rządy prawa, to takie, gdzie istnieje całkowicie niezależne sądownictwo, które zdolne jest zapobiegać, korygować i nakładać sankcje na arbitralne i niezgodne z prawem decyzje władz odpowiedzialnych za zarządzanie funduszami

— wyjaśniała.

Chcemy przede wszystkim zapewnić podatników, że we wszystkich krajach członkowskich będzie funkcjonować niezależne sądownictwo, zdolne zapewnić zadośćuczynienie wszystkim poszkodowanym na skutek niewłaściwych decyzji w sprawie dystrybucji unijnych pieniędzy i że oszustwa, korupcja i innego rodzaju nadużycia będą należycie zbadane i poddane sankcjom

— podkreślała Jurova.

Ponadto w każdym z krajów musi istnieć skuteczny system kontrolowania, czy pieniądze z funduszy wspólnotowych są należycie dystrybuowane

– dodała.

Jourova zaznaczyła, że spora część postanowień przedstawionych w środę przez Komisję znajduje się w obowiązujących już przepisach.

To, co robimy dzisiaj, to ich uszczegółowienie i usprawnienie

— wyjaśniała.

Nowe regulacje w sprawie uzależnienia unijnego finansowania od przestrzegania rządów prawa będą dotyczyć nie tylko głównych funduszy takich jak fundusze spójności czy rolne, ale właściwie wszystkich unijnych pieniędzy przekazywanych państwom członkowskim, w tym przeznaczonych na badania naukowe (np. w ramach programu Horizon) czy edukacje (program Erasmus+).

Wyjaśniając procedurę ewentualnego postępowania wobec danego kraju, Jourova poinformowała, że stroną inicjującą i nadzorująca jej przebieg będzie Komisja, jednakże o ostatecznym zastosowaniu środków dyscyplinujących, będą decydowały już państwa członkowskie. W kwestii uruchomienia procedury Komisja będzie jednak „zasięgać opinii” takich ciał i instytucji, jak Trybunał Sprawiedliwości UE czy Komisja Wenecka i „niezwykle dokładnie i pieczołowicie” badać każdy przypadek.

Jak poinformowała, do uruchomienia sankcji nie będzie potrzebna jednomyślność w Radzie UE. Głosowania będą się odbywać na zasadzie tzw. odwróconej większości kwalifikowanej: decyzja KE zostanie uznana za przyjętą, jeśli głosujący nie odrzucą jej odpowiednią większością głosów, co uniemożliwi zastosowanie ewentualnego weta. Jest to efekt zabiegu prawnego Komisji, według którego projekt rozporządzenia, który uzależnia wypłatę funduszy unijnych od przestrzegania rządów prawa, nie jest częścią prezentowanego dziś projektu nowego budżetu, lecz towarzyszącym mu przepisem wykonawczym.

Polska od dawna przeciwstawia się powiązaniu funduszy unijnych z praworządnością, kwestionując podstawy prawne takiego rozwiązania i podkreślając, że sprawy te powinny być traktowane rozdzielnie.

W grudniu ub. roku Komisja Europejska uruchomiła wobec Polski formalne postępowanie, zarzucając władzom w Warszawie naruszenie rządów prawa w zapisach ustaw reformujących sądownictwo.

Dwaj przedstawiciele rządu Niemiec - minister finansów Olaf Scholz i minister spraw zagranicznych Heiko Maas - zaapelowali w środę, by w nowym budżecie Unii Europejskiej zadbano o sprawiedliwy podział obciążeń między państwa członkowskie.

Budżet będzie obowiązywać w latach 2021-2027, co znaczy, że państwa Wspólnoty będą musiały załatać dziurę w finansowaniu po wyjściu Wielkiej Brytanii z UE.

Scholz i Maas wezwali też Unię, by w nowym budżecie bardziej skupiła się na ochronie swoich zewnętrznych granic, wspólnej polityce obronnej i innowacyjności.

”Jesteśmy gotowi wziąć na siebie odpowiedzialność za wzmocnienie Unii Europejskiej, ale to wymaga sprawiedliwego podziału obciążeń między państwa członkowskie”, tymczasem zaproponowany w środę projekt budżetu „znacząco zwiększyłby dodatkowe obciążenie Niemiec”

— podkreślili ministrowie.

Nawet przy budżecie unijnym na poziomie 1 proc. dochodu narodowego brutto (DNB) (państw UE) Niemcy musiałyby od 2021 roku płacić średnio do 10 mld euro więcej rocznie

— wskazali.

CZYTAJ WIĘCEJ:

NASZ WYWIAD. Wiśniewska o budżecie UE: „Działania premiera Morawieckiego i polskiego rządu przyniosły oczekiwane rezultaty”

Wiceszef MSZ o projekcie budżetu UE: Udało się, wyhamować najbardziej radykalne propozycje cięć. Droga do kompromisu jest jeszcze daleka

NASZ WYWIAD. Prof. Karski: „W budżecie UE są rozwiązania korzystniejsze, niż starali się wieszczyć ci, którzy cieszyliby się z każdego osłabienia Polski”

NASZ WYWIAD. Minister Kwieciński o kulisach negocjacji unijnego budżetu: „Dla rządu, pana premiera i dla nas nie były to łatwe czasy”

kpc/PAP