NASZ WYWIAD. Prof. Ryba: "To, czy Tusk pamięta czy nie pamięta co się działo, nie ma znaczenia. Obowiązuje go odpowiedzialność polityczna"

Jeżeli weźmiemy pod uwagę przygotowanie wizyt, musimy pamiętać, że był premierem rządu. Nawet jeżeli nie mówimy w tym momencie o odpowiedzialności karnej to odpowiedzialność polityczna jest oczywista. Premier organizuje prace rządu i swojego gabinetu. Był zwierzchnikiem swojego gabinetu a rząd odpowiadał za organizację obchodów katyńskich

— mówi w rozmowie z wPolityce.pl historyk prof. Mieczysław Ryba.

wPolityce.pl: Co pan sądzi o dzisiejszym przesłuchaniu Donalda Tuska?

Prof. Mieczysław Ryba: Donald Tusk publicznie mówił, że bierze pełną odpowiedzialność polityczną za to co się dzieje w sprawie wyjaśnienia katastrofy smoleńskiej. Jeżeli weźmiemy pod uwagę przygotowanie wizyt, musimy pamiętać, że był premierem rządu. Nawet jeżeli nie mówimy w tym momencie o odpowiedzialności karnej to odpowiedzialność polityczna jest oczywista. Premier organizuje prace rządu i swojego gabinetu. Był zwierzchnikiem swojego gabinetu a rząd odpowiadał za organizację obchodów katyńskich.

Były premier przekonywał, że niewieloma rzeczami się zajmował, niewiele pamięta, ogólnie mówił, że niewiele na temat organizacji lotu do Smoleńska wie.

To, czy Tusk pamięta czy nie pamięta co się działo, nie ma znaczenia. Obowiązuje go odpowiedzialność polityczna w tym zakresie. Oczywiście, że po latach próbuje to w jakiś sposób rozmyć czy przekonać opinię publiczną, że to się samo działo, ale nic samo się nie dzieje.

Prof. Barbara Engelking na promocji książki „Dalej jest noc” w muzeum Polin mówiła, że „współuczestniczyliśmy, że donosiliśmy, wydawaliśmy, mordowaliśmy” Żydów. Z tych słów wynika, że byliśmy uczestnikami Holokaustu. Jak pan je skomentuje?

Jeżeli mówimy o badaniach historycznych musimy ustalić metodologię i aspekt w którym jest prowadzone badanie. Gdybyśmy postawili sobie zadanie, że badamy postawy zbrodnicze czy złodziejstwo w polskim społeczeństwie. Zbieramy wszystkie dane mówiące, kto zgwałcił, kto ukradł, kto kogo zabił itp. Pod taką tezę zbierzemy bardzo dużo materiałów. Możemy przedstawić konkretne miasta i wioski. Wyjdzie nam opowieść, że Polacy to naród zbrodniarzy i złodziei. Przy czym absolutnie jest to badanie metodologicznie niepoprawne. Jeżeli stawiamy problem badania postaw, a nie zbrodniarzy wśród Polaków to wtedy nie zbadamy tylko tych, którzy zachowali się niegodnie, ale badamy cały rozbudowany kontekst.

Czym jest rozbudowany kontekst w badaniach historycznych?

Rozbudowany kontekst to działalność Polskiego Państwa Podziemnego, działalność Żegoty, to są ludzie, którzy narażali życie ratując Żydów. Takich ludzi było mnóstwo w powiecie biłgorajskim, o którym opowiada jeden z rozdziałów książki „Dalej jest noc”. Kontekstem jest również presja okupanta i jego odpowiedzialność za popieranie niegodziwych postaw i niszczenie godnych postaw. Oczywiście nie chce się jeszcze merytorycznie wypowiadać, ale zwykle w tego typu dyskusjach mamy do czynienia z problemami na początku z tym jaką metodologię stosujemy w opisie danego zjawiska. Obawiam się, że w wielu wypadkach zachodzi takie pragnienie opisania postaw niegodziwych. Wtedy zbierzemy wszystkie postawy niegodziwe i z tego wyciągniemy ogólny wniosek, który nie przystaje do tego jak naprawdę było.

A nie ma pan wrażenia, że to kolejna próba wmówienia Polakom współodpowiedzialności czy odpowiedzialności za Holocaust?

Właśnie to jest ten problem. Wiadomo, że na poziomie naukowym pojawiały się różne publikacje. Dyskurs w tym zakresie jest rzeczą oczywistą i nikt nie powinien się temu dziwić. Można również pokazywać argumenty w drugą stronę. Wokół tej książki jest robiona otoczka jakbyśmy mięli do czynienia z czymś odkrywczym, niezwykłym i sensacyjnym, wpisującym się w całą tzw. narrację o  odpowiedzialności Polaków za Holocaust. Pod tym względem jest to rzecz niebezpieczna.

Not. ems