Autonomia uniwersytetów jest zagrożona. List otwarty profesorów polskich ośrodków naukowych do parlamentarzystów RP

Naukowcy, pracownicy instytucji naukowych i wykładowców akademickich podpisało apel o zmianie reformy nauki przygotowanej przez ministra Jarosława Gowina.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Ważny list prawie 150 naukowców do ministra Gowina. „Rewolucja, którą przygotowali twórcy tzw. Konstytucji dla Nauki, grozi nieobliczalnymi konsekwencjami”

CZYTAJ RÓWNIEŻ: NASZ WYWIAD. Prof. Marek Kornat: Postanowienia reformy premiera Gowina zniszczą polską humanistykę

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Co kryje się za reformą szkolnictwa wyższego 2.0? Środowisko akademickie zaniepokojone!

Pełna treść listu:

List otwarty profesorów polskich ośrodków naukowych do parlamentarzystów RP My niżej podpisani, wyrażamy przekonanie, że nadszedł czas na zajęcie jednoznacznego stanowiska przez środowiska akademickie wobec projektu tzw. „Konstytucji dla Nauki”.

Zaproponowana Ustawa nie jest pozbawiona, oczywiście, dobrych propozycji: z wielkim entuzjazmem można przyjąć takie rozwiązania jak powszechny system stypendialny dla doktorantów, likwidacja niestacjonarnych studiów doktoranckich, urlopy macierzyńskie i tacierzyńskie dla doktorantów, czy też łatwiejsze zarządzanie strumieniami finansowania uczelni. Jednak owe dobre elementy tej układanki nie mogą zasłaniać podstawowego mechanizmu likwidacyjnego wpisanego w ten projekt.  

Pan Minister Jarosław Gowin argumentuje już długo, że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przygotowało „Konstytucję dla Nauki”, jako „reformę inną niż wszystkie”, bo „wypracowaną wspólnie ze środowiskiem akademickim” w „bezprecedensowych konsultacjach”.

Uważamy, że te konsultacje nie wsłuchiwały się w głos całego środowiska, i nie uwzględniły różnicy stanowisk w kwestii najważniejszej dla przyszłości uniwersytetów polskich. Najważniejszym – naszym zdaniem –  problemem jest to, że Ustawa zlikwiduje autonomię uczelni, podporządkowując wszystkie elementy bardzo subtelnej tkanki społecznej świata akademickiego jednej osobie rektora.

Dostrzegamy w tym rozwiązaniu likwidację samorządności akademickiej i zagrożenie autorytaryzmem. Niepokoi nas również groźba jednostronnego uzależnienia wolnych badań naukowych od państwowego i prywatnego mecenatu. Tym samym wyrażamy poważne zaniepokojenie faktem, że – bez względu na zapewnienia twórców Ustawy – rektor nie będzie w pełni autonomiczny w obliczu możliwych nacisków ciał polityczno-biznesowych. Jesteśmy świadomi, że powoływana w Ustawie nowa instytucja w postaci rady uczelni, znana w wielu krajach Europy Zachodniej, będzie działała w Polsce w warunkach odbiegających od europejskich standardów demokracji i praworządności.

Proponowane zmiany w obecnych warunkach społeczno-politycznych w Polsce rodzą poważny niepokój.  Większość zapewnień o reformowaniu nauki i podnoszeniu, jakości badań naukowych traktujemy, jako propagandę. Polska nauka nie tylko potrzebuje nowoczesnych laboratoriów i innych elementów infrastruktury, ale także bardzo dużych nakładów na publikacje polskich naukowców w otwartym dostępie i popularyzację badań naukowych oraz wdrożeń innowacji. To wszystko jest niezwykle kosztowne i bez radykalnego zwiększenia finansowania nauki, owa „reforma” zyska głównie charakter likwidacyjny: dyscyplin, wydziałów, niezależnej nauki i autonomii oraz samorządności uczelni. Propozycje szybkich awansów dla młodych badaczy (zasadniczo bardzo dobrze brzmiące) przy preferowanej strategii ręcznego zarządzania przez rektora i „radę uczelni” doprowadzą do szybkiego rozwoju koniunkturalizmu i awansowania osób bezkrytycznych, zamiast promować kreatywność, innowacyjność i krytycyzm, stanowiące już dawno wyzwania nowoczesności.  

Ustawa Ministra Gowina na pewno dotknie w mniejszym stopniu największe ośrodki akademickie w Warszawie, Poznaniu, Krakowie i Wrocławiu. Inne uniwersytety są jednakże zagrożone. Przypomnijmy, że prawo do nauki wpisano także do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Studenci urodzeni w Szczecinie, Opolu, Lublinie czy Białymstoku i Rzeszowie, niestety, nie będą mogli realizować swoich karier na uczelniach blisko ich małych ojczyzn, zaś wielkie ośrodki będą już niedostępne. Historia uniwersytetów po II wojnie światowej na świecie to rozwój nowych, mniejszych ośrodków uniwersyteckich także w tak konserwatywnych krajach jak Wielka Brytania. W Polsce być może mamy za dużo uczelni wyższych, jednak grożąca nam skala likwidacji przekracza bezpieczne granice.

„Reforma inna niż wszystkie” okaże się działaniem likwidacyjnym a nie rozwojowym.  Uważamy, że teraz nadszedł czas na wypowiedzenie wyraźnego sprzeciwu dla likwidacyjnych zapędów obecnego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Reforma będzie się wiązała z likwidacją i upadkiem wielu wydziałów, wielu uczelni i złamaniem wielu indywidualnych losów. To, że Ministrowi udało się formalnie przekonać wiele organizacji rektorskich, nie oznacza pełnej akceptacji środowiskowej. I to właśnie pragniemy jednoznacznie powiedzieć: Ustawa Jarosława Gowina likwiduje autonomię uczelni w Polsce. Autonomia zaś jest podstawą Deklaracji Bolońskiej podpisanej przez prawie 400 Rektorów 30 lat temu dla uczczenia 900 lat Uniwersytetu w Bolonii. Autonomia od polityków to jest fundament uniwersyteckich, humanistycznych wartości.      

Jerzy Bartmiński, prof. dr hab., prof. zw., UMCS, Lublin;

Andrzej Blikle, prof. dr hab., prof. zw., Instytut Podstaw Informatyki PAN Warszawa;

Przemysław Czapliński, prof. dr hab. UAM, Poznań; 

Grzegorz Gazda, prof. dr hab., emerytowany prof. zw., UŁ,  Łódź; 

Agnieszka Graff, dr hab., adiunkt, UW, Warszawa;

Inga Iwasiów, prof. dr hab., USz, Szczecin;

Jerzy Fiećko, prof. dr hab., prof. zw., UAM, Poznań;

Tadeusz Kowalski, prof. dr hab., Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Poznań;

Roman Kubicki, dr hab., prof. nadzw. UAM, Poznań;

Andrzej Leder, dr hab., prof. Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa;

Ryszard Nycz, prof. dr hab., prof. zw., UJ, Kraków;  

Tadeusz Pilch, prof. dr hab., UW, członek Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN;

Monika Płatek, prof. dr hab. prof. zw., UW, Warszawa;

Jarosław Płuciennik, prof. dr hab., prof. zw., Wydział Filologiczny, UŁ;

Krzysztof Podemski, dr hab., prof. UAM, Instytut Socjologii UAM, Poznań;

Katarzyna Prot-Klinger, dr. hab. prof. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Wydział Psychologii, Warszawa;

Magdalena Rembowska-Płuciennik, dr hab., prof. nadzw. IBL PAN, Warszawa;

Jacek Wachowski, prof. dr hab., prof. zw., Instytut Teatru i Sztuki Mediów, Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej, UAM, Poznań;

Sławomir Żurek, prof. dr hab., prof. zw., KUL, Lublin;

Czermińska Małgorzata, prof. dr hab., prof. zw., UG, Gdańsk;

Kraskowska Ewa, prof. dr hab., prof. zw., UAM, Poznań;

Zaleski Marek, prof. dr hab., prof. zw., IBL PAN, Warszawa;

Darska Bernadetta, dr hab., Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn;

Gosk Hanna, prof. dr hab., prof. zw., UW, Warszawa;

Izabella Bukraba-Rylska, prof. dr hab., Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa;  

Adam Dziadek, prof. dr hab., prof. zw., UŚ, Katowice;

Danuta Ulicka, prof. dr hab., prof. zw., UW, Warszawa;

Małgorzata Kowalska, prof. dr hab., Uniwersytet w Białymstoku (Wydział Historyczno-Socjologiczny, Katedra Filozofii i Etyki), Białystok;

Tomasz Sapota, dr hab., prof. UŚ, Katowice;

Jerzy Kaniewski, dr hab., prof. UAM, Instytut Filologii Polskiej, Poznań;

Krzysztof Zajas, dr hab., prof UJ, Wydział Polonistyki UJ, Kraków;

Jacek Leociak, prof. dr hab., prof. zw., IBL PAN, Warszawa;

Jarosław Fazan, dr hab., Wydział Polonistyki UJ, Kraków;

Michał Kuziak, dr hab., prof. nadzw. UW, Warszawa;

Józef Wróbel, dr hab., UJ, Kraków;

Wojciech Śmieja, dr hab., Instytut Nauk o Literaturze Polskiej, UŚ, Katowice;

Grażyna Tomaszewska, prof. dr hab, prof. zw. UG, Gdańsk;

Feliks Tomaszewski, dr hab. prof. UG, Gdańsk;

Agnieszka Izdebska, dr hab, prof. ndzw UŁ, Instytut Kultury Współczesnej, Łódź;

Alina Świeściak, dr hab. prof. UŚ, Katowice;

Piotr Fast, prof. dr hab., prof. zw. UŚ, Katowice;

Józef Olejniczak, prof. dr hab., prof. zw., UŚ, Katowice;

Zdzisław Łapiński, prof. dr hab., prof. zw. IBL PAN, Warszawa;

Anna Branach-Kallas, dr hab., prof. nadzw. UMK, Toruń;

Danuta Dąbrowska, prof. dr hab., prof. zw., Uniwersytet Szczeciński, Szczecin;

Tatiana Czerska, dr hab., Uniwersytet Szczeciński, Szczecin;

Anna Gęsicka, dr hab., UMK, Toruń;

Danuta Szajnert, dr hab., prof. ndzw. UŁ, Łódź;

Aleksander Fiut, prof. zw. dr hab., UJ, Kraków50;

Aneta Grodecka, dr hab., prof nadzw. UAM, Poznań;

Krzysztof Biedrzycki, dr hab., prof. nadzw. UJ, Kraków;

Tadeusz Budrewicz, prof. dr hab., prof. zw., Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie;

Zofia Budrewicz, prof. dr hab., prof. zw., Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie;

Krystyna Szelągowska, dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok55;

Piotr Oczko, dr hab., Wydział Polonistyki UJ, Kraków56;

Barbara Oczkowa, dr hab., prof. nadzw. UJ, Kraków;

Wojciech Owczarski, prof. dr hab., prof. zw. UG, Gdańsk;

Anna Horolets, dr hab., Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej, UW, Warszawa;

Jacek Lyszczyna, prof. dr hab., prof. zw. UŚ, Katowice;

Maciej Tramer, dr hab. prof. nadzw UŚ, Katowice;

Jerzy Madejski, dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin;

Tomasz Kaliściak, dr hab., UŚ, Katowice;

Danuta Opacka-Walasek, prof. dr hab., prof. zw., UŚ, Katowice 

Paweł Pieniążek, dr hab., prof. nadzw. UŁ, Łódź;

Maria Kwiatkowska-Ratajczak, prof. dr hab., prof. zw. UAM, Poznań;

Anna Czabanowska-Wróbel, prof. dr hab., profesor zw., UJ. Kraków;

Maciej Karczewski, dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu w Białymstoku, Białymstok;

Jacek Ostaszewski, dr hab., prof. nadzw. UJ,Kraków;

Magdalena Piekara, dr hab., UŚ, Katowice;

Marcin Wołk, dr hab., prof. nadzw. UMK, Toruń;

Krzysztof Trybuś, prof. dr hab., prof. zw., UAM, Poznań;

Katarzyna Kuczyńska-Koschany, prof. dr hab., prof. zw., UAM, Poznań;  

Radosław Sioma, dr. hab., UMK, Toruń;

Cezary Banasiński, dr hab., prof. nadzw. UW;

Aleksander Madyda, dr hab., prof. nadzw. UMK, Toruń;

Agnieszka Golczyńska-Grondas, dr hab., prof. nadzw. UŁ, UŁ, Łódź;

Dariusz Brzostek, dr hab., prof. nadzw. UMK, Toruń;

Jacek Kochanowski, dr hab., prof. UW, Warszawa;

Tomasz Polak, prof. dr hab., UAM, Poznań;

Maria Starnawska, dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach; Siedlce

Monika Kostera, prof. dr hab., prof. zw., UJ, Kraków i Linnaeus University,Växjö, Szwecja;

Zofia Chyra-Rolicz, prof. dr hab, prof. zw. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach;

Paweł Rolicz, prof. dr hab. inż., prof. emerytowany, Warszawa;

Maria Czerepaniak-Walczak, prof. dr hab., prof. zw. Uniwersytet Szczeciński, Szczecin;

Katarzyna Maksymiuk, dr hab., prof. Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, Siedlce;

Marek Czyżewski, dr hab., prof. nadzw. UŁ, Łódź;

Ryszard Kluszczyński, prof. dr hab., prof. zw., UŁ, Łódź;

Janusz Kostecki, dr hab., prof. emerytowany. UP im. KEN, Kraków;

Izabela Wagner, dr hab., adiunkt, UW, Warszawa;

Bogusław Czechowicz, prof. dr hab., prof. zw., Uniwersytet Opolski, Opole;

Leonarda Mariak dr hab., prof. nadzw. Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin;

Józef Piłatowicz, dr hab. prof. nadzw. Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce;

Wojciech Ligęza, prof. dr hab., prof. zw., UJ, Kraków;

Andrzej Majer, dr hab., prof. nadzw. UŁ, Łódź.

Lech Sokół, prof. dr hab., prof. zw., IS PAN, Warszawa;

Jakub Gomułka, dr hab., Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków;

Tomasz Kitliński, dr hab., UMCS, Lublin i Kobe College, Japonia;

Paweł Próchniak, prof. dr hab., prof. zw. Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków;

Pawel Leszkowicz, dr hab., UAM, Poznań;

Zbigniew Nerczuk, dr hab., prof. UMK, Toruń;

Krzysztof Obremski, prof. dr hab., prof. zw., UMK, Toruń;

Antoni Smuszkiewicz, prof. dr hab., emerytowany prof. zw., UAM, Poznań;

Tadeusz Gadacz, prof. dr. hab., prof. zw., Collegium Civitas i Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN, Kraków;

Rafał Stobiecki, prof. dr hab., prof. zw., UŁ, Łódź;

Krystyna Heska-Kwaśniewicz, prof. dr hab., emerytowana profesor zw. UŚ, Katowice;

Alicja Ratuszna, prof. dr hab., prof. zw., UŚ, Katowice;

Józef Dębowski, dr hab., prof. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, UWM, Olsztyn;

Agata Bielik-Robson, prof. dr hab., prof. zw., University of Nottingham, Wielka Brytania;

Ireneusz Krzemiński, prof. dr hab., prof. zw., UW, Warszawa;

Mirosława Modrzewska, dr hab., prof. nadzw. UG, Gdańsk;

Agata Sobczyk, dr hab., adiunkt, UW, Warszawa;

Andrzej Linert, prof. dr hab., prof. zw., Uj, Kraków;

Alina Kowalczykowa, prof. dr hab., emerytowana prof. zw., IBL PAN, Warszawa;

Grażyna Borkowska, prof. dr hab., prof. zw., IBL PAN, Warszawa;

Marta Szymańska, dr hab., prof. nad. UP Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN, Kraków;

Jan Kordys, dr hab., prof. nadzw. IBL PAN, Warszawa;

Monika Kulesza, dr hab., UW, Warszawa;

Dorota Wereda, dr hab., Uniwersytet Przyrodniczo -Humanistyczny w Siedlcach, Siedlce;

Ewa M. Wierzbowska, dr hab., prof. nadzw. UG, Gdańsk;

Anita Staroń, dr hab., UŁ, Łódź;

Joanna Czaplińska, dr hab., prof. Uniwersytetu Opolskiego, UO, Opole;

Ewa Jaskółowa, prof. dr hab., prof. zw., UŚ, Katowice 

Bernadeta Niesporek-Szamburska, prof. dr hab., prof. nadzw. UŚ, Katowice;

Adam Walaszek, prof. dr hab., prof. zw., UJ, Kraków;

Tomasz Mizerkiewicz, prof. dr hab., prof. zw., UAM, Poznań;

Ewa Kołodziejek, prof. dr hab., prof. zw., USz, Szczecin;

Marian Kisiel, prof. dr hab., prof. zw., UŚ, Katowice;

Tomasz Swoboda, dr hab., prof. UG, Gdańsk;

Tomasz Majewski, dr hab., prof. UJ, Kraków.

List poparli również doktorzy:

Adam Ostolski, dr, adiunkt, UW;

dr, Sergiusz Kowalski, były prac. Instytutu Studiów Politycznych PAN, Warszawa;

Karwowska Bożena, dr, associate profesor, The University of British Columbia, Vancouver, Kanada;

dr Iwona Słomak, U Ś, Katowice;

Beata Anna Polak, dr, UAM, Poznań; Andrzej Kompa, dr, UŁ, Łódź;

Kamil Śmiechowski, dr, UŁ, Łódź;

Katarzyna Grzeszkiewicz-Radulska, dr, UŁ, Łódź;

Jerzy Bielec, dr, były adiunkt Wydział Ekonomiczny, ZUT, Szczecin;

Sylwia Urbańska, dr, adiunkt, UW, Warszawa;

Ewelina Wejbert-Wąsiewicz, dr, UŁ, Łódź;

dr Magdalena Nowicka-Franczak, UŁ, Łódź; Anna Żurawska, dr., UMK, Toruń;

Piotr Graczyk, dr, adiunkt, Instytut Kultury, UJ, Kraków;

Iza Desperak, dr, starsza wykładowca, UŁ, Łódź;

Radosław Krajniak, dr, UMK, Toruń

Tadeusz Sławek, prof. dr hab., UŚ, Katowice

Marcin Filipowicz, dr hab., UW, Warszawa

ems