Intencją polskiego rządu jest, żeby szanować wrażliwość każdego narodu, ale domagamy się również, żeby inni uwzględniali polską wrażliwość i nie mówili fałszywego świadectwa przeciwko Polsce i Polakom. Oczekujemy tutaj wzajemności. Nie oskarżajmy się wzajemnie jako narody ofiar o zbrodnie, których nie dokonaliśmy

— powiedział w rozmowie z portalem wPolityce.pl Jacek Sasin, szef Komitetu Stałego Rady Ministrów

wPolityce.pl: Wczoraj premier miał wystąpienie na Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium, ale praktycznie cała dyskusja dotycząca tego wydarzenia ma związek z pytaniem dziennikarza NYT izraelskiego pochodzenia. Polski rząd wielokrotnie mówił, że zgodnie z nowelizacją ustawy o IPN będzie można bez problemu prowadzić badania historyczne i mówić o odpowiedzialności pojedynczych Polaków za jakieś niegodziwości, a jednak wciąż pojawiają się dotyczące tego pytania. Czy pana zdaniem to rzeczywiście efekt niewiedzy?

Jacek Sasin: Nie potrafię odpowiedzieć, czy to jest jakiś element niewiedzy, czy chodziło tak naprawdę o to, żeby sprowokować jakąś kolejną kryzysową sytuację i cokolwiek by pan premier w tym przypadku nie powiedział, to być może ten kolejny kryzys musimy po prostu przejść. Przede wszystkim faktycznie szkoda, że my dzisiaj o Konferencji Bezpieczeństwa w Monachium rozmawiamy tylko w kontekście tego pytania i odpowiedzi premiera Morawieckiego, bo ta konferencja była oczywiście ważnym wydarzeniem w zakresie bezpieczeństwa i ważne słowa ze strony premiera padły, jeśli chodzi o to, jak bezpieczeństwo Europy powinno być budowane i jaka jest rola Polski i innych krajów w budowaniu tego bezpieczeństwa.

Jednak rzeczywiście ten przekaz został zdominowany przez ten fakt, o którym również pan w pytaniu wspomniał. Należy wyrazić zdziwienie, bo wielokrotnie pan premier Morawiecki i inni przedstawiciele rządu to tłumaczyli. Również każdy, kto chciałby odrobinę trudu włożyć, może te przepisy przeczytać, a one są dostępne również w języku angielskim. Myślę, że dla dziennikarza nie powinny one być żadną tajemnicą. Każdy dziennikarz powinien wiedzieć, że nie dotyczą one absolutnie mówienia o takich sytuacjach, o jakich wspominał dziennikarz zadający to pytanie. W żadnym wypadku nie oznaczają one zamykania ust czy próby karania za mówienie o pojedynczych faktach, które miały miejsce. Również faktach współpracy niektórych Polaków w zbrodniach popełnianych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Kolaboracja czy współudział w zbrodniach to było coś, co niestety zdarzało się we wszystkich narodach podbitych przez Niemcy. Natomiast nie zdejmuje to w żaden sposób odpowiedzialności za zbrodnie z organizatorów tych zbrodni, niemieckich nazistów, którzy tą wojnę wywołali i te zbrodnie zaplanowali, nimi kierowali, nawet jeżeli w pojedynczych przypadkach wysługiwali się obywatelami innych państw.

Pojawiają się zarzuty, że polska strona nie uwzględnia w dyskusji dotyczących nowelizacji ustawy o IPN wrażliwości żydowskiej. W tym momencie pojawia się jednak pytanie, czy z drugiej strony polska wrażliwość jest uwzględniana przez zagranicznych komentatorów tej sprawy.

Intencją polskiego rządu jest, żeby szanować wrażliwość każdego narodu, ale domagamy się również, żeby inni uwzględniali polską wrażliwość i nie mówili fałszywego świadectwa przeciwko Polsce i Polakom. Oczekujemy tutaj wzajemności. Nie oskarżajmy się wzajemnie jako narody ofiar o zbrodnie, których nie dokonaliśmy. Za zbrodnie Holokaustu nie odpowiadają Polacy jako naród, nie odpowiadają Żydzi, nie odpowiadają przedstawiciele żadnego innego narodu, który był narodem ofiar. Odpowiadają za to niemieccy naziści, którzy tę zbrodnię zaplanowali i przeprowadzili. Co do tego nie ma chyba również wątpliwości w świetle ostatnich oświadczeń ważnych przedstawicieli państwa niemieckiego – mam na myśli kanclerz Merkel czy ministra spraw zagranicznych Niemiec, którzy wprost o tym mówili. Ta dyskusja już po tych oświadczeniach powinna zostać zakończona.

Niektórzy mówią, że te oświadczenia to pierwszy duży sukces wprowadzenia tej ustawy.

Też tak uważam. Gdyby nie działania, które podjął polski rząd w ostatnim czasie, nie byłoby tak jasnych oświadczeń ze strony niemieckiej. Wiemy, że w poprzednich latach w Niemczech często obserwowaliśmy tendencję do przerzucania tej winy, czy rozmywania winy za Holokaust. Mam tu na myśli chociażby niemiecką telewizję państwową ZDF, która używała określenia „polskie obozy śmierci”. Nie było wtedy tak jednoznacznej reakcji ze strony władz niemieckich na te skandaliczne fakty. Doczekaliśmy się rzeczywiście bardzo jasnych deklaracji ze strony najważniejszych przedstawicieli niemieckiego państwa. To powinno zakończyć tak naprawdę dyskusję na temat sprawstwa Holokaustu. Natomiast co do współudziału w tym poszczególnych osób z podbitych krajów, to co do tego też nie ma wątpliwości, że takie fakty miały miejsce. Nie zmienia to zasadniczego wymiaru odpowiedzialności za Holokaust.

Opozycja jednak twierdzi, że polski rząd prowadzi nieskuteczną politykę zagraniczną i skłóca nas z innymi państwami m.in. poprzez nowelizację ustawy o IPN.

To jest absolutnie nieprawdziwy przekaz. Rozumiem, że opozycja tęskni za taką sytuacją, kiedy polscy politycy byli poklepywani po plecach, ale właśnie dlatego, że nie podejmowali tematów, które są tematami trudnymi w wymiarze międzynarodowym, tylko przyjmowali bez szemrania stanowisko innych państw, nawet jeśli to było niezgodne z polskim interesem. Mam tutaj na myśli chociażby sprawę Nord Stream 2, ale również tą kwestię dotyczącą prawdy historycznej, niezwykle ważnej. To nie jest tylko kwestia naszego samopoczucia, jak się pewnie niektórym wydaje, i czegoś, co jest bez znaczenia w dzisiejszych relacjach. To są sprawy fundamentalne dla budowania dzisiaj pozycji Polski w świecie i możliwości realizacji polskiego interesu narodowego, państwowego na arenie międzynarodowej. Doskonale to rozumieją wszyscy inni, niestety nie rozumie tego polska opozycja.

Rozmawiał Adam Stankiewicz