Sędziowie SN zajmą się pytaniami dotyczącymi kontrmanifestacji smoleńskich. Chodzi o zakazy wydawane przez wojewodę

Siedmiu sędziów Sądu Najwyższego 28 marca zajmie się pytaniami prawnymi sformułowanymi przez sąd apelacyjny w związku z rozpatrywaniem zażaleń na wydane przez wojewodę zakazy organizacji tzw. kontrmanifestacji smoleńskich - poinformował PAP zespół prasowy SN.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Do Sądu Najwyższego trafiły pytania prawne stołecznego sądu apelacyjnego. Dotyczą tzw. kontrmanifestacji smoleńskich

Sąd Apelacyjny w Warszawie zapytał SN, czy po upływie terminu zakazanego zgromadzenia możliwe jest rozpoznanie „odwołania od zarządzenia zastępczego wojewody” o zakazie tego zgromadzenia oraz czy organ gminy - w tym przypadku prezydent m.st. Warszawy - jest uprawniony do wniesienia odwołania od takiego zarządzenia zastępczego wojewody zakazującego zgromadzenia.

Pytania te pierwszy raz znalazły się na wokandzie SN 23 stycznia. Wówczas troje sędziów Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych zdecydowało się przekazać zagadnienia do poszerzonego składu siedmiu sędziów.

Oprócz przedstawionych przez sąd pytający i strony wątpliwości prawnych, trzeba też wskazać na powagę przedstawionych zagadnień. Prawo do organizowania i uczestniczenia w zgromadzeniach należy do podstawowych uprawnień obywateli, niezbędnych do funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego

— uzasadniał wówczas decyzję skierowania zagadnień do poszerzonego składu sędzia SN Krzysztof Staryk.

Jak poinformował PAP Krzysztof Michałowski z zespołu prasowego SN, składowi sędziowskiemu rozpoznającemu pytania będzie przewodniczył prezes Izby, sędzia Józef Iwulski. Dodał, że będzie dwoje sędziów sprawozdawców - Bohdan Bieniek i Jolanta Frańczak.

Od kwietnia zeszłego roku obowiązują zmiany w Prawie o zgromadzeniach, które m.in. dały pierwszeństwo tzw. zgromadzeniom cyklicznym, czyli np. organizowanym każdego 10 dnia miesiąca zgromadzeniom mającym na celu oddanie hołdu ofiarom katastrofy w Smoleńsku. Ustawa daje możliwość otrzymania na trzy lata zgody władz na cykliczne organizowanie zgromadzeń i brak możliwości organizacji konkurencyjnego zgromadzenia w tym samym miejscu i czasie.

Zgodnie z zapisami Prawa o zgromadzeniach, jeżeli wojewoda wydał zgodę na odbycie zgromadzenia cyklicznego w miejscu i czasie, w których miało się odbyć inne zgromadzenie, organ gminy wydaje decyzję o zakazie takiego innego zgromadzenia. Zaś w przypadku niewykonania przez organ gminy tego obowiązku, wojewoda wydaje niezwłocznie tzw. zarządzenie zastępcze o zakazie zgromadzenia.

Sprawa, która wywołała pytania prawne, wynikła w związku z odwołaniami od zakazów kilku zgromadzeń przewidzianych na 10 października zeszłego roku w Warszawie - m.in. przed Kordegardą przy Krakowskim Przedmieściu i na skwerze ks. Jana Twardowskiego. Wojewoda mazowiecki 10 października wydał zarządzenia zastępcze, w których zakazał organizacji tych zgromadzeń. Od tych decyzji odwołali się zarówno organizatorzy zgromadzeń, jak i prezydent m.st. Warszawy.

11 października zeszłego roku warszawski sąd okręgowy umorzył postępowanie wskazując, iż ponieważ jest już po terminie zgłoszonego zgromadzenia, rozpoznanie odwołań stało się bezprzedmiotowe. Zażalenia na to postanowienie - zarówno od organizatorów zgromadzeń, jak i prezydenta Warszawy - trafiły do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Sąd ten dostrzegł rozbieżności w dotychczasowym orzecznictwie w podobnych sprawach i postanowił sformułować zagadnienia prawne dla SN.

Jak wskazywała w styczniu przed SN reprezentująca prezydent Warszawy mec. Maria Koncewicz, mimo upływu terminu rozstrzygnięcie sądu nie byłoby bezprzedmiotowe, gdyż chodzi też np. o konsekwencje wobec uczestników takiego zgromadzenia, jeśli mimo zakazu się ono odbyło. Dodawała, że przyjęcie argumentacji SO spowodowałoby, że zarządzenia wojewody pozostałyby faktycznie „bez żadnej kontroli”. Zaznaczyła, że ponieważ zarządzenie wojewody jest „rodzajem orzeczenia nadzorczego nad samorządem gminnym”, to organowi gminy przysługuje status strony.

W sprawie chodzi o prawo do sprawiedliwego sądu. Mamy prawo oczekiwać tego, aby sprawa odwołania od zakazu została rozstrzygnięta

— mówił zaś jeden z organizatorów zgromadzeń z 10 października 2017 r. Dodawał, że decyzje wojewody o zakazach takich zgromadzeń często zapadają np. „na godzinę przed” terminem zgromadzenia i skuteczna sądowa droga odwoławcza jest niemożliwa.

Pełnomocnik wojewody mec. Bogdan Brożyna podkreślał natomiast, że „przedmiot odwołania jest w bezpośrednim związku z terminem zgromadzenia”, więc stanowisko SO należy uznać za słuszne.

Jeśli podmiot uprawniony, czyli organ gminy, nie wydaje decyzji, to wówczas jego kompetencje przejmuje wojewoda i tylko on, poza organizatorem, jest uprawniony do występowania jako strona w sądzie

— dodał odnosząc się do kwestii ewentualnego prawa prezydent Warszawy do udziału w sprawie jako strony.

SN w uzasadnieniu decyzji o przedstawieniu zagadnień siedmiu sędziom zaznaczył, że oprócz kwestii poruszonych w pytaniach SA, sprawa budzi jeszcze inne wątpliwości. Chodzi m.in. o charakter prawny zarządzenia zastępczego wojewody oraz - w tym kontekście - kwestię „ochrony samodzielności jednostek samorządu terytorialnego”. Dodał, że gmina ma zadania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, a zarządzenie wojewody może mieć wpływ na te zadania.

wkt/PAP