Potwierdza swoje prawne kompetencje – i nabiera praktycznego doświadczenia – Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości w rozstrzyganiu sporów między państwami o reparacje (odszkodowania) związane z konfliktami zbrojnymi. Jednocześnie dwa procesy obejmujące między innymi żądania reparacji toczą się w Hadze przed MTS właśnie teraz: pierwszy w sprawie wniesionej w 1999 roku przez Demokratyczną Republikę Konga przeciw Ugandzie, a drugi w nowszej sprawie wniesionej rok temu – w styczniu 2017 roku – przez Ukrainę przeciw Rosji.

Już w 2005 roku MTS rozstrzygnął, że Uganda musi wypłacić odszkodowania za jej interwencję wojskową w latach 1998-99 podczas wojny domowej i międzynarodowej na terytorium Demokratycznej Republiki Konga (byłej kolonii belgijskiej, odrębnej od Republiki Konga – byłej kolonii francuskiej, często nazywanej krótko Kongiem). Najpierw MTS pozostawił ustalenie wysokości odszkodowań stronom sporu, ale po latach nieskutecznych negocjacji między nimi zapowiedział, że jeśli strony nie osiągną porozumienia najpóźniej w 2018 roku, sam określi kwotę i kalendarz jej spłaty przez Ugandę. Główny sąd Systemu Narodów Zjednoczonych chce skutecznie wymierzyć i wyegzekwować sprawiedliwość.

Ukraina żąda od Rosji między innymi reparacji za zbrojne zajęcie Krymu oraz części Donbasu na wschodniej Ukrainie w 2014 roku, i za różne zbrodnie popełnione tam po agresji przez Rosję i działające z rosyjskim wsparciem militarnym „Doniecką Republikę Ludową” i „Ługańską Republikę Ludową”. Szanse Ukrainy na wygranie procesu zwiększa jej wstępny sukces: w kwietniu 2017 roku MTS zastosował wobec Federacji Rosyjskiej niektóre wnioskowane przez Ukrainę tymczasowe środki zapobiegawcze. Sędziowie reprezentujący świat nie ulękli się potęgi Rosji.

Demokratyczna Republika Konga oparła swój pozew przeciw Ugandzie o kilka konwencji międzynarodowych, dotyczących między innymi prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych oraz praw człowieka, w tym o Konwencje Genewskie z 1949 roku z późniejszymi protokołami. Pozew Ukrainy przeciw Rosji został uzasadniony między innymi Międzynarodową Konwencją w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej. Prawo zwyczajowe i traktatowe zakazujące zbrodni ludobójstwa będzie jedną z podstaw pozwu do MTS, przygotowywanego przez Namibię przeciw Republice Federalnej Niemiec, która jest kontynuatorem kolonialnego Imperium Niemieckiego. Namibia zażąda reparacji za ludobójstwo dokonane przez Niemcy podczas wojen kolonialnych w Afryce we wczesnym XX wieku.

Jeśli Namibia spełni zapowiedź, to w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości liczba równoczesnych procesów o między innymi reparacje wojenne wzrośnie do trzech. Czwarty może okazać się proces z pozwu Grecji – nie zapowiadanego, ale rozważanego – także przeciw Niemcom, lecz o odszkodowania za II wojnę światową. Możliwy przyszły pozew Polski o reparacje wojenne od Niemiec za straty i zniszczenia z lat 1939-45 nie byłby samotny – byłby prawdopodobnie piąty.

Namibia zmienia strategię: składa w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości pozew przeciw Niemcom o reparacje za ludobójstwo

Namibijczycy pozwali Niemcy do sądu USA o reparacje za ludobójstwo. Ale droga przez sądy krajowe jest zamknięta. Tylko MTS

Wstępny sukces Ukrainy przeciw Rosji w Międzynarodowym Trybunale Sprawiedliwości

Zgoda od prawicy do lewicy i narodowa strategia dochodzenia odszkodowań wojennych od Niemiec – w Grecji

W nowym numerze „Sieci”: Grzegorz Kostrzewa-Zorbas o otwarciu drogi do odszkodowań wojennych ze strony Niemiec dla Polski