Prof. Zybertowicz ma rację - przełom ws. polskiej narracji za granicą to główne wyzwanie na nowy rok. Tylko kto ma naoliwić tę maszynę...?

Prof. Andrzej Zybertowicz udzielił we wtorek interesującego wywiadu (w radiu tok fm), gdzie postawił bardzo ciekawą, ale i słuszną noworoczną tezę:

Największym wyzwaniem Polski w rozpoczynającym się roku jest zbudowanie MaBeNy - Maszyny Bezpieczeństwa Narracyjnego Rzeczpospolitej Polskiej

— powiedział doradca prezydenta Andrzeja Dudy.

Co bardziej złośliwi, po przeczytaniu takiego cytatu zareagowali śmiechem - ot, szykują kolejną niesprawną i drogą instytucję. Nie w tym rzecz. A przynajmniej nie tym razem. Nazwa mechanizmu, który miałby koordynować prace „narracyjne” jest wtórna, umowna. Chodzi o stworzenie spójnego aparatu łączącego wysiłki wielu podmiotów - aparatu, który w ciągu ostatnich dwóch lat nie powstał nawet w znikomym stopniu.

Jak przekonywał Zybertowicz:

Jak wiadomo, maszyna to zbiór elementów, które ze sobą współpracują, by wykonywać wspólną funkcję. Niska jakość polskiej narracji państwowej wynika z braku całościowej synchronizacji różnorodnych zasobów, którymi dysponuje państwo i społeczeństwo.

Prof. Zybertowicz: „To może być niespokojny rok i prezydent liczy się z tym, że wyzwania, przed którymi stał dotąd, nie są tymi największymi”

Socjolog wskazywał placówki dyplomatyczne, Instytuty Kultury Polskiej, stacje naukowe Polskiej Akademii Nauk, publiczne media, środowiska polonijne. Niestety, ale dziś wygląda to na wesoły chaos, harmider, w którym każdy sobie rzepkę skrobie. Efekty są mniej niż mizerne. Czasem uda się zablokować jakąś publikację, innym razem sukcesem jest zamieszczenie niewielkiego sprostowania w zagranicznej prasie, od wielkiego dzwonu któryś z ministrów przedstawi dłuższy artykuł w obcym języku. Nikt tego nie koordynuje, mało kto ma pojęcie, jak miałoby to wyglądać w praktyce.

Wysiłki, które są podejmowane wystarczają - na razie - na nasze krajowe podwórko, ale problem pojawia się, gdy mówimy o zagranicznej opinii publicznej. To zresztą szerszy problem - podporządkowanie niemal każdej dziedziny życia publicznego naszym krajowym sporom. Tak jakby ta władza wciąż czuła się niepewnie, krucho, chwilowo - po części zresztą może i tak jest, ale ta sytuacja wyraźnie ulega zmianie, o czym ciekawie pisał ostatnio na naszym portalu Piotr Skwieciński.

Władza PiS to nie jest krótkotrwały grymas historii. W każdym razie nikt już tego tak nie czyta

Nie bez powodu za największe zadanie dla nowego premiera (i jedną z głównych przyczyn, jakie stały za decyzją o zmianie) kierownictwo Prawa i Sprawiedliwości wskazywało poprawę naszego wizerunku (ohydne słowo, ale niech będzie) za granicą. Można opowiadać w nieskończoność o szerokich wpływach Applebaum czy Sikorskiego, ale nie zmienia to prostego faktu, że opowieść choćby o marszach 11 listopada była do szpiku kości fałszywa i szkodliwa dla Polski. Można zżymać się na stronniczość korespondentów, ale mało kto był w stanie (może poza ówczesnym ministrem Morawieckim i jego wywiadami w amerykańskich i brytyjskich telewizjach) sensownie opowiedzieć zagranicznej opinii publicznej o zmianach w naszym kraju. To zresztą kamyczek i do konserwatywnego ogródka dziennikarskiego. Poza nieocenioną Aleksandrą Rybińską z naszej redakcji nie było chyba nikogo z szeroko rozumianej prawej strony, kto potrafił w ostatnich dwóch latach wziąć udział w poważnej debacie w innym niż polski języku tak, by wybrzmiały nasze racje.

Wszystko to musiało przełożyć się w pewnym stopniu na konkrety. Nie chodzi tylko o kolejne alarmistyczne nagłówki w niemieckich gazetach (pal sześć, to element miękkiej presji), ale codzienną opinię publiczną, nastawienie potencjalnych inwestorów, wątpliwości klasy średniej (nie tylko polskiej). Brak spójnej i sprawnej maszyny narracyjnej z pewnością przysłużył się też przy decyzji Komisji Europejskiej o wszczętej przeciw Polsce procedurze. Odrębne interesy swoją drogą, negatywne nastawienie do polskiego rządu również jest faktem, ale nie udawajmy: zabrakło cwaniactwa w wersji Orbana, żonglowania argumentami, może mrugnięcia okiem do EPP. Duet Waszczykowski - Szymański jeżdżący gdzie się da i rozmawiający z kim się da nie załatwi wszystkiego. Zwłaszcza że ich decyzyjność była umiarkowana. Może zmieni to premier Morawiecki, o czym więcej w tekście poniżej.

WIĘCEJ: Moralna słuszność nie wystarczy. Jednym z pierwszych crash testów nowego premiera będzie głosowanie ws. procedury KE przeciw Polsce

Prof. Zybertowicz we wspomnianym wywiadzie przytoczył też ciekawą anegdotę opowiedzianą przez premiera Mateusza Morawieckiego, a dotyczącą doświadczeń wiceministra finansów Piotra Nowaka podczas wizyty w Japonii.

Morawiecki ujawnił, że gdy wiceminister finansów był w Japonii w ramach wizyty, której celem było przedstawienie inwestorom portfelowym (potężnym instytucjom finansowym) obecnej sytuacji gospodarczej i politycznej w Polsce, to na dziesięć spotkań w ośmiu przypadkach pytano go, co się dzieje z Polską w Unii, a było to jeszcze przed wszczęciem procedury. To znaczy, że w środowiskach czysto biznesowych, które generalnie polityką jako taką się nie interesują, Polska weszła nagle na radar jako kraj, który ma kłopoty w UE. Te środowiska interesują się polityką tylko o tyle, o ile polityka można zaburzyć proces inwestowania, o ile może zaburzyć przewidywalność biznesplanów. Wygląda to na poważny sygnał ostrzegawczy. (…) Czy my rozumiemy, jakimi kanałami docierają takiego typu informacje do uszu naszych partnerów na całym świecie?

— zastanawiał się doradca głowy państwa.

Faktycznie przełom w tej sprawie to jedno z największych wyzwań odświeżonego rządu, prezydenta, elit politycznych. Problem jednak z przełożeniem tych słusznych diagnoz na konkret - kto naoliwi tę maszynę narracyjną, zwłaszcza za granicą? Czarodzieje z telewizji publicznej smażący kolejne paski informacyjne? Magicy przygotowujący billboardy dla Polskiej Fundacji Narodowej? Czempioni subtelności krzyczący o wstawaniu z kolan? Przy dobrych wiatrach to tego typu aktywności nie zaszkodzą, nie mówiąc o przełożeniu się na pozytywny konkret, wydźwięk.

Brakuje debaty: jak wykorzystać polską obecność w Radzie Bezpieczeństwa ONZ? Co zmienić w języku (i decyzjach) polskich rządzących? Jak przełożyć obchody setnej rocznicy odzyskania polskiej niepodległości na wymierny konkret w codziennej Realpolitik? Na co wydawać pieniądze na promocję kraju? Kolejne spoty z Giewontem w tle nie zdziałają tu wiele.

Jest jeszcze jedno wyjście - wzruszyć ramionami, uznać, że 50-procentowe sondaże są wystarczającym alibi dla wszystkich zaniedbań i pokrzepić się przekonaniem, że „byle nasza wieś spokojna”, a wszelkie przeciwności to wojna wypowiadana nam przez lewaków z Brukseli czy innej stolicy. Można i tak, ale to ślepy zaułek i wielka nieodpowiedzialność. Słowa prof. Zybertowicza powinny być dobrą przestrogą dla wszystkich, którym leży na sercu los naszego kraju.