„SALUS REI PUBLICAE SUPREMA LEX” (dobro Rzeczypospolitej najwyższym prawem – motto Straży Marszałkowskiej)

W obecnym stanie prawnym kwestie ochrony Sejmu i Senatu zawarte są w pięciu artykułach zawartych w rozdziale 11 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu. Przepisy wykonawcze zawarte są w 10 podustawowych aktach prawnych, w tym: 5 rozporządzeniach, 3 zarządzeniach Marszałka Sejmu i 2 zarządzeniach Szefa Kancelarii Sejmu.

Szesnastoletnia praktyka i doświadczenia z działalności Straży Marszałkowskiej (SM) w okresie obowiązywania tej lakonicznej, obejmującej zaledwie 5 artykułów regulacji, wskazują na konieczność wypracowania odpowiednich przepisów ustawowych kompleksowo regulujących status prawny Straży Marszałkowskiej jako specjalistycznej, uzbrojonej i umundurowanej formacji zapewniającej ochronę Sejmu i Senatu. Przyjęte w ustawie z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (BOR) rozwiązania polegające na odpowiednim stosowaniu przepisów regulujących uprawnienia funkcjonariuszy BOR do uprawnień służących pracownikom SM mogą być uznane za niewystarczające w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa Sejmu i Senatu. Waga zadań Straży Marszałkowskiej, potwierdzona praktyką konieczności jej interwencji w sytuacjach konfliktowych oraz w przypadkach naruszenia spokoju i porządku na terenach należących do Sejmu i Senatu, przemawia za zasadnością i koniecznością dokonania właściwych regulacji ustawowych.

Mimo bogatej tradycji historycznej oraz zwiększającej się roli Straży Marszałkowskiej i rosnącego znaczenia jej zadań w zakresie ochrony Sejmu i Senatu, wynikającego ze wzrostu zagrożeń, w tym także zagrożeń terrorystycznych, pozycja ustrojowa i zakres kompetencji Straży Marszałkowskiej jest niewystarczający.

Dostrzegane w dotychczasowej praktyce funkcjonowania Straży Marszałkowskiej i zasygnalizowane powyżej kwestie nie mogą być rozwiązane poprzez nowelizację obowiązującej ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu, lecz wymagają uchwalenia nowej ustawy o Straży Marszałkowskiej.

Proponuje się, aby nowa ustawa o Straży Marszałkowskiej wzorowana była na sprawdzonych w praktyce rozwiązaniach zawartych w ustawie z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu, a także ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym oraz innych ustawach, tzw. pragmatykach służbowych, regulujących stosunek służbowy w Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej. Przyjęcie takich wzorców, z uwzględnieniem specyfiki ochrony Sejmu i Senatu wykluczy odrębne rozwiązania ustawowe w szczególności w zakresie nawiązania, rozwiązania i ustania stosunku służbowego, a także obowiązków i uprawnień funkcjonariuszy.

Rozwiązanie w innych państwach.

Ze względu na tradycje, doświadczenia oraz współczesne zagrożenia, rozwiązania w zakresie bezpieczeństwa, w tym ochrony parlamentów innych państw są różne. Jedno co je łączy, to we wszystkich z nich, to przewodniczący parlamentów posiadają w tym zakresie główne kompetencje, a czynności w zakresie ścisłego bezpieczeństwa wykonują osoby posiadające profesjonalne przygotowanie oraz posiadające status funkcjonariusza wydzielonych służb tego państwa. Należy także podkreślić, że ze względu na rygory dotyczące informacji niejawnych, nie wszystkie aspekty oraz metody działań tych służb są jawne.

Zgodnie z niemiecką konstytucją, przewodniczący Bundestagu wykonuje w budynku Bundestagu prawo gospodarza domu i władzę policyjną. Bez jego przyzwolenia nie można na terenie Bundestagu przeprowadzić jakiejkolwiek rewizji lub konfiskaty. Przeniesienie władzy policyjnej na terenie Bundestagu na jego przewodniczącego oznacza, że teren ten wyjęty jest spod kompetencji policyjnych normalnie przysługujących odpowiednim władzom krajowym.

Bezpieczeństwo publiczne i porządek w Bundestagu zapewnia Policja Bundestagu (Polizei beim Deutschen Bundestag, PDB). Policja ta jest odpowiedzialna za wszystkie budynki i tereny podlegające administracji Bundestagu oraz za budynki i teren użytkowane przejściowo przez Bundestag. Przewodniczący Bundestagu jest najwyższym przełożonym służbowym funkcjonariuszy PDB.

PDB ochrania posiedzenia Bundestagu i jego gremiów, takich jak komisje i frakcje parlamentarne, konferencje międzynarodowe odbywające się na zaproszenie przewodniczącego Bundestagu oraz wizyty zagranicznych mężów stanu i delegacji. PDB jest także właściwa do ścigania czynów przestępczych popełnianych na terenie Bundestagu, przeprowadza dochodzenia i przekazuje ich wyniki do prokuratury. PDB jest również właściwa miejscowo w sytuacjach, gdy Bundestag lub któreś z jego gremiów obraduje na obszarze Niemiec poza terenem Bundestagu, na przykład przy okazji spotkań czy konferencji międzynarodowych.

W Belgii kompetencje w zakresie ochrony i bezpieczeństwa, w tym władzy policyjnej obu izb parlamentu posiadają przewodniczący tych izb, wspólna komisja ds. bezpieczeństwa, dyrektor generalny kwestury, osoba odpowiedzialna za budynki każdej z izb oraz komendant wojskowy Pałacu Narodu, w którym mają one swoją siedzibę.

Do utrzymania porządku, zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony w parlamencie są powoływani m.in.: agenci bezpieczeństwa rekrutowani przez parlament, ale podporządkowani służbowo komendantowi wojskowemu Pałacu Narodu oraz Policja wojskowa, która jest oddana do dyspozycji parlamentu przez ministerstwo obrony i podlega komendantowi wojskowemu Pałacu Narodu.

We Francji to przewodniczący zgromadzeń parlamentarnych są zobowiązani czuwać nad bezpieczeństwem wewnątrz i na zewnątrz zgromadzeń, którym przewodniczą. Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego dysponuje personelem Zgromadzenia Narodowego przydzielonym do realizowania zadań w zakresie bezpieczeństwa, w tym siłami wojskowymi.

Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego mianuje Komendanta Wojskowego oraz czterech oficerów policji, których zadaniem jest przede wszystkim zapewnić łączność ze służbami policji w wypadku zajść w pobliżu siedziby Zgromadzenia.

Komendant wojskowy koordynuje środki bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Jest odpowiedzialny za wojskowe środki nadzoru i interwencji i dysponuje stałym oddziałem Gwardii Republikańskiej. Jego zadaniem jest utrzymywać łączność z władzami cywilnymi i wojskowymi odpowiedzialnymi za porządek publiczny i bezpieczeństwo zewnętrzne wokół Pałacu Burbonów.

Wydzielony oddział żandarmerii podlegający komendantowi wojskowemu zapewnia, w koordynacji ze służbami prefektury policji, bezpieczeństwo zewnętrzne budynków Zgromadzenia, uczestniczy w operacjach zabezpieczenia wewnętrznego. Oddział ten może też dysponować rozlokowanymi w bezpośrednim sąsiedztwie siłami interwencyjnymi żandarmerii.

Wszystkie wskazane wyżej służby, na zasadzie podziału władz, podporządkowane są przewodniczącemu Zgromadzenia, zarówno urzędnicy (funkcjonariusze) izby, podlegający rekrutacji niezależnej od administracji centralnej, jak komendant wojskowy i oficerowie policji, mianowani zarządzeniem przewodniczącego i nie podlegający w związku z tym swojej oryginalnej hierarchii służbowej.

W Hiszpanii przewodniczący obu izb parlamentu sprawują w ich imieniu władzę administracyjną i posiadają kompetencje policyjne odpowiednio w siedzibach każdej z izb. Porządku i bezpieczeństwa w obu izbach parlamentu strzegą m.in. funkcjonariusze, w tym agenci służb bezpieczeństwa, przydzieleni do danej izby i oddani do dyspozycji jej przewodniczącemu.

Przewodniczący Senatu sprawuje najwyższą władzę Izby w przypisanych do niej budynkach, wydaje zarządzenia konieczne dla utrzymania w nich porządku i wydaje odpowiednie polecenia funkcjonariuszom i agentom porządku publicznego

Porządku i bezpieczeństwa w obu izbach parlamentu strzegą m.in. funkcjonariusze podległych rządowi służb bezpieczeństwa, przydzieleni do danej izby i oddani do dyspozycji jej przewodniczącemu.

Za porządek i bezpieczeństwo w Izbie Gmin w Wielkiej Brytanii odpowiedzialny jest urzędnik, podlegający bezpośrednio urzędnikowi kierującemu całą administracją Izby (Clerk of the House). Jego odpowiednikiem w tym zakresie w Izbie Lordów jest urzędnik podlegający bezpośrednio głównemu urzędnikowi administracyjnemu tej izby i ściśle ze sobą współpracują. (Izba Gmin i Izba Lordów mieszczą się w Pałacu Westminsterskim.

Kierownik ds. bezpieczeństwa dysponuje policyjnym personelem liczącym około 500 osób, wliczając w to personel specjalistycznego wsparcia. Utrzymywany jest stały kontakt ze służbą bezpieczeństwa (Security Service, czyli tzw. MI5).

Na Węgrzech zadania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony parlamentu wykonuje Straż Parlamentarna, która jest wydzieloną i samodzielną służbą. Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego mianuje komendanta Straży Parlamentarnej. Strażą Parlamentarną kieruje komendant, który może wydawać bezpośrednie rozkazy członkom personelu. Funkcjonariusze straży parlamentarnej stosują przy wykonywaniu swoich zadań przepisy ustawy o policji ze wskazanymi w ustawie wyjątkami. Straż Parlamentarna nie jest uprawniona do prowadzenia śledztw. W razie podjęcia przez nią podejrzenia popełnienia przestępstwa składa stosowny raport odpowiedniemu organowi śledczemu lub prokuratorowi.

Uprawnienia i kompetencje funkcjonariuszy ustawowo wydzielonych służb, w zakresie bezpieczeństwa i ochrony parlamentów wymienionych powyżej państw są w zasadzie tożsame do rozwiązań przewidzianych w projekcie ustawy o Straży Marszałkowskiej.

Należy także zauważyć, że wobec potencjalnych zagrożeń atakami terrorystycznymi, w zakresie ochrony obiektów parlamentów wymienionych państw wydzielone strefy ochrony, obszary ich monitorowania, w tym m.in. korzystania z inteligentnych systemów dotyczą także stref przed parlamentami, w których poruszanie się osób oraz postój pojazdów jest w różny sposób ograniczony. Także zaostrzona kontrola oraz obiekty stałe uniemożliwiające wtargnięcie na wewnętrzny teren parlamentów nie budzą zastrzeżeń obywateli, którzy rozumieją i mają świadomość w/w stan zagrożeń.

Tradycja

Na rozwiązania zawarte w projektach ustaw o Straży Marszałkowskiej należy spojrzeć, także w aspekcie zbliżającej się 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów, a także obchodów 550 rocznicy polskiego systemu parlamentarnego.

W kilkusetletniej tradycji, z Sejmem zajmującym centralne miejsce w życiu Rzeczypospolitej dopatrzyć się można również tradycji Straży Marszałkowskiej. Byli to żołnierze stanowiący ochronę osoby monarchy, podlegli urzędnikowi królewskiemu – marszałkowi, który wśród swoich licznych obowiązków miał zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w miejscu pobytu króla, a czasie obrad Sejmu także senatorów i posłów.

W XVII stuleciu sądowa i policyjna władza marszałka rozciągała się już na obszar położony w odległości jednej mili (ponad 7 km) od rogatek miasta, w którym odbywał się Sejm i przebywał monarcha. W I Rzeczypospolitej wielokrotnie wydawano tzw. artykuły marszałkowskie – przepisy o charakterze porządkowo-karnym, obowiązujące w miejscu podległym władzy marszałka. W sprawach wynikłych z naruszenia artykułów orzekał specjalny sąd marszałkowski, a egzekucję wyroków zapewniała straż.

W XVII i XVIII stuleciu podstawowe zadanie straży marszałkowskiej, jakim było zapewnienie porządku i bezpieczeństwa w miejscu pobytu króla, zostało rozszerzone na sprawowanie władzy policyjnej w całej Warszawie. Straż uzyskała w ten sposób istotne wzmocnienie, co pozwalało utrzymywać w mieście względny porządek.

W II Rzeczypospolitej w Tymczasowym Regulaminie Obrad Sejmu Ustawodawczego znalazło się postanowienie, że „władzę policyjną na terytorium Sejmu wykonywa wyłącznie Marszałek Sejmu przez funkcjonariuszów Sejmu i komendanta Straży, którego sam mianuje”. Przewidziano również, że tymczasowo „pełni służbę bezpieczeństwa oddział wojska oddany do rozporządzenia Marszałka”. Potrzeba zapewnienia spokoju na sali obrad Sejmu skłoniła marszałka Wojciecha Trąmpczyńskiego do wystąpienia na Konwencie Seniorów z wnioskiem o realizację wymienionego przepisu i rzeczywiste powołanie Straży Marszałkowskiej, której zadaniem byłoby przestrzeganie porządku w Sejmie. Zadaniem Straży Marszałkowskiej było zapewnienie fizycznej ochrony rozległego terenu parlamentu oraz ochrona przeciwpożarowa. Po II wojnie światowej Straż podjęła działalność już w Sejmie Ustawodawczym (1947), ale jej kompetencje i umundurowanie bardziej przypominały straż przemysłową niż elitarną formację podlegającą Marszałkowi Sejmu.

Obecnie Straż Marszałkowska liczy ponad 160 pracowników i jest komórką organizacyjną Kancelarii Sejmu. Sztandar Straży Marszałkowskiej nadany przez Marszałka Sejmu w marcu 2014 roku nawiązuje do tradycji parlamentarnej przez umieszczenie wokół srebrnego orła na stronie głównej płata napisu „SALUS REI PUBLICAE SUPREMA LEX” (dobro Rzeczypospolitej najwyższym prawem), który widniał na Sali obrad Sejmu II Rzeczypospolitej. Całość symboliki i jej układ kompozycyjny podkreślają szczególną rolę i charakter Straży Marszałkowskiej, jako służby ochronnej i reprezentacyjnej, nawiązując jednocześnie do tradycji i współczesności.

Mimo bogatej tradycji historycznej oraz zwiększającej się roli Straży Marszałkowskiej i rosnącego znaczenia jej zadań w zakresie ochrony Sejmu i Senatu, wynikającego ze wzrostu zagrożeń, w tym także zagrożeń terrorystycznych, obecna pozycja ustrojowa i zakres kompetencji Straży Marszałkowskiej jest niewystarczający.

Meritum

Analiza obecnych zagrożeń m.in. terrorystycznych, doświadczeń w tym zakresie innych państw, w tym rozwiązań prawnych i faktycznych dotyczących służb ochrony parlamentów tych państw, wykazuje jednoznacznie za niewystarczające obowiązujące obecnie rozwiązanie polegające na zawarciu przepisów dotyczących ochrony Sejmu i Senatu w lakonicznym rozdziale 11 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu i na odpowiednim stosowaniu przepisów regulujących uprawnienia funkcjonariuszy BOR do uprawnień służących pracownikom Straży Marszałkowskiej.

Uwzględniając powyższe, stosunku do obecnych rozwiązań, w związku z realnym wzrostem zagrożeń, zakres zadań Straży Marszałkowskiej został w projekcie ustawy o SM rozszerzony. Najważniejsze zmiany w stosunku do obecnego stanu prawnego dotyczą rozszerzenia kompetencji SM przyznając jej nowe zadania polegające m.in. na prowadzeniu rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego osób, pojazdów, terenów i obiektów Sejmu i Senatu oraz podejmowaniu działań zmierzających do neutralizacji zagrożeń i wykrywanie urządzeń podsłuchowych na terenach, w obiektach i w urządzeniach będących w zarządzie Kancelarii Sejmu i zarządzie Kancelarii Senatu. Wobec doświadczeń, w tym publicznie znanych przypadków naruszenia co najmniej nietykalności osobistej posłów i senatorów, jakie ujawniono m.in. poza terenami i obiektami będącymi w zarządzie Kancelarii Sejmu i Senatu w czasie od ostatnich wyborów parlamentarnych, jako zasadne należy uznać także, przewidziane w projekcie zadanie ochrony, na polecenie Marszałka Sejmu, posłów i senatorów również poza terenami i obiektami będącymi w zarządzie Kancelarii Sejmu i Senatu, w przypadkach uzasadnionego zagrożenia ich życia lub zdrowia.

Za jak zasadne należy także uznać zadanie udziału funkcjonariuszy SM w zadaniach reprezentacyjnych, w szczególności w ceremoniale powitań i pożegnań podczas wizyt parlamentarnych oraz w asystach honorowych. Jest to nie tylko nawiązanie do polskiej tradycji, kultywowanej zresztą przez wojsko i inne służby ale i uświetnienie uroczystości i podniesienie ich rangi, podobnie do służb innych państw (np. Francji, Włoch, Anglii). Szable i mundury reprezentacyjne podobnie jak w innych służbach w Polsce będą przysługiwały tylko niewielkiej części Straży Marszałkowskiej, otrzymają je strażnicy uczestniczący w uroczystościach w ramach tworzonego doraźnie pododdziału reprezentacyjnego. Należy zaznaczyć, że w każdej służbie w kraju także w zakresie nadanego sztandaru przyjęty jest określony ceremoniał, w którym biorą czynny udział funkcjonariusze danej służby wyposażeni w szable oraz reprezentacyjne mundury.

Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej wykonując zadania będzie miał prawo na terenie Sejmu i Senatu wydawania m.in. polecenia, legitymowanie, zatrzymania, dokonania kontroli osobistej. Na sposób przeprowadzenia tych czynności będzie przysługiwało zażalenie do prokuratora właściwego ze względu na miejsce przeprowadzenia czynności. Do zażalenia stosowane będą przepisy kodeks postępowania karnego dotyczące postępowania odwoławczego.

Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej podobnie jak funkcjonariusze innych służb będzie uprawniony do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego oraz użycia i wykorzystania broni palnej na zasadach określonych w przepisach ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Należy dodać, że na podstawie obecnie obowiązujących przepisów pracownicy Straży Marszałkowskiej także posiadają takie uprawnienia. Broń wykorzystywana jest do realizacji zadań ochronnych Sejmu i Senatu oraz do zabezpieczania konwojów dokumentów niejawnych oraz wartości pieniężnych.

W projekcie ustawy przewiduje się korzystanie przez Straż Marszałkowską z informacji o osobach i zagrożeniach posiadanych przez Policję, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Straż Graniczną, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Żandarmerię Wojskową, a także gromadzenie i przetwarzanie informacji mogących wpłynąć na realizację jej zadań, a także bezpośredni dostęp do ewidencji m.in. pesel, cepik, krk, krs, co umożliwi i przyśpieszy do minimum proces weryfikacji pod katem bezpieczeństwa m.in. osób wnioskujących o wstęp na teren Sejmu i Senatu.

Planowane jest adekwatnie jak w innych służbach także uprawnienie do przetwarzanie danych osobowych bez zgody i wiedzy osoby, której dane dotyczą. To upoważnienie jest niezbędne w celu dostępu do danych osobowych zawartych w bazach administrowanych przez inne służby i instytucje, z których Straż Marszałkowska będzie korzystała w celu wykonywania zadań ochronnych dla Sejmu i Senatu.

Straż Marszałkowska nie będzie posiadała uprawnień do prowadzenia czynności operacyjnych lub śledczych. Przypadek, kiedy przy wykonywaniu swoich zadań (podkreśleniu wymaga „swoich zadań”, a więc nie zadań innych służb), w szczególnie uzasadnionych przypadkach będzie mogła korzystać z pomocy osób niebędących funkcjonariuszami, dotyczy jedynie ujęcia w formie przepisu, sytuacji występującej w każdej służbie, w tym także wydzielonych służbach ochrony parlamentów innych państw, np. gdy dana osoba na terenie obiektów Sejmu zwróci się do funkcjonariusza SM z informacją, że posiada wiedzę o możliwości naruszenia bezpieczeństwa w Sejmie przez znaną jej osobę lub grupę przebywającą na terenie Sejmu i poda ją jedynie funkcjonariuszowi SM, pod warunkiem aby jej tożsamość nie została ujawniona wobec osób trzecich. Podkreślić także należy, że wymienione czynności umożliwienia odbioru informacji z zachowaniem niejawności osoby jej udzielającej bez aktywności funkcjonariusza w pierwszej fazie mają charakter defensywny, w odróżnieniu od ofensywnych, które są kierowane na aktywne pozyskaniu informacji i ich źródeł, pozyskiwaniu informatorów, współpracowników itd.. Takie czynności aktywne, stricte operacyjne pozostają tylko w kompetencjach innych służb do tego uprawnionych.

Za zasadne należy uznać także prawo funkcjonariusza Straży Marszałkowskiej do odmowy wykonania polecenia, jeżeli wykonanie polecenia łączyłoby się z popełnieniem przestępstwa.

W zakresie statusu przyszłego funkcjonariusza SM, należy zauważyć, że wobec osób obecnie zatrudnionych na stanowiskach w Straży Marszałkowskiej ma zastosowanie m.in. art.127a ustawy o BOR określający warunki oraz procedury przyjęcia do pracy oraz stosowania do ich stosunku pracy przepisów kodeksu pracy, które nie są tożsame z wymaganiami oraz procedurą przyjęcia do jakiejkolwiek służby w kraju.

Wymienione w projekcie ustawy o SM podwyższone wymagania przyjęcia już do służby, a nie pracy, które musi spełniać osoba ubiegająca się o zostanie funkcjonariuszem SM jest prostą konsekwencją podstawowych założeń projektu ustawy.

Funkcjonariuszowi nie wolno będzie pozostawać w stosunku pracy oraz podejmować innego zajęcia zarobkowego poza służbą, nie będzie mógł należeć do partii politycznej ani uczestniczyć w działalności tej partii lub na jej rzecz, nie będzie mógł pełnić funkcji publicznej. Funkcjonariusze nie będą mogli zrzeszać się w związkach zawodowych. W stosunku do funkcjonariuszy będą miały zastosowanie ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej Funkcjonariusze obowiązani będą do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. Funkcjonariusz Straży Marszałkowskiej, w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzystać będzie z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych w kodeksie karnym.

Funkcjonariuszom Straży Marszałkowskiej zwolnionym ze służby przysługiwać będzie zaopatrzeni emerytalne z tytułu wysługi lat lub w razie całkowitej niezdolności do służby, a członkom ich rodzin – w razie śmierci żywiciela – na zasadach i warunkach określonych w przepisach ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.

Projekt ustawy określa także zasady podnoszenia kwalifikacji zawodowych funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej, w tym warunki skierowania na szkolenie lub uzyskania zgody na odbycie szkolenia, udzielania zwolnień od służby i urlopu szkoleniowego.

Rozwiązanie projektu ustawy dotyczące mających obowiązywać stopni służbowych w Straży Marszałkowskiej należy wiązać z uzupełnieniem przepisów projektu ustawy m.in. o przepisy umożliwiające bezkolizyjne przejścia za porozumieniem funkcjonariuszy z innych służb do służby w Straży Marszałkowskiej i odwrotnie, przy zapewnieniu im równoważnego stopnia jaki posiadali w innej służbie oraz zapewnienia im ciągłość służby. Podobne rozwiązania istnieją w ustawie, o Straży Granicznej, czy w projekcie ustawy o Służbie Ochrony Państwa. Temu powinny także służyć zmiany nazewnictwa stopni w Straży Marszałkowskiej, które obecnie odpowiednio są równoważne stopniom i wysłudze w innych służbach. Ilość proponowanych stopni służbowych zapewnia możliwość realizacji zasady równorzędności stopni służbowych w Straży Marszałkowskiej oraz wojsku i pozostałych służbach wymienionych w tym przepisie.

W zakresie określenia liczebnego stanu osobowego przyszłej służby, należy brać pod uwagę nie tylko dodanie zadań, ale także fakt, że ciągu ostatnich kilku lat przybyły do ochrony przez Straż Marszałkowską dwa nowe budynki, a w przyszłości przekazane zostaną do zabezpieczenia kolejne dwa (budynek komisji sejmowych za ul. Wiejskiej i budynek przy ul. Ludnej).

Ze względu na wzrost zagrożenia i związane z tym zalecenia po audytach bezpieczeństwa, wzmocnione zostały posterunki do ochrony terenów i budynków.

Już obecnie zdecydowanego ograniczenia wymaga liczba godzin nadliczbowych, które muszą przepracować strażnicy Straży Marszałkowskiej aby zrealizować wszystkie nałożone zadania związane z bezpieczeństwem Sejmu i Senatu, a z tym wiąże się także zwiększenie stanu osobowego i to niezależnie od wyniku przyszłego głosowania nad projektu ustawy.

W zakresie wynagrodzenia, należy zauważyć, że projekt ustawy nie przewiduje w uposażeniach funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej szeregu dodatków, które otrzymują obecnie inne służby np. BOR. W przewidywanych płacach funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej mają być uwzględnione dotychczasowe zarobki związane z pracą w godzinach nadliczbowych. Funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej nie będą mieli uprawnień do wielu świadczeń otrzymywanych obecnie przez funkcjonariuszy BOR.

Obecnie dla Straży Marszałkowskiej w Regulaminie wynagradzania pracowników Kancelarii Sejmu, pomimo płaskiej struktury organizacyjnej, istnieje 15 poziomów rangi stanowisk pracy od strażnika stażysty do komendanta. Możliwość awansu w stopniu służbowym, niezależnie od wielkości formacji, jest bardzo ważnym bodźcem mobilizującym funkcjonariusza do lepszej służby, a otrzymany awans jest powodem do dumy i przynosi splendor całej służbie.

Wydatki związane z bezpieczeństwem Sejmu i Senatu, a więc i z utrzymanie Straży Marszałkowskiej planowane są obecnie i realizowane z części budżetu będącej w dyspozycji Kancelarii Sejmu. I takie rozwiązanie przewidziane jest również po wprowadzeniu w życie ustawy o Straży Marszałkowskiej. Straż Marszałkowska będzie nadal funkcjonowała w strukturach Kancelarii Sejmu, a przede wszystkim podlegała Marszałkowi Sejmu. Ponadto, na jej rzecz szereg zadań będą świadczyły inne komórki organizacyjne Kancelarii Sejmu. Służby podległe Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji są finansowane z budżetu tego ministerstwa, ale np. Żandarmeria Wojskowa czy Służba Celna nie.

Zakończenie

Przedstawione w projekcie ustawy rozwiązania w zakresie zadań, obowiązków i uprawnień funkcjonariuszy Straży Marszałkowskiej powinny uczynić bardziej efektywną ochronę obiektów i urządzeń będących w zarządzie Kancelarii Sejmu i zarządzie Kancelarii Senatu, a zarazem zwiększą bezpieczeństwo posłów, senatorów, zatrudnionym pracownikom oraz osobom zwiedzającym.

Także lojalność państwa wobec Tych, co w rocie przysięgi podobnie jak w innych służbach, wojsku ślubują m.in. wiernie służyć Narodowi Polskiemu, przestrzegać prawa, dochować wierności konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, sumiennie wykonywać obowiązki funkcjonariusza Straży Marszałkowskiej, nawet z narażeniem zdrowia i życia, nakazuje, podobnie jak w przypadku innych służb oprócz obowiązków przyznać im stosowne uprawnienia.

W tym miejscu należy także zauważyć, w kontekście wagi ochrony i bezpieczeństwa obiektów Sejmu i Senatu oraz bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej fakt, że w w/w obiektach odbywają się posiedzenia, w których w jednym miejscu i w tym samym czasie są zgromadzone jednocześnie, na czas kilku godzin, najważniejsze osoby w Państwie, Prezydent, Premier, Marszałek Sejmu RP, Marszałek Senatu RP, członkowie rządu, przewodniczący klubów i partii i inne osoby.

Co więcej czas w/w obrad, zgromadzeń znany jest z dużym wyprzedzeniem, a teren Sejmu i Senatu nie jest w całości zabezpieczony podobnie do większości innych parlamentów m.in. w Europie i na Świecie.

Powyższe wymaga, przy uwzględnieniu sytuacji zagrożeń terrorystycznych w Europie, na Świecie nowego spojrzenia na role i zadania służb, ich organizację, ich pełną profesjonalizację, współdziałania, ćwiczeń, zapewnienia ich pełnych stanów osobowych, używania profesjonalnego sprzętu i urządzeń o najwyższej jakości, efektywnego zabezpieczenia newralgicznych instytucji dla funkcjonowania kraju itd

Normalne, a nie teoretyczne państwo powinno profesjonalnie, z uwzględnieniem obecnych i przyszłych wyzwań i zagrożeń, przeprowadzić zmiany w służbach, czyniąc je zdolnymi do podjęcia wyzwań i reakcji na jakiekolwiek zagrożenia.

Merytoryczna, a nie abstrakcyjna krytyka zapewne pozwoli na ulepszenie niektórych rozwiązań zawartych w projekcie ustawy. W toku procesu legislacyjnego zapewne także dojdzie do synchronizacji niektórych przepisów projektu ustawy o Straży Marszałkowskiej, ustawy przepisy wprowadzające ustawę o Straży Marszałkowskiej oraz projektu ustawy o Służbie Ochrony Państwa.

Marek Czeszkiewicz – doradca Marszałka Sejmu RP