Wzrost nakładów na kulturę o ponad 20 proc., powołanie nowych instytucji, rozbudowa sieci muzeów i zakup kolekcji Książąt Czartoryskich to niektóre z dokonań Ministerstwa Kultury w ostatnich dwóch latach. Resort podsumował swoją działalność na swojej stronie internetowej.

Jak podkreśliło ministerstwo w informacji zamieszczonej w poniedziałek, w tym roku środki przeznaczone na kulturę przekroczyły 1,1 proc. budżetu państwa i wyniosły w sumie ok. 4 mld zł. W ostatnich dwóch latach nastąpił wzrost nakładów na kulturę o ponad 20 proc.

Pojawiły się także nowe instytucje kultury takie jak Ośrodek Badań nad Totalitaryzmami im. Witolda Pileckiego, Polska Opera Królewska, Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą oraz Narodowy Instytut Urbanistyki i Architektury. Powołano nową instytucję naukową: Instytut Solidarności i Męstwa, której celem ma być prowadzenie badań historycznych oraz honorowanie osób, które pomagały Polakom w czasie II wojny, a także w latach powojennych. Instytucja, jak podkreśla ministerstwo, wzmocni potencjał polityki historycznej państwa.

Resort zaangażował się również we współprowadzenie samorządowych instytucji kultury - Teatru Polskiego im. Arnolda Szyfmana w Warszawie, Filharmonii im. Mieczysława Karłowicza w Szczecinie czy Filharmonii Podkarpackiej im. Artura Malawskiego w Rzeszowie. Współprowadzi też Państwowy Zespół Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” im. Tadeusza Sygietyńskiego w Karolinie, Zespół Pieśni i Tańca „Śląsk” im. Stanisława Hadyny oraz Centrum Paderewskiego w Kąśnej Dolnej. W przygotowaniu jest współprowadzenie Teatru Muzycznego w Łodzi, Filharmonii Łódzkiej, Filharmonii Łomżyńskiej oraz Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia „Amadeus”.

Ministerstwo zwraca także uwagę na kwestie rozbudowy sieci muzeów w Polsce. 5 października br. ogłoszono międzynarodowy przetarg na budowę Muzeum Historii Polski w Cytadeli Warszawskiej, a na jesień 2018 r. zaplanowano otwarcie Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce. W listopadzie przyszłego roku ma mieć miejsce także otwarcie Muzeum Jana Pawła II i Prymasa Wyszyńskiego w Świątyni Opatrzności Bożej a także Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Jak przypomina resort, powołano też Muzeum Westerplatte i Wojny 1939, które zostało połączone z Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

W grudniu 2015 r. utworzono Muzeum Piaśnickie w Wejherowie, a w czerwcu br. - Narodowe Muzeum Techniki. Także w czerwca br. resort podpisał umowę o współprowadzeniu Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej. Umowę o współprowadzeniu Muzeum Dom Rodzinny Pileckich w Ostrowi Mazowieckiej podpisano zaś w grudniu 2016 r. W lipcu br. podpisano list intencyjny w sprawie wydzielenia Muzeum - miejsca pamięci po niemieckim obozie zagłady i obozie pracy w Treblince z Muzeum Regionalnego w Siedlcach. W grudniu 2016 r. podpisano list intencyjny w sprawie współprowadzenia przez MKiDN Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu. 1 stycznia 2018 r. ma powstać Muzeum Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej, trwają też prace nad projektami m.in. Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej, Muzeum Pamięci Sybiru i Muzeum Getta Warszawskiego.

Ministerstwo Kultury w ciągu ostatnich dwóch lat zakupiło Kolekcję Książąt Czartoryskich zawierającą 86 tys. obiektów muzealnych i nieruchomości związanych ze zbiorami oraz roszczenia wobec ruchomych dóbr kultury wchodzących w skład kolekcji, które zostały utracone podczas II wojny. Zakupiono również zamek Książąt Czartoryskich w Gołuchowie dla Muzeum Narodowego w Poznaniu.

Powołany został Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków, którego celem jest stworzenie nowego źródła środków na sprawowanie opieki nad zabytkami. Wpływy funduszu to administracyjne kary pieniężne nakładane w wypadkach, które dotychczas stanowiły wykroczenia, a także nawiązki orzekane za przestępstwa zniszczenia lub uszkodzenia zabytku. Do funduszu rocznie ma wpływać ok. 20 mln zł. Od br. miało miejsce zwiększenie środków w Programie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Ochrona zabytków” o 20 mln zł. Resort jest również organizatorem kampanii społecznej „Krajobraz mojego miasta”, której celem jest m.in. przeciwdziałanie chaosowi reklamowemu w przestrzeni publicznej.

Inną z inicjatyw Ministerstwa Kultury jest Ogólnopolska Konferencja Kultury, którą zaplanowano z myślą o rozpoznaniu i wcieleniu w życie potrzeb i zamierzeń polskich środowisk artystycznych. Dotąd odbyło się pięć ogólnopolskich sympozjów tematycznych (muzyka, kultura ludowa, teatr, taniec, sztuki audiowizualne), obecnie trwają sympozja regionalne. Spotkania OKK doprowadzić mają do nakreślenia ram polityki kulturalnej państwa i samorządów.

Jak podkreśla resort, miało również miejsce przyspieszenie rozdysponowania funduszy strukturalnych w ramach VIII osi priorytetowej Kultura i dziedzictwo kulturowe Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Do października br. wydano decyzje i podpisano umowy dla 99 projektów na kwotę 1,7 mld zł, z czego dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego wyniosło 1,3 mld zł (70 proc. alokacji). Do końca roku podpisane mają zostać umowy, dzięki czemu zakontraktowanych będzie 100 proc. dostępnej alokacji. MKiDN otrzymało też kolejne 120 mln zł z funduszy europejskich, przygotowywany jest także kolejny konkurs na fundusze norweskie (ok. 75 mln euro).

Wśród najważniejszych zmian w prawie resort wskazuje na dwukrotne zwiększenie limitu przychodów dla twórców, od którego można liczyć 50 proc. kosztów uzysku. Od 1 stycznia 2018 r. limit zostanie zwiększony z ok. 80 tys. zł do ok. 160 tys. zł. Od 1 stycznia 2018 r. wejdzie w życie ustawa, która ma wprowadzić do polskiego prawa mechanizmy wsparcia finansowego dla producentów. Ma przyczynić się także m.in. do pobudzenia rynku audiowizualnego oraz umożliwić zwrot ok. 25 proc. kosztów kwalifikowanych przy produkcji i koprodukcji.

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami podpisana przez prezydenta w sierpniu br. wprowadza ochronę tymczasową obiektów zabytkowych i ochronę architektury modernistycznej. Wzmocniona została pozycja Generalnego Konserwatora Zabytków i kompetencje Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków. Na mocy ustawy utworzony został też Narodowy Fundusz Ochrony Zabytków.

Resort zwrócił także uwagę na przygotowaną ustawę o restytucji narodowych dóbr kultury. Określa ona kompetencje organów państwa w sprawach restytucyjnych. Trwają też prace nad projektem nowelizacji ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, która ma zapewnić źródła finansowania polskim instytucjom kultury działającym za granicą.

Finalizowany jest także projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi. Ma on stanowić pierwszą w polskim prawie autorskim kompleksową regulację działalności organizacji zbiorowego zarządzania.

Ministerstwo Kultury ogłosiło dwa nowe konkursy muzyczne – Międzynarodowy Konkurs Chopinowski na Instrumentach Historycznych i Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Karola Szymanowskiego. Ogłoszono także pierwszy otwarty konkurs stypendialny na stworzenie scenariusza filmu fabularnego z zakresu historii Polski. W jego wyniku powstało osiem pełnych scenariuszy filmów fabularnych oraz baza zawierająca 111 projektów i treatmentów. Nowym programem realizowanym przez resort, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina i Polskie Wydawnictwo Muzyczne jest Dziedzictwo Muzyki Polskiej. W ramach tego programu będą digitalizowane i udostępniane źródła, rękopisy i druki muzyczne.

W ramach obchodów 100–lecia niepodległości powołano Biuro Wieloletniego Programu Niepodległa i przygotowano dwa konkursy grantowe: dla wojewodów oraz dla samorządowych instytucji kultury i organizacji pozarządowych. Budżet programu to ponad 200 mln zł.