Szanowni Panowie,

po  lekturze listu skierowanego do  mnie, rozesłanego do  mediów, muszę z  przykrością stwierdzić, że po raz kolejny dopuszczają się Panowie dezinformowania opinii publicznej w  kwestii wystawy Muzeum II Wojny Światowej. List swój oparli Panowie na tyleż błędnym, co  mającym dezawuować adwersarza w  oczach czytelnika założeniu, że  nie zwiedziłem rzeczonej wystawy. Skąd i po co taka teza, do której odwołujecie się aż trzykrotnie w krótkim liście? Mam nadzieję, że raczej z zacietrzewienia niźli ze złej woli. W Muzeum oczywiście byłem i wystawę obejrzałem. I – uprzedzam zarzuty – nie po kryjomu, a w zwykły dzień pracy; wiele postronnych osób do mnie podchodziło i z wieloma wymieniałem uwagi. I w pełni podtrzymuję to, co napisałem.

W jaki sposób prezentowana jest na wystawie Irena Sendlerowa czy rotmistrz Pilecki, każdy może naocznie sprawdzić. Nie dyskutujmy o oczywistych faktach. Rola polskiego Kościoła w czasie II wojny światowej jest na wystawie ewidentnie „schowana” (o czym niżej), podobnie jak brak jest zdecydowanego podkreślenia „wyjątkowości polskiego doświadczenia II wojny światowej”, co w polskim muzeum, wydaje się, powinno być oczywiste.

Piszą Panowie, że jako przykład tego „doświadczenia” podaję Polskie Państwo Podziemne, a ono na wystawie jest prezentowane (nigdy nie twierdziłem, że nie jest), ale nie odnoszą się Panowie do  innych aspektów i  wymiarów owej „wyjątkowości”, które nie znalazły należytego miejsca na wystawie. Dlaczego? Tego do końca nie wiem. Wiem jednak, bo dla każdego uważnego obserwatora staje się to  jasne po  obejrzeniu wystawy, w  jaki sposób „udało się” Panom – świadomie bądź nie, ale najprawdopodobniej w konsekwencji przyjęcia określonych założeń ideologicznych – wykrzywić obraz polskiego doświadczenia wojennego.

Odpowiedź jest banalna i leży w dwuwarstwowej strukturze prezentacji. Ekspozycja została zaprezentowana poprzez to, co  uderza widza na  pierwszy rzut oka, co  jest najbardziej widoczne, co buduje podstawowe skojarzenia i kształtuje pamięć o wizycie w muzeum, ale także – dodatkowo niejako - poprzez treści dopowiadane, prezentowane gdzieś z boku, na mniejszych planszach, mniejszym drukiem, „za hydrantem”, a przede wszystkim schowane w zasobie elektronicznym, który widz musi uruchomić odpowiednim przyciskiem czy dotykiem. Problem w tym, że w 99 proc. przypadków zwiedzający wynoszą z muzeum treści z pierwszej warstwy wrażeń, a  tylko nieliczni wgłębiają się bardziej w  nieznane fakty i  zagadnienia historyczne, których poznanie wymaga większej ilości czasu i pogłębionej analizy.

Dobrym przykładem zadziwiających konsekwencji przyjęcia tej „techniki przekazu” jest np. zestawienie ponurej sali faszyzmu z nieomal wesołą , propagandową salą komunizmu. Inny zadziwiający przekaz to liczebne zrównanie polskiego ruchu oporu z francuskim (według Panów liczyły one 35-40  tys. żołnierzy, gdy sowiecki -aż  500 tys.), czy zestawienie Powstania Warszawskiego z  paryskim i  słowackim. Dopiero wnikając głębiej, można ewentualnie doszukać się jakichś różnic…

Zarzucają mi  Panowie „ideologizację historii”. Cóż mogę powiedzieć - złodziej krzyczy: „łapać złodzieja!”. Ja  nie sprzedaję żadnej ideologii, ja  mówię o  elementarnej prawdzie historycznej: który ruch oporu w  czasie II  wojny światowej był silniejszy: polski czy francuski?! Kto stawił opór Hitlerowi, a kto się poddał Niemcom po dwóch tygodniach? To Panowie zrealizowali muzealny projekt ideologiczny tzw. „europejskiej wersji historii”. W Polsce. Za  prawie pół miliarda złotych. W sytuacji, gdy jednocześnie Wasi mocodawcy zrezygnowali z budowy Muzeum Historii Polski i Muzeum Westerplatte. Dlaczego? Panowie z tytułami naukowymi nie potrafią połączyć tych prostych faktów?

I jeszcze jedno: znowu straszą Panowie sądami. Tym razem za zmianę wystawy. Litości! Jak starzy pieniacze - przegrali już Panowie wszystkie możliwe sądowe potyczki, a wciąż nie potrafią Panowie zaakceptować rzeczywistości. Minister kultury i dziedzictwa narodowego nie tylko może, ale przede wszystkim ma obowiązek bronić prawdy historycznej i dlatego, według informacji dyrekcji Muzeum, wystawa będzie zmieniona w tych miejscach, gdzie jej przekaz odchodzi od prawdy. Nie chcemy w Polsce drugiego Domu Historii Europejskiej.

Z poważaniem,

Piotr Gliński

Warszawa, 19 września 2017 r. Odpowiedź na list otwarty prof. dr. hab. Pawła Machcewicza, dr. hab. Piotra M. Majewskiego, dr. Janusza Marszalca, dr. hab. Rafała Wnuka, opublikowany na łamach „Gazety Wyborczej” pt. „Pan kłamie, Panie Premierze” 13 września 2017 r.