Połączone senackie komisje kultury i łączności z Polakami za granicą opowiedziały się w środę za przyjęciem poprawek do ustawy ustanawiającej Krzyż Zachodni - odznaczenia dla cudzoziemców, którzy nieśli pomoc Polakom represjonowanym m.in. przez reżim hitlerowski lub władze komunistyczne.

Poprawki umożliwić mają przyznawanie Krzyża Zachodniego nie tylko osobom fizycznym, ale również organizacjom. Zapisy takie zawarte były w pierwotnym, senackim projekcie ustawy, zostały jednak zmodyfikowane podczas prac sejmowych. Jeśli stanowisko komisji podtrzyma na plenarnym posiedzeniu Senat, ustawa wróci do Sejmu.

Z inicjatywą ustanowienia Krzyża Zachodniego, który ma być „bliźniaczym” odznaczeniem wobec ustanowionego w listopadzie ub.r. Krzyża Wschodniego, Senat wyszedł na początku lutego. Pomysłodawcą nowego odznaczenia był senator PiS Jan Żaryn. Nowe odznaczenie ma być przyznawane obcokrajowcom, którzy w latach 1939-89 udzielali pomocy Polakom represjonowanym m.in. przez reżim hitlerowski lub władze komunistyczne.

Podczas kwietniowych głosowań ustawę ustanawiającą Krzyż Zachodni przyjął Sejm, rezygnując jednocześnie z zawartych w senackim projekcie zapisów, które umożliwiały przyznawanie odznaczenia zagranicznym organizacjom oraz wycofując się z przewidzianego w pierwotnej propozycji numerowania odznaczeń.

Sejmowy sprawozdawca poseł Andrzej Melak (PiS) mówił w środę na posiedzeniu połączonych komisji, że zmiany dotyczące przyznawania odznaczeń organizacjom miały na celu uspójnienie przepisów o Krzyżu Zachodnim z tymi odnoszącymi się do innych odznaczeń państwowych. Poprawki likwidujące numerację odznaczeń były z kolei - według niego - uzasadniane obawą przed sugerowaniem różnej ważności odznaczeń związanej z kolejnością ich przyznawania. Jak zaznaczył, poprawki w obu tych sprawach zostały przyjęte przez Sejm „jednogłośnie w zasadzie”.

Komisje przychyliły się do wprowadzonych przez Sejm zmian dotyczących numerowania odznaczeń, opowiadając się jednocześnie - na wniosek senatora PiS Jana Marii Jackowskiego - za przywróceniem w ustawie możliwości przyznawania odznaczeń organizacjom.

W debacie nad sejmowymi poprawkami Żaryn ocenił, że argument mówiący o zgodności przepisów w zakresie odznaczania organizacji z innymi ustawami jest „niemerytoryczny”.

Nie ma takiego obowiązku, tzn. Biuro Legislacyjne Sejmu i Biuro Legislacyjne Senatu nie wnosiło takiej obligatoryjności, by Krzyż Zachodni nie mógł obejmować także instytucji tylko dlatego, że inne ustawy (ich) nie obejmują

—podkreślił.

Jak dodał, pierwotne zapisy senackiego projektu w tej kwestii wynikały z faktu, iż „w odróżnieniu od przestrzeni, o której mówimy w przypadku Krzyża Wschodniego, gdzie jak wiadomo nie było instytucji wolnych, samorządnych i niezależnych od czynnika totalitarnego państwa (…), to odwrotnie, w przypadku Zachodu, instytucje są częścią obywatelskiej inicjatywy, która m.in. obejmuje działania w latach 1939-89 na rzecz Polski i Polaków”.

Zdaniem senatora zrezygnowanie z możliwości przyznawania odznaczeń organizacjom oznacza „dużo mniejsze szanse” na okazanie wdzięczności wobec pomagających w rzeczywistości zachodniej.

Szczególnie mam na myśli lata 80., np. związki zawodowe francuskie czy włoskie, czy chrześcijańskie związki zawodowe belgijskie, mam na myśli Caritas, amerykańskie instytucje

—wyliczał.

Według Żaryna, powodem wprowadzonej przez Sejm zmiany mogła być obawa przed przypadkami niejednoznacznymi, kiedy to prezydent, który ostatecznie będzie nadawał order, „będzie w dyskomforcie sytuacyjnym”. Jak doprecyzował, chodzi np. o sytuacje, w których „dana instytucja, która w danym okresie, np. w latach 80., działała propolsko, w innym okresie, np. w latach 40. czy 50. działała antypolsko”.

Ja oczywiście to rozumiem, to jest merytoryczny kontrargument, ale też chciałbym, żeby państwo mieli świadomość, że ta ustawa z zapisem o instytucjach nie zmuszała prezydenta do nadawania, tylko dawała mu wybór; teraz mu tego wyboru nie daje

—mówił senator.

kk/PAP