Wspaniały prezent otrzymali polscy melomani w 207. rocznicę urodzin Fryderyka Chopina. 1 marca przedstawiono oficjalnie autograf fragmentu Ballady g-moll zakupiony do zbiorów Muzeum Fryderyka Chopina dzięki wsparciu finansowemu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz PKN ORLEN. Dokument będzie można oglądać wyjątkowo długo, jak na tak cenny i delikatny obiekt. W specjalnej gablocie będzie eksponowany do 20 marca. Potem, dzięki digitalizacji, będzie dostępny w znakomitej rozdzielczości, także w wersji cyfrowej.

Manuskrypt, który wzbogacił zasoby Muzeum Chopina to rarytas. Pod wieloma względami rzecz niezwykle cenna. Z około tysiąca, jak szacują specjaliści, zapisów nutowych, które stworzył Chopin, zachowało się ledwie około 150. Ballada g-moll , bardzo chętnie wykonywana przez pianistów (m.in. przez uczestników Konkursu Chopinowskiego), zajmuje miejsce szczególne w twórczości kompozytora jak również w historii muzyki w ogóle. Jest to pierwszy utwór nowego gatunku. Wcześniej znane były w kulturze ballady literackie, z kolei Ballada g-moll to gatunek czysto instrumentalny, skomponowana na fortepian. W sumie Chopin napisał cztery takie dzieła. Autograf, który trafił do Zamku Ostrogskich, wypełnił dokumentacyjną lukę. Do tej pory w polskich zbiorach nie było rękopisu żadnej ballady naszego największego kompozytora. Dwa manuskrypty innych ballad Chopina są w posiadaniu instytucji publicznych za granicą – jeden w Oksfordzie, drugi w Paryżu. Pozostałe źródła uważane są za zaginione lub znajdują się w prywatnych zbiorach i często są niedostępne dla badaczy.

Czy warto starać się o pozyskanie takiego nabytku? W przypadku autografu utworu Chopina odpowiedź zawsze brzmi: tak

– podkreśla dr Artur Szklener, dyr. Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina.

Są to bezcenne skarby kultury, a ponadto źródła wiedzy o kompozytorze i jego dziele. Pewne informacje są nie do odtworzenia w żadnym druku. Muzyka jest nośnikiem różnorodnych emocji, a ich ślady można odnaleźć właśnie w rękopisach.


Zakupiony autograf zawiera zapis trzynastu początkowych taktów Ballady g-moll. Z nieznanych przyczyn Chopin zaniechał dalszego pisania. Niewykluczone, że zagubił manuskrypt. Mimo niewielkich rozmiarów, fragment ten stanowi istotny materiał do badań muzykologicznych. Potwierdza także śmiałe rozwiązanie harmoniczne zastosowane przez Chopina, które były obecne w pierwodruku francuskim, a zostały zmienione, prawdopodobnie przez wydawcę, w pierwodruku niemieckim.

Manuskrypty Chopina należą do najdroższych, także dlatego, że jest ich niewiele

– zauważa Maciej Janicki, kurator Muzeum Fryderyka Chopina. W rękach prywatnych znajduje się ok. 60 zapisów nutowych Chopina. Są bardzo rzadko wystawiane na sprzedaż.

Autograf Ballady g-moll został wystawiony w listopadzie ub. roku w domu aukcyjnym Sotheby’s w Londynie. Najważniejszym obiektem tej aukcji był rękopis II Symfonii Mahlera, sprzedany za ok. 4,5 miliona funtów.

Jeżeli porównać te ceny 
z cenami rękopisów XIX-wiecznych twórców z tego samego czasu, co Chopin, albo nieco późniejszych, czyli Liszta, Berlioza, Brahmsa, to Chopin bezwzględnie jest najdroższym kompozytorem

– podsumowuje Janicki.

A jeśli porównywać w ogóle z innymi kompozytorami, to podobne ceny osiągają̨ rękopisy muzyczne Mozarta, który jednak zostawił znacznie więcej dzieł.

Wspieranie zakupów wybitnych dzieł polskiej kultury, tak by mogły być one powszechnie dostępne, jest jednym z elementów misji społecznej koncernu

– podkreśla Wojciech Jasiński, Prezes Zarządu PKN ORLEN:

Udział w projektach pozwalających zachować i promować najcenniejsze dzieła naszej kultury, wpisuje się w to, w jaki sposób definiujemy naszą odpowiedzialność i obowiązki. Prezes przypomina też zakup w 2004 r. Etiudy cis-moll, a ostatnio, obok Ballady g-moll, także dwóch listów Chopina – do Solange Clesinger i do Augusta Franchomme’a.

W 2016 r. firma wróciła do tradycji sponsorowania przedsięwzięć związanych z kompozytorem. Została bowiem mecenasem Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina oraz będzie m.in. wspierać Konkurs Chopinowski w 2020 roku oraz zaplanowaną na 2018 r. pierwszą edycję Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych.