„Nastąpi korekta polityki państwowej, także w sferze kultury. Taka jest wola wyborców. Dostaliśmy na to mandat” – powiedział ostatnio w wywiadzie minister kultury Piotr Gliński. Oto kilka małych tips krytyka filmowego z długim stażem.

Nasza kultura winna być przede wszystkim polska, a więc inna niż niemiecka czy amerykańska, licząca się z polską tradycją artystyczną i  wartościami, ponadto dostępna, egalitarna, możliwie tania. W tej chwili we wszystkich dyscyplinach artystycznych dominuje perspektywa żabia, z dominacją bezsensu, nihilizmu, chaosu zdarzeń. A z drugiej strony – obserwuje się silne upolitycznienie kultury, ewidentnie lewicowo – liberalne. W konsekwencji powstaje wiele lewackiego kiczu, filmowego, teatralnego, w dziedzinie literatury, plastyki i wystawiennictwa, powołanego do życia przez nieuczciwe intencje, nagradzanego przez grupy zblatowanych jurorów, a skandal stał się najkrótszą drogą do sukcesu.

Najważniejsze wydaje się odtworzenie siatki instytucji - w tym także festiwali, konkursów i zdarzeń - wspierających kulturę wartościową, narodową. Oraz struktury kadr. Równie ważna będzie sprawa finansowania instytucji kultury ze środków publicznych. I tu wsparcie winno uzyskać wszystko, na co przez lata nie było pieniędzy - choć nowatorskie i wartościowe – i z braku środków funkcjonowało gdzieś na marginesie kulturalnego mainstreamu. W budżecie państwa winien być twardy zapis, dotyczący wydatków na kulturę w wysokości co najmniej 1% - 1.5% wydatków budżetowych. Warto byłoby także popracować nad organizacją mecenatu prywatnego na kulturę, który tak świetnie sprawdza się w Wielkiej Brytanii czy w Stanach Zjednoczonych. Wydaje się, że polskie społeczeństwo jest na tę koncepcję gotowe.

Najwyższy czas, aby media publiczne, TVP i Polskie Radio, i zaczęły realizować swoją statutową misję i służyć narodowi. I zacząć wychowywać nie tylko homo ludens, ale i homo moralis. Nie może być tak, żeby media misyjne produkowały kolejne pokolenia kołtunów ubawowo – konsumpcyjnych, nie mających nawet pojęcia o tym, że podlegają wielkiemu procesowi brain washingu, że stali się oto przedmiotem społecznej manipulacji. Pewnym wzorcem mediów misyjnych może być BBC – ale z lat 20. i 30. kiedy jej misyjność była jeszcze oczywista, w przeciwieństwie do ostatnich kilku dekad, gdy grzeszy nadmiernym upolitycznieniem, populizmem i marnotrawieniem pieniędzy podatników / 4.1 mld funtów rocznie!/. A więc służba publiczna i zapewnienie wartościowego programu, który informuje, uczy i bawi – w takiej właśnie, a nie innej kolejności. A najwyższe standardy programowe zapewniać mają trzy podstawowe zasady dziennikarstwa – obiektywizm i bezstronność, wiarygodność informacji i zrównoważenie opinii w programie. Kwestia finansowania: z pewnością należy wyrwać polskie media publiczne z rygorów spółki prawa handlowego, który skutkuje tym, że TVP i Polskie Radio rozliczane są przez ministra skarbu państwa, który je podsumowuje z wyników finansowych! Podczas kiedy zarówno TVP jak i Polskie Radio powinna stanowić jakaś formę instytucji użyteczności publicznej i być rozliczana z jakości programu, czyli z misji / temat do rozwinięcia/.

Polski Instytut Sztuki Filmowej, PISF, winien zostać odpolityczniony – zarządzanie finansami, Rada Programowa i inne jego gremia, gdzie dominuje monokultura polityczna, liberalna lewica. Skutkiem czego połowa społeczeństwa przez ostatnich 10 lat pozbawiona była repertuaru filmowego, na który czekała /patrz: fabuła „Smoleńsk” Antoniego Krauze, problemy z „Rojem” Jerzego Zalewskiego, wciąż oczekujące na pieniądze projekty Grzegorza Królikiewicza, Krzysztofa Wojciechowskiego i wielu, wielu innych/. Zaś PISF produkuje filmy typu „Pokłosie” czy „Ida”, które nie tylko nie proponują właściwych role models, wzorców postępowania – a wiadomo, że dzisiejsza widownia, to głównie nastolatki i ludzie bardzo młodzi – ale niszczą dobre imię Polski za granicą. Gdzie są obrazy o Kościuszce, Piotrze Skardze, Erneście Malinowskim – budowniczym najwyżej położonej kolei świata, Słowackim – bon vivancie i świetnym graczu giełdowym, podróżniku i antykomuniście Ferdynandzie Ossendowskim, Fryczu Modrzewskim – w Krakowie i w Wittemberdze, Kołłątaju i Staszicu w ich batalii o demokrację? A przykłady barwnych, awanturniczych, ale i wartościowych polskich bohaterów można by mnożyć w nieskończoność. Podobny bakcyl, nadmiernego upolitycznienia, dotowanie głównie lewicowych dram społecznych, przez 13 lat rządów Labour Party, toczył brytyjski PISF, UK Film Council. Kiedy w 2010 roku władzę przejęli konserwatyści, Cameron zlikwidował tę instytucję - zmieniono struktury, sposób finansowania, i skończył się monopol liberalnej lewicy w kinematografii / kolejny temat do rozwinięcia/.

Należy znieść preferencje polityczne Ministerstwa Kultury w dotowaniu czasopism, bo czy to można nazwać egalitaryzmem, jeśli dofinansowanie otrzymuje „Znak”, „Zeszyty Literackie”, mocno osadzone w środowiska lewicowo – liberalne, a nie dostają „Arcana”, „Christianitas” czy „Pressje”? Podobną preferencyjność obserwuje się przy okazji festiwali, konkursów, ekspozycji plastycznych, muzealnych, promowanie przez media głównego nurtu cyników i tandeciarzy. Przecież w definicję kultury powszechnej państw cywilizowanych jest wpisany równy dostęp, egalitaryzm!

Kultura po 25 latach działania wadliwego, dysfunkcyjnego, domaga się reform we wszystkich segmentach jej życia, i musimy to zrobić. Ratować biblioteki, miejskie, wiejskie, podnieść poziom czytelnictwa, wprowadzić w szkołach programy, uczące dzieci i młodzież obcowania ze sztuką, rozwijać szkolnictwo artystyczne. Chronić zabytki, a tym samych ocalić polskie dziedzictwo narodowe – architektura, sztuka, gmachy świeckie i sakralne - a przede wszystkim potencjał ludzki. Być może będzie zasadne powołanie instytucji, na wzór PISF, w innych dziedzinach sztuki – oczywiście bez jego błędów i wynaturzeń?

Najważniejsze jest jednak – przywrócić wartości kulturze, a kulturę – narodowi. Sądząc po wynikach ostatnich wyborów parlamentarnych – ludzie na to z niecierpliwością czekają. A także na to, aby ich różnymi „manifestacjami sztuki” nie obrażano, nie ogłupiano i  generalnie „nie robiono z tata wariata”.