Tablicę wyrażającą wdzięczność dla narodu irańskiego za pomoc udzieloną polskim zesłańcom ewakuowanym z ZSRR w 1942 roku, którym udało się dotrzeć wraz z żołnierzami Armii Polskiej gen. Władysława Andersa do Persji odsłonięto dziś na skwerze przy Ogrodzie Krasińskich w Warszawie. Tablicę pobłogosławili duchowni wyznań katolickiego, ewangelicko-augsburskiego i prawosławnego, wraz z nimi modlił się także przedstawiciel muzułmanów.

Inicjatorem przedsięwzięcia było środowisko Ocalonych przez Naród Irański, Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych.

Tablica umieszczona została obok skweru, na którym znajduje się pomnik upamiętniający Bohaterów Bitwy o Monte Cassino. Umieszczono na niej słowa wdzięczności wobec narodu irańskiego spisane w języku polskim i Farsi (nowoperskim).

- Tablicą, chcieliśmy wyrazić wdzięczność narodowi Iranu za ocalenie nas przed represjami i zagładą. Czekaliśmy długo, 72 lata, ale spełniło się nasze marzenie. Dziś oddajemy hołd narodowi Iranu za udzieloną nam pomoc - powiedział Władysław Czapski, przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Środowiska Ocalonych przez Naród Irański.

Bogusław Winid podsekretarz stanu w MSZ dziękując inicjatorom powstania tablicy, podkreślił, że historia i stosunki z państwami, które udzieliły nam w czasie II wojny gościny są dla Polaków niezwykle istotne. - Wyjątkowym przejawem solidarności była pomoc udzielona polskim uchodźcom w trudnym czasie II wojny światowej - powiedział. Dodał, że kilka miesięcy temu miał okazję złożyć kwiaty na grobach Polaków spoczywających w irańskiej ziemi. Podziękował ambasadorowi Iranu w Polsce za opiekę nad grobami uchodźców.

Kierujący Urzędem ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Ciechanowski podkreślił, że organizowane przez jego urząd wizyty, pielgrzymki do grobów Polaków spoczywających w różnych miejscach świata czczą pamięć także tych, którzy tych widocznych nagrobków nie posiadają. – O nich Polska nigdy nie może zapomnieć. Dziś przypominamy, że naród irański, który sam podczas II wojny światowej był w niełatwej sytuacji, wyciągnął pomocną dłoń dla przybyszów z dalekiego Lechistanu. Iran był polską bramą do wolności – powiedział. Dodał, że podczas II wojny światowej naród irański zapisał piękną kartę w historii światowego humanitaryzmu. Kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych przytoczył też fragmenty pamiętnika jednego z uchodźców, wspominającego pobyt w Iranie.

- W ciągu minionych 70 lat wspaniałe dzieci Isfahanu [jednego z ośrodków dla uchodźców w Persji w 1942 roku – przyp. KAI], które przeżyły ten exodus pielęgnowali pamięć i wspomnienia o gościnie udzielonej przez Irańczyków. Dzisiaj trwale zapisują je dla przyszłej generacji – powiedział Samad Ali Lakizadeh, ambasador Islamskiej Republiki Iranu w Polsce. Podziękował organizatorom uroczystości za upamiętnienie tego wydarzenia wspólnej, polsko-irańskiej historii. Podkreślił, że w uroczystości uczestniczą członkowie jego rodziny, aby naocznie przekonali się o dobrej więzi łączącej obydwa narody.

Tablicę pobłogosławili biskup polowy WP Józef Guzdek, bp Mirosław Wola - ewangelicki naczelny kapelan wojskowy oraz ks. płk Eugeniusza Bójko, kapelan prawosławnego ordynariatu wojskowego oraz imam Mahmud Tahadżuk, przedstawiciel Stowarzyszenia Jedności Muzułmańskiej.

W uroczystości wziął udział burmistrz miasta Bandar-e Anzali, jednej z miejscowości, które zaopiekowały się naszymi rodakami, a także przedstawiciele społeczności irańskiej oraz polscy kombatanci. Obecny był także przedstawiciel kancelarii prezydenta RP Waldemar Strzałkowski.

Ewakuacja rozpoczęta na mocy porozumienia Sikorski - Majski w lipcu 1941 roku zakończyła się w sierpniu 1942 r. W dwóch etapach przetransportowano do Persji około 120 tys. ludzi, w tym ponad 78 tys. żołnierzy i 37 tys. cywilów, spośród których około 20 tys. stanowiły dzieci.

Ze względu na bardzo zły stan zdrowia ich śmiertelność była duża. Na terytorium Iranu zostało pochowanych 2806 osób, w tym 650 wojskowych, z których żaden nie zginął w walce, ale na skutek chorób i wycieńczenia.

W 1943 r. z jednostek przebywających w Iranie utworzony został II Korpus Polski. Później, w składzie brytyjskiej 8. Armii, uczestniczył w kampanii włoskiej; w maju 1944 r. polscy żołnierze brali udział w zdobywaniu Monte Cassino.

KAI/Warszawa