Ukraina: nasze zakłopotanie. Odruchy serca nie powinny wyłączać myślenia o polskim interesie narodowym

Wydarzenia na Ukrainie zaskakują. Nie tylko, co jest modnie (i wygodnie) powtarzać, elity polityczne, a już szczególnie te europejskie. Zaskakują też – trzeba to sobie szczerze powiedzieć - nas, zwykłych Polaków.

No bo przecież u nas nikt by nie wytrzymał dwóch miesięcy takiego, ulicznego, bądź co bądź, protestu, od kilku tygodni w warunkach zimowych. Nie chodzi o to, że obsada Majdanu nie zmienia się przez sześćdziesiąt kilka dni, wiadomo, że ludzie stoją tam, i walczą, rotacyjnie. Chodzi o to, że mimo kluczenia władz, obiecywania i straszenia na zmianę, a niekiedy mimo ostrego pałowania, strzelania i skrytobójstw, ludzie na Majdanie ciągle są. Więcej: ich determinacja raczej rośnie w miarę upływu czasu. To by się w Polsce raczej nie wydarzyło.

Zaskakuje nas też ewolucja sytuacji politycznej. Za każdym razem, kiedy władza rusza tam do ataku, wydaje się, że protestujący cofną się, a potem się okazuje, że się nie cofnęli, przeciwnie przechodzą do kontrofensywy. Dzisiaj, kiedy w wielu ukraińskich miastach, także we wschodniej Ukrainie, co znamienne, protestujący blokują, a potem przejmują urzędy państwowe, wygląda na to, że szala zaczyna przechylać się na stronę protestujących.

Napisałem „na stronę protestujących”, a nie „na stronę opozycji”, bo ta ostatnia ma wyraźny problem z panowaniem nad nastrojami ulicy. To rodzi kolejny dla nas kłopot: radykalizacja polityczna niekiedy przebiera formę powrotu do haseł i symboli nacjonalistycznych. To nas musi niepokoić, bo historia lat 40., była, jaka była. Możemy zrozumieć matnię polityczną, w jakiej byli wtedy Ukraińcy, nie możemy zapomnieć kilkudziesięciu tysięcy zamordowanych Polaków na Wołyniu.

Przychylność dla europejskich, czy choćby demokratycznych rewindykacji Ukraińców jest u nas dość duża. I dobrze: chcielibyśmy, żeby nasi sąsiedzi żyli w państwie bardziej cywilizowanym. Ale odruchy serca nie powinny wyłączać myślenia o polskim interesie narodowym.

Polska łamigłówka geopolityczna z Ukrainą jest taka: chcemy niepodległego państwa ukraińskiego, bo to jest bufor oddzielający nas od Rosji. Bufor taki ma dla nas witalne znaczenie, bo Rosja wraca, czy chce wracać, do swoich imperialnych zachowań, a dla nas to oznacza perspektywę powrotu do statusu guberni. Tego bardzo nie chcemy. Ale niepodległe państwo ukraińskie, może z łatwością stać się państwem o silnych tendencjach nacjonalistycznych. Tu nas boli.

Są dwa czynniki, które mogą temu przeciwdziałać: niepodległa Ukraina w Unii Europejskiej oraz niepodległa Ukraina niezredukowana do części zachodniej i środkowej, lecz wraz z jej wschodnimi regionami, gdzie historyczna wrogość do Polski nie występuje. Słabość tego drugiego argumentu: w Doniecku nie lubią pamięci UPA, ale za to lubią pamięć Lenina. Dlatego tak ważna jest ta swoista dekomunizacja świadomości historycznej wschodniej Ukrainy, którą właśnie też dochodzi do głosu.