Posłowie uczcili 65.  rocznicę śmierci kardynała Augusta Hlonda. Sejm oddał także hołd polskim żołnierzom 1. Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, którzy brali udział w bitwie pod Lenino.

Za uchwałą w sprawie uczczenia 70. rocznicy bitwy pod Lenino było 432 posłów; nikt nie był przeciwko, od głosu wstrzymała się jedna osoba. Uchwałę związaną z 65. rocznicą śmierci kardynała Augusta Hlonda poparło 379 posłów, 55 było przeciwko, a 6 osób wstrzymało się od głosu.

Głosowania poprzedziła burzliwa debata. Przed głosowaniem ws. kard. Hlonda Roman Kotliński (Twój Ruch) przekonywał, że bohater uchwały „był wielkim patriotą, niestety watykańskim, a nie polskim”.  Powiedział, że kardynał opuścił Polskę 13 września 1939 r. „jako jeden z pierwszych oficjeli, wyjechał na salony watykańskie”.

Okupację spędził w Watykanie i na Riwierze Francuskiej, gdzie został zatrzymany na krótko przez gestapo. Zdaniem podziemnej prasy francuskiej był konfidentem gestapo, są na to dowody

- mówił Kotliński. Stwierdził też, że po przybyciu do Polski kard. Hlond odmówił potępienia pogromu kieleckiego i pogromu krakowskiego, a także że „optował za tym, by odbudowywać kościoły zamiast sierocińców i szpitali”.

Na jego wypowiedź zareagował Zbigniew Girzyński (PiS). Wystąpienie Kotlińskiego uznał za skandaliczne, pytał, czy komisji, która opiniowała projekt uchwały, znane były fakty, że kard.  Hlond wyjechał z Polski na prośbę władz emigracyjnych, by w Watykanie bronić spraw Polski.

Dyskusji nie zakończyło przyjęcie uchwały. Przed kolejnym głosowaniem, ws. bitwy pod Lenino, Kotliński ponownie zabrał głos i zaprotestował przeciwko zestawianiu tych dwóch punktów głosowań.

Uważamy za skandal zrównywanie bohaterów spod Lenino, którzy zginęli za naszą wolność, ze zdrajcą ojczyzny, jakim był prymas Hlond

- powiedział. Po tych słowach marszałek Sejmu Ewa Kopacz przerwała obrady i zwołała Konwent Seniorów, na którym zdecydowano się wnieść wniosek do komisji etyki przeciwko Kotlińskiemu.

Uchwałę ws. bitwy pod Lenino przygotował klub SLD. Autorzy podkreślili w niej, że chcą oddać hołd „wszystkim żołnierzom, którzy podczas II wojny światowej złożyli daninę krwi, walcząc o Polskę.  „Polscy kombatanci - niezależnie od tego, czy do kraju szli z Zachodu, czy ze Wschodu - zasługują na szacunek” - czytamy w uchwale.

12 i 13 października 1943 r. w okolicach Lenino na Białorusi bitwę z Niemcami stoczyła radziecka 33. Armia Frontu Zachodniego, w skład której wchodziła polska 1. Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, dowodzona przez gen. Zygmunta Berlinga. Bitwa była pierwszym bojem polskiej jednostki utworzonej w ZSRR z inicjatywy Związku Patriotów Polskich. W czasie dwudniowych walk zginęło około 1,5 tys. żołnierzy niemieckich, 326 wzięto do niewoli, zdobyto m.in. 58 dział i moździerzy. Straty wśród Polaków wyniosły 512 zabitych lub zmarłych z powodu ran, 1776 rannych i 663 zaginionych.

August Hlond (ur. 1881 r.) po I wojnie światowej organizował Kościół katolicki na polskim Górnym Śląsku. Utworzył w Katowicach kurię, kapitułę i sąd biskupi. Zdecydował o utworzeniu śląskiego seminarium duchownego z siedzibą w Krakowie. Powołał też do życia istniejący do dziś tygodnik „Gość Niedzielny”. W 1926 r. mianowany prymasem Polski stanął na czele Kościoła katolickiego w Polsce.

Po utworzeniu w końcu 1925 diecezji katowickiej mianowany, a 3 stycznia 1926 konsekrowany na biskupa diecezjalnego. 24 czerwca 1926 mianowany arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim oraz prymasem Polski przez papieża Piusa XI, a 20 czerwca 1927 kreowany kardynałem. Jako prymas wiele wysiłku włożył w organizację Akcji Katolickiej z centralą w Poznaniu powstałej w 1930 r. Brał również udział w licznych międzynarodowych kongresach eucharystycznych oraz zorganizował w 1927 międzynarodowy kongres misyjny w Poznaniu. W 1932 wraz z ks. Ignacym Posadzym utworzył Towarzystwo Chrystusowe dla Polonii Zagranicznej. Prezentował ugodowe stanowisko względem rządu, zarówno przed, jak i po przewrocie majowym, odcinając się zarówno od skrajnej prawicy, jak i lewicy.

9 listopada 1932 został odznaczony Orderem Orła Białego „za wybitne zasługi położone w pracy dla Państwa”. Sprzeciwiał się planom przyjęcia prawa małżeńskiego, które wprowadzało świeckie małżeństwa cywilne i rozwody w całej Polsce (istniały one tylko w zaborze pruskim). Po przewrocie majowym, w listopadzie 1926 uzasadniał konieczność walki z wolnomularstwem w Polsce, podnosząc argumenty, że poza wrogością do chrześcijaństwa, „masoneria to konspiracja zagraniczna, której na Polsce nic nie zależy, ale która potężnej Polski nie chce”.

10 września 1939 r. Prymas został ranny podczas nalotu na stację kolejową w Siedlcach. 14 września przekroczył granicę Polski, udając się początkowo do Rumunii. Tam prezydent Ignacy Mościcki rozważał jego osobę jako kandydata na prezydenta. Zrezygnował z niej jednak, lecz desygnowany na to stanowisko Bolesław Wieniawa-Długoszowski chciał powierzyć mu urząd premiera, z czego prymas zrezygnował.

Po wybuchu II wojny światowej kardynał przebywał na uchodźstwie. Prymas 19 września 1939 roku przybył do Watykanu. Działał tu na rzecz sprawy polskiej poprzez przemówienia w watykańskim radiu, udzielając wywiadów prasie oraz wykorzystując swoje wpływy osobiste. W związku z przygotowaniami Włoch do wojny z Francją musiał opuścić Rzym. Od 9 czerwca 1940 do 6 kwietnia 1943 przebywał w Lourdes, gdzie informował przywódców Zachodu o sytuacji w okupowanej Polsce.

Zmuszony przez rząd Vichy przeniósł się do opactwa w Hautecombe koło Aix-les-Bains. 3 lutego 1944 został aresztowany przez gestapo i internowany w Paryżu, a potem kolejno w klasztorach w Bar-le-Duc i Wiedenbrück (w Westfalii). W Paryżu był nakłaniany do podpisania kilku niemieckich odezw propagandowych skierowanych do Polaków w zamian za zwolnienie. Propozycje te spotkały się ze zdecydowaną odmową oraz oskarżeniem Adolfa Hitlera o spowodowanie tragedii narodu polskiego. August Hlond sformułował jednocześnie warunki, które w przyszłości określiłyby pojednanie między narodem polskim a niemieckim, uzależniając je od wyrzeczenia się przez Niemców zaborczych zamiarów (Drang nach Osten), naprawienia szkód i zajęcia pokojowej postawy wobec Polski i świata.

Po wyzwoleniu przez Amerykanów udał się do Rzymu, skąd, mimo sprzeciwu rządu w Londynie, 20 lipca 1945 wrócił do Poznania. 4 marca 1946 z jego inspiracji papież Pius XII rozwiązał istniejącą od 1821 unię personalną metropolii poznańsko-gnieźnieńskiej i utworzył nową warszawsko-gnieźnieńską, stawiając go na jej czele. Kardynał powołał Radę Prymasowską, która zajęła się odbudową kościołów Warszawy. 8 września 1946 w Częstochowie poświęcił naród polski Niepokalanemu Sercu Maryi Panny. Zmarł 22 października 1948 r. w Warszawie. Na swego następcę wyznaczył Stefana Wyszyńskiego. Od 1992 r. trwa proces beatyfikacyjny Prymasa Augusta Hlonda.

PAP/aż