„Bo gdy to samo śpiewa dwóch, to nie to samo znaczy” – to chyba najważniejszy wers piosenki „Róbmy swoje” Wojciecha Młynarskiego

Nikt mnie nie uczył patriotyzmu

– powiedział odbierając nagrodę Kustosza Pamięci Narodowej Zdzisław Rachtan, pseudonim „Halny”.

To jest niebywałe, że my, niedobitki tej Polski Walczącej, jesteśmy dziś honorowani. Nie mamy wielkich zasług, nie jesteśmy uczonymi, ale chcemy, żeby młodzież wiedziała, że… to nie jest „takie sobie”

– dodał.

„Nie mamy wielkich zasług”. Tak mówi człowiek, który wstąpił do konspiracyjnego wojska polskiego jako szesnastolatek i przeszedł cały szlak bojowy Zgrupowań Partyzanckich AK „Ponury”. Swojego dowódcy nie opuścił nawet po jego śmierci. O sprowadzenie prochów Jana Piwnika z ZSRR do Polski starał się 18 lat. W czasie drugiej okupacji organizował spotkania weteranów AK, wspierał antykomunistyczą opozycję – aż po NSZ i „Solidarność Walczącą”.

Odbierając nagrodę podziękował harcerzom z Gór Świętokrzyskich. Powiedział tylko kilka słów.

Może wśród tej młodzieży są nowi Piłsudzcy. Nowa Armia Krajowa. Armia Krajowa.

I po chwili ciszy dodał:

Przepraszam, ale nie mogę się oprzeć, żeby jeszcze raz nie powtórzyć: Armia Krajowa.

Siła tego trzykrotnego wezwania wypowiedzianego przez prawie dziewięćdziesięcioletniego żołnierza była tak wielka, że niektórzy płakali, a wszyscy odruchowo stanęli na baczność. Było w tym coś z Apelu Poległych, a zarazem pasowania na rycerzy.

„Halny” przypomniał także moment swojego „pasowania na rycerza”. Jan Piwnik  „Ponury” zgromadził wokół siebie młodych chłopaków i powiedział im krótko:

Tu jest kawałek polskiej ziemi. Tu jest wolność.

I to wystarczyło. Młodzieży, która poszła za „Ponurym” nie trzeba było kwiecistych przemówień, opracowywania coraz to nowych definicji patriotyzmu ani „uatrakcyjniania przekazu”. Trzeba im tylko było dowódcy, dla którego Polska była świętą sprawą.