8 marca 1945 r. oddział harcerzy Szarych Szeregów rozbił więzienie NKWD i UB w Łowiczu

8 marca 1945 r. oddział harcerzy Szarych Szeregów rozbił więzienie NKWD i UB w Łowiczu. W wyniku sprawnie przeprowadzonej akcji uwolniono około 80 osób, głównie aresztowanych przez komunistów żołnierzy Armii Krajowej.

Wkrótce po „wyzwoleniu” Łowicza przez Armię Czerwoną funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa rozpoczęli aresztowania żołnierzy Armii Krajowej. W ich rękach znalazł się m.in. Zbigniew Feret „Cyfra”, który używając grypsu poinformował rodzinę o groźbie wywiezienia jego i pozostałych aresztowanych w głąb Związku Sowieckiego. W tej sytuacji jego koledzy z Szarych Szeregów postanowili odbić więźniów. Plan zaakceptował Jan Kopałka „Antek”, dowódca hufca „Łoza”, który również wziął udział w akcji.

8 marca 1945 r. na teren więzienia wszedł upozorowany pięcioosobowy patrol milicji konwojujący nowych „aresztantów” – dzięki temu fortelowi udało się im wejść do środka i uwolnić więźniów. Dzięki doskonałej organizacji i znajomości rozkładu pomieszczeń w więzieniu, akcja została przeprowadzona bez jednego wystrzału. Uwolniono około 80 osób, głównie akowców.

Już następnego dnia bezpieka rozpoczęła akcję wyłapywania uciekinierów oraz uczestników akcji. W wyniku brutalnego śledztwa zatrzymani przyznali się do winy. W kwietniu 1945 r. Wojskowy Sąd Okręgowy skazał Wojciecha Tomczyka, Kazimierza Chmielewskiego i Józefa Wolskiego na kary śmierci (decyzją Bieruta wyroki śmierci zostały zamienione na kary po 10 lat więzienia), natomiast niepełnoletniego Bohdana Józewicza na karę 10 lat pozbawienia wolności. Kary odbywali w więzieniu we Wronkach.

Przemysław Wywiał