INTERPELACJA w sprawie działań rządu w zakresie zabezpieczenia oraz zwrotu dowodu rzeczowego – wraku samolotu państwowego TU-154M (będącego w rejestrze Ministra Obrony Narodowej) w świetle międzynarodowych przepisów w szczególności z załącznika nr 13 Konwencji ICAO.

Szanowny Panie Premierze,

W najbliższym czasie upłyną 3 lata od tragicznej katastrofy jaka miała miejsce 10 kwietnia 2010 r. na lotnisko Smoleńsk – Siewiernyj w której zginął Prezydent RP prof. Lech Kaczyński oraz pozostali członkowie państwowej delegacji udający się na uroczystości do Katynia.

Opinia publiczna w Polsce poinformowana została, iż Pana rząd ustalił ze stroną rosyjską, iż wszystkie działania w sprawie badania katastrofy w Smoleńsku prowadzono na podstawie załącznika 13 Konwencji ICAO.

Bezsprzecznie jest to dokument międzynarodowy, obowiązujący obydwa państwa, które ratyfikowały ten dokument. Nie dokonując w niniejszej interpelacji oceny wyboru drogi prawnej badania tej katastrofy lotniczej, reguluje on w sposób jasny kwestie zabezpieczenia dowodów rzeczowych, niezawodnej ochrony statku powietrznego (wraku) a także trybu jego zwrotu.

W tym zakresie załącznik 13 Konwencji ICAO w zakresie ochrony dowodu rzeczowego przewiduje:

3.2 Państwo miejsca zdarzenia podejmuje wszystkie niezbędne środki w celu zabezpieczenia dowodów rzeczowych i zapewnienia niezawodnej ochrony statku powietrznego oraz wszystkiego, co się na nim znajduje, przez czas potrzebny do przeprowadzenia badania. Zabezpieczenie dowodów rzeczowych polega na podjęciu środków zabezpieczających poprzez fotografowanie lub przy użyciu innych odpowiednich metod, celem zachowania tych dowodów, które mogą być wycofane, uszkodzone, zagubione lub zniszczone. Ochrona polega na zabezpieczeniu przed dalszym uszkodzeniem, dostępem osób postronnych, kradzieżą i zepsuciem.

W przypadku zwolnienia spod ochrony oraz zwrotu:

3.4 Zgodnie z postanowieniami zawartymi w punktach 3.2 i 3.3 Państwo miejsca zdarzenia zwalnia spod ochrony statek powietrzny, jego zawartość i wszelkie jego części, które nie będą potrzebne w dalszym badaniu i przekazuje osobie lub osobom wyznaczonym w odpowiednim trybie przez Państwo Rejestracji lub przez Państwo Operatora. W tym celu Państwo miejsca zdarzenia zapewnia dostęp do danego statku powietrznego, jego zawartości oraz wszystkich jego części. W przypadku, gdy statek powietrzny oraz znajdujące się na nim części rozmieszczone są w rejonie, do którego państwo nie może udzielić dostępu, wówczas samo to państwo dokonuje przemieszczenia szczątków w takie miejsce, do którego dostęp będzie możliwy.

Z dostępnych informacji prasowych, telewizyjnych z okresu ostatnich miesięcy wynikałoby, iż ów dowód rzeczowy jakim jest wrak państwowego statku powietrznego TU-154M jest nienależycie chroniony co jest sprzeczne z wymogami prawa międzynarodowego w tym zakresie.

Bezsprzecznym jest, iż Federacja Rosyjska oraz Międzypaństwowy Komitet Lotniczy (MAK) zakończyły badania – opublikowany został raport końcowy MAK. Nie ulega wątpliwości, iż w świetle załącznika 13 Konwencji ICAO strona rosyjska jest prawnie zobowiązana zwrócić dowód rzeczowy kiedy zakończy badania. Załącznik 13 Konwencji ICAO nie mówi o postępowaniu organów wymiaru sprawiedliwości tylko o badaniu przyczyn wypadku.

Jeśli po upływie 3 lat od tragicznej katastrofy w Smoleńsku nie zwrócono Polsce tego podstawowego dowodu rzeczowego, oczywistym jest iż Federacja Rosyjska narusza postanowienia prawa międzynarodowego. Jeśli Federacja Rosyjska nie zapewnia należytej ochrony i dopuszcza do dalszego niszczenia lub rozkładania wraku  tym bardziej narusza postanowienia zarówno prawa międzynarodowego jak i wewnętrznego prawa karnego uchwalonego i obowiązującego w Federacji Rosyjskiej. Jest rzeczą urągającą prawu międzynarodowemu  jak i interesowi rzeczy Rzeczpospolitej Polskiej aby ta skandaliczna sytuacja była tolerowana.

Mając na uwadze, wypracowaną praktykę międzynarodową zarówno cywilną jak i wojskową w zakresie badania wypadków lotniczych w których państwa i ich odpowiednie organy starają się gromadzić pieczołowicie dowody rzeczowe aby odtworzyć szczątki samolotu z ich części a także badać w sposób żmudny i wyczerpujący stan techniczny statku, aby określić przyczyny katastrofy – sytuacja jaka ma miejsce w Smoleńsku jest ewenementem na skalę międzynarodową świadczącą o wielokrotnym naruszaniu prawa międzynarodowego przez organy państwowe Federacji Rosyjskiej. W związku z powyższym zwracam się do Pana Premiera z następującymi pytaniami.

1. Czy rząd uregulował  z Federacją Rosyjską procedurę dwustronną regulującą sprawy procedury dostępu, zabezpieczenia przed dalszym uszkodzeniem, dostępem osób postronnych i kradzieżą wraku samolotu państwowego TU-154M który uległ katastrofie 10 kwietnia 2010 r.

2. Czy wobec publicznej informacji w Polsce i za granicą, o możliwych dalszych uszkodzeniach bądź kradzieży elementów tego dowodu rzeczowego jakim jest wrak TU-154M, -  Pana rząd podejmował działania dyplomatyczne i inne aby zapewnić skuteczne egzekwowanie przepisów międzynarodowych obowiązujących Federację Rosyjską?

3. Ile razy od 10 kwietnia 2010 r. do chwili obecnej Minister Spraw Zagranicznych wzywał Ambasadora Federacji Rosyjskiej w Polsce w celach związanych z całokształtem działań rządu mających chronić w sposób niezawodny tenże dowód rzeczowy a także doprowadzić do jego zwrotu Rzeczypospolitej Polskiej po zakończeniu badań przez Międzynarodowy Komitet Lotniczy w Moskwie w styczniu 2011 roku?

4. Czy władze polskie dysponują w sposób precyzyjny dokumentacją odzwierciedlającą stan dowodu rzeczowego jakim jest brak samolotu TU-154M? W jaki sposób i w jakim trybie jest to weryfikowane w świetle informacji o możliwym dalszym niszczeniu i rozkradaniu własności statku powietrznego znajdującego się na lotnisku w Smoleńsku?

Z poważaniem
Jerzy Polaczek
Poseł na Sejm RP