WAŻNE: unikatowy projekt w skali świata. Powstanie Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmu

Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmu

Szczecin, 28 września 2012 r.

Instytut Pamięci Narodowej rozpoczyna strategiczny etap projektu naukowo-badawczego „Poszukiwania nieznanych miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego z lat 1944–1956”. Głównym jego elementem jest stworzenie Polskiej Bazy Genetyczna Ofiar Totalitaryzmu. Porozumienie w sprawie stworzenia takiej bazy zostanie zawarte pomiędzy Instytutem Pamięci Narodowej – Komisją Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu a Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie. Akt porozumienia o współpracy zostanie zawarty 28 września 2012 r. w Szczecinie.

Instytut Pamięci Narodowej od wielu lat prowadzi projekt naukowo-badawczy, którego celem jest poszukiwanie miejsc pochówku ofiar zbrodni systemów totalitarnych. W ramach projektu podjęto działania m.in. na terenie Cmentarza Powązkowskiego w kwaterze „Ł”. Pełnomocnik Prezesa IPN ds. poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego dr hab. Krzysztof Szwagrzyk podkreśla:

- Powstanie bazy stanowi wydarzenie o wyjątkowym charakterze. Dzięki niej narodzi się nieistniejąca wcześniej możliwość zgromadzenia w jednym miejscu danych genetycznych tysięcy bliskich ofiar komunizmu, pozwalających na identyfikację ofiar w chwili obecnej, jak i za kilkadziesiąt lat.

Rozwój naukowy i technologiczny pozwala na zastosowanie w identyfikacji osobniczej najnowsze metody genetyki sądowej. Prostsze metody  identyfikacji ofiar, np. na podstawie przedmiotów kultury materialnej i badań antropologicznych, są już niewystarczające i niezbędna stała się identyfikacja genetyczna ofiar. Identyfikacja genetyczna odbywa się przez porównanie ustalonego profilu DNA z materiałem genetycznym najbliższych członków rodzin bądź z materiałem DNA pochodzącym z rzeczy osobistych ofiar. Stworzenie bazy materiału porównawczego DNA ofiar i ich krewnych staje się zatem zadaniem kluczowym. Baza pozwoli bowiem na prowadzenie badań w tym zakresie przez wiele kolejnych lat.

Stworzenie bazy DNA jest jedyną szansą na właściwe pozyskanie materiału porównawczego i niemal zupełną eliminację ryzyka upływu czasu, który ma tu decydujące znaczenie.

Prace eksperckie będą prowadzone z wykorzystaniem najnowocześniejszych metod identyfikacji osobniczej stosowanych w laboratoriach sądowych na świecie.

Projekt zakłada, że materiał porównawczy będzie pobierany od najbliższych członków rodziny osoby zaginionej/zmarłej. Każda typowana osoba może pobrać taki materiał samodzielnie: będzie to wymaz z jamy ustnej. Pobranie jest bezbolesne i nieinwazyjne. Tak pobrany materiał w odpowiednich warunkach laboratoryjnych może być przechowywany latami. W przypadku odnalezienia szczątków osoby wytypowanej będą wykonywane badania genetyczne z materiału dowodowego pobranego podczas ekshumacji w postaci kości, jak i z materiału porównawczego od typowanych członków rodziny. Same badania genetyczne będą wykonywane dopiero po odnalezieniu osoby poszukiwanej. To tryb, który pozwoli na szybkie zgromadzenie materiału porównawczego i zabezpieczenie go, ale jednocześnie nie wygeneruje dużych kosztów badań DNA. Badania bowiem będą wykonywane dopiero w chwili znalezienia i wytypowania konkretnych szczątków do konkretnej rodziny bądź rodzin. Metody badań DNA będą dobierane w zależności od stopnia pokrewieństwa i rozwoju technologicznego.

- Mamy nadzieję, że stworzona baza umożliwi pełne i ostateczne wyjaśnienie losów wielu ofiar totalitaryzmów. Dotychczasowe badania jedynie dotykały skali problemu i nie pozwalały w wielu przypadkach na pewną identyfikację - informuje dr n. med. Andrzej Ossowski z Zakładu Medycyny Sądowej PUM i Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w  Szczecinie.

Baza będzie obsługiwana przez ekspertów z Zakładu Medycyny Sądowej Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, który ma największe doświadczenie w identyfikacji ofiar zbrodni systemów totalitarnych i wojen spośród Zakładów Medycyny Sądowej w Polsce. Pracownicy ZMS doświadczenie zdobywali podczas przeszło kilkunastu lat pracy w Europie przy tego typu zadaniach. Wykonali około 6000 procesów poszukiwawczo-identyfikacyjnych ofiar II wojny światowej. Identyfikowali ofiary: katastrofy morskiej promu „Heweliusz”, katastrofy lotniczej samolotu CASA, pożaru budynku socjalnego w Kamieniu Pomorskim, zidentyfikowali między innymi czaszkę Ludwika Szymańskiego zamordowanego w Katyniu. Konsultują tworzenie podobnych baz i zespołów poszukiwawczych w Niemczech, Federacji Rosyjskiej oraz na Węgrzech.

Zgłoszenia i korespondencję z rodzinami prowadzi Instytut Pamięci Narodowej. IPN uruchomi w związku z tym także portal informujący o projekcie.

- To właściwie jedyna szansa na skuteczne poszukiwanie szczątków ofiar pomordowanych bohaterów, m.in. gen. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, ppłk Łukasza Cieplińskiego i tysięcy innych ofiar. Dlatego kierujemy apel do rodzin pomordowanych i zaginionych w okresie 1944-1956 o zaangażowanie w projekt i zgłaszanie się na nieodpłatne badania -  namawia dyrektor szczecińskiego Oddziału IPN, dr Marcin Stefaniak.

Polska Baza Profili Genetycznych Ofiar Totalitaryzmu to pierwsza tego typu, tak kompleksowa, baza w Europie. Plany stworzenia podobnej istnieją w Federacji Rosyjskiej, a w mniejszym stopniu zaangażowania, także w Niemczech. To także unikatowe działania w skali świata. Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Australia prowadzą podobne bazy, ale w zakresie kryminalistyki. Projekt wsparły rodziny ofiar reżimów totalitarnych, m.in. rodzina rotmistrza Witolda Pileckiego.

Udział w spotkaniu zapowiedzieli: Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - KŚZpNP, dr Łukasz Kamiński, Prorektor ds. Nauki Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. dr hab. n. med. Andrzej Ciechanowicz; Kierownik Zakładu Medycyny Sądowej PUM, dr hab. n. med. Mirosław Parafiniuk; pełnomocnik Prezesa IPN ds. poszukiwań miejsc pochówku ofiar terroru komunistycznego, dr hab. Krzysztof Szwagrzyk.

Darowizny na wsparcie funkcjonowania Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów mogą być kierowane na konto:

Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

ul. Rybacka 1, 70-204 Szczecin

Bank Zachodni WBK SA

III Oddział w Szczecinie

06 1090 1492 0000 0001 0053 7752

z dopiskiem „Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów”

Termin: 28 września 2012 r., godz. 10.00

Miejsce: siedziba Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie,

Sala Rad Wydziałów, ul. Rybacka 1

Bieżące informacje zawsze na: www.ipn.gov.pl oraz

www.facebook.com/IPN.Szczecin

Agnieszka Gorczyca

Asystent prasowy IPN O. Szczecin

dr n. med. Andrzej Ossowski

CZYTAJ TAKŻE: Krzysztof Szwagrzyk o ekshumacjach na Powązkach: "stosunek do ciał pomordowanych był bolszewicki. Tak działają kryminaliści"

CZYTAJ TAKŻE: "Możemy na te trumny popatrzeć jako na element fundamentu nowej Rzeczpospolitej, którą budujemy"