Kilka dni temu wiceszef Biura Edukacji Publicznej IPN Władysław Bułhak zapowiedział przeanalizowanie wszelkich dostępnych Instytutowi dokumentów dotyczących prezesa Związku Powstańców Warszawskich gen. Zbigniewa Ścibora-Rylskiego.

Według naszych informacji, była to jednak informacja oparta na myśleniu życzeniowym, i szybko nie można spodziewać się werdyktu IPN - o ile w ogóle można się go spodziewać. Zwłaszcza, że mający ogromne kłopoty z siedzibą Instytut nie zechce zapewne wchodzić w sam środek politycznej burzy wokół generała, którego życiorys okazuje się być przełamany na pół.

Problem również w tym, że nie wiadomo, w jakim trybie IPN miałby się zająć sprawą. Już raz przecież naukowiec IPN-u biografię generała badał. Chodzi o przypis nr 179 z książki „Wspomnienia cichociemnego" Marka Lachowicza, którą naukowo opracował Krzysztof A. Tochman. Książka pochodzi z roku 2011 - a więc jest to wydawnictwo świeżej daty.

Trudno wyobrazić sobie, że IPN wyda komunikat, który zaprzeczy świeżutkim ustaleniom własnego naukowca.

Według "Rzeczpospolitej", generał nie wypiera się, że był TW. Jak stwierdził w jednej z nieoficjalnych rozmów z „Rz", w połowie sierpnia, współpracował głównie po to, by wyciągać informacje z drugiej strony - choć nie ma na żadnych śladów potwierdzających tę wersję.

Poniżej przytaczamy pełną treść opracowania biograficznego dotyczącego Ścibora-Rylskiego autorstwa Krzysztofa A. Tochmana. Biogram pokazuje bohatera - w najlepszym typie polskim - do roku 1947-go. Później następuje podjęcie współpracy z komunistycznymi służbami specjalnymi:

Kompanią dowodził Zbigniew Ścibor-Rylski "Motyl" (ur. 1917), por. sł. st. lotn. Ur. w Browkach na Ukrainie (gubernia kijowska) w majątku rodziców. W maju 1920 r. wraz z rodzicami ewakuował się ostatnim transportem z Kijowa do Polski, gdzie jego ojciec otrzymał posadę zarządcy majątku w Ordynacji Zamoyskich w Zwierzyńcu-Wywłoczce. Ukończył Gimnazjum im. T. Kościuszki w Kaliszu (1937), uczył się w Szkole Podchorążych Lotnictwa - Grupa Techniczna (Warszawa). Ppor. sł. st. (1 IX 1939), przydzielony do Bazy 1. Pułku Lotniczego w Warszawie, po jej rozbiciu pod Mrozami przedostał się na Lubelszczyznę i wstąpił do baonu "Olek" SGO Polesie.

7 X 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej i przez Kielce wywieziony został do Stargardu Szczecińskiego, pracował we wsiach Stroadorf, Horst i cegielni w Piritz. Uciekł 1 VII 1940 r.; przedostał się do Generalnego Gubernatorstwa, do Warszawy. Zaprzysiężony w ZWZ pod pseudonimem "Stanisław" (wrzesień 1949), przydzielony do Szefostwa Lotnictwa w Oddziale V KG ZWZ jako inspektor ds. typowania zrzutowisk na terenie pow. Łowicz i Wyszków. W lipcu 1943 r. przybył do Kowla, oficer ds. zrzutów Sztabu Okręgu Wołyń AK.

Od 5 II 1944 r. dowodził 2 komp. w baonie "Sokoła" 27. DP AK i przeszedł cały szlak bojowy, uczestnicząc w wielu ciężkich walkach z UPA i Niemcami, m. in. pod Sztunem, w Stawkach, Staweczkach, w Lasach Mosurskich, pod Bindugą i w Lasach Szackich. Za nieprzeciętne dowodzenie i wielką odwagę w walkach w Sztuń odznaczony Krzyżem Walecznych po raz pierwszy a 3 V 1944 r. Virtuti Militari V kl.

Wyjechał do Warszawy (20 lipca), przydzielony do baonu "Czata 49" na dowódcę 1. komp. w Zgrupowaniu "Kedywu" ppłk. Jana Mazurkiewicza "Radosława". Po koncentracji 1 VIII 1944 r. przy ul. Żytniej i Karolkowej uczestniczył w natarciu na gmach Państwowego Monopolu Tytoniowego przy ul. Dzielnej 62. Po 3 tygodniach mianowany zastępcą dowódcy baonu "Czata 49" mjr. cc Tadeusza Runge "Witolda".

Przeszedł cały szlak bojowy od Woli przez Muranów-Stare Miasto-Czerniaków-Mokotów-Śródmieście. Dowódca desantu kanałowego z pl. Krasińskich na pl. Bankowy 23 sierpnia (120 ludzi). Kpt. (28 VIII 1944). W drugiej połowie września przyjmował desant "berlingowców" i przez następne dni dowodził resztkami baonu, a następnie 20 września ewakuował się na Mokotów kanałami, a 26 września do Śródmieścia w rejon ul. Wilczej i Al. Ujazdowskich, gdzie walczył do kapitulacji 2 X 1944 r., powtórnie odznaczony Virtuti Militari V kl. oraz Krzyżem Walecznych po raz drugi. Wyszedł z miasta wraz z rannymi, m. in. ppłk. "Radosławem" i mjr. "Witoldem" przez Pruszków, Grodzisk Mazowiecki; zamieszkał w Milanówku.

Następnie w składzie odtworzonego Kedywu KG AK, od 1945 r. w DSZ (do 7 V 1945). Początkowo trudnił się chałupnictwem wraz z żoną Zofią Rylską 1^voto Rapp, 2^voto Kochańska (drugą żoną cc Jana Kochańskiego "Jarmy"). Od 1946 r. inspektor techniczny w Państwowych Nieruchomościach Ziemskich, organizował transport samochodów z UNRRY, a od 1949 r. kierownik  Biura Spółdzielni Remontowo-Budowlanej w "Motozbycie" w Poznaniu. W 1956 r. inspektor techniczny na teren woj. poznańskiego w Zjednoczonych Zespołach Gospodarczych "Inco". Na emeryturę przeszedł w 1977 r.

Wg dokumentów z 1947 r. zarejestrowany przez Wydział I WUBP Poznań jako TW "Zdzisławski". Wykorzystywany do 1964 r., kiedy to wyprowadził się z Poznania do Warszawy. Równocześnie, przynajmniej od 1956 r., współpracował z Departamentem I i Departamentem II MSW. Wg zachowanych dokumentów inwigilował swoją żonę i byłą teściową żony (matkę cc. "Jarmy", Olgę Kochańską, zamieszkałą w USA), jak również rozpracowywał Międzynarodowe Targi Poznańskie i środowiska polonijne w USA.

W sierpniu 1984 r. wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Obchodów 40. Rocznicy Powstania Warszawskiego. Należał do grupy inicjatywnej utworzenia Muzeum Powstania Warszawskiego i w składzie Rady Honorowej Budowy Muzeum. Współorganizował Związek Powstańców Warszawy i od 1990 r., z przerwami, pełni funkcję ę prezesa Zarządu Głównego. Od 1 XII 2004 r. członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Gen Bryg. w st. spocz. (7 V 2005). Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą i Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski (AIPN, 00945/2125, Teczka personalna TW "Zdzisławskiego" (Zbigniewa [Ścibor]-Rylskiego); K. A. Tochman, Michał Fijałka..., s. 139-142; Informacje Zbigniewa Ścibora-Rylskiego z lat 199301994 i Wandy Pawłowicz, 2011 r.