Czy możliwe jest, aby jeden człowiek to wszystko napisał? Tak, dla Kraszewskiego, który był tytanem pracy, było to możliwe

Napisał więcej książek niż wielu ludzi w ciągu całego życia ma w ręku. Jego dziełem są 232 powieści, wśród nich aż 88 historycznych. Pisarz, publicysta, historyk, dziennikarz, poeta, a przede wszystkim patriota. Józef Ignacy Kraszewski. Sejm Rzeczpospolitej Polskiej postanowił uhonorować 200 rocznicę urodzin pisarza ogłaszając rok 2021 Rokiem Józefa Ignacego Kraszewskiego. 28 lipca 2012 roku w 200 rocznicę urodzin pisarza TVP Historia „Noc z Józefem Ignacym Kraszewskim” Filmy dokumentalne przypominające życie, twórczość i działalność Józefa Ignacego Kraszewskiego, reportaże pokazujące miejsca związane z pisarzem a także trzyodcinkowy serial „Hrabina Cosel” – adaptacja jednej z najbardziej poczytnych jego powieści. Od 20.00 do 3:00 „Noc z Józefem Ignacym Kraszewskim” w TVP Historia.

Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887) był pisarzem, publicystą, historykiem, wydawcą, krytykiem literackim, dziennikarzem, poetą, malarzem, działaczem społecznym i politycznym.

J.I. Kraszewski urodził się w Warszawie. Jego matka szukała tu schronienia w obawie przed wojną francusko-rosyjską. Wychowywał się w Romanowie pod opieką babki Zofii Malskiej i prababki Konstancji Nowowiejskiej. Następnie kształcił się w Akademii Bialskiej w Białej Podlaskiej, w szkole wojewódzkiej w Lublinie oraz w gimnazjum w Świsłoczy, gdzie zdał egzamin dojrzałości. W 1829 roku podjął studia na Uniwersytecie Wileńskim. Brał aktywny udział w życiu studenckim, także w gronie spiskowców.

W 1830 r. wraz z grupą młodzieży został aresztowany, następnie uwięziony. Otrzymał nakaz osiedlenia się w Wilnie z dozorem policyjnym do końca 1832 r. Ten okres zdefiniował jego stosunek do zbrojnej walki powstańczej – odnosił się do niej ze zrozumieniem, ale i niechęcią, brakiem wiary w powodzenie.

Po studiach wrócił do rodzinnego majątku i nabierał doświadczenia w pracy gospodarskiej. Wkrótce ożenił się z Zofią Woroniczówną, bratanicą prymasa Jana Pawła Woronicza. Osiedlił się na Wołyniu. Trochę podróżował, m.in. do Kijowa, Odessy i Warszawy. Leczył się w Druskiennikach. W 1853 r. przeniósł się do Żytomierza. Tutaj był m.in. kuratorem szkół polskich, dyrektorem Teatru Żytomierskiego, dyrektorem Klubu Szlacheckiego, prezesem Towarzystwa Dobroczynności.

W 1858 r. odbył półroczną podróż po Europie, nabrał sympatii do idei demokratycznych i gospodarczych zachodniej Europy. Po powrocie z podróży pisarz podjął decyzję o przeniesieniu się do Warszawy. Nadal podróżował, był w Belgii i Francji, Włoszech, Rosji. Angażował się w działalność polityczną emigracji i analizował możliwość wybuchu powstania. Jako zdecydowany krytyk polityki margrabiego Wielopolskiego, pod koniec stycznia 1863 został zmuszony do opuszczenia Warszawy. Wyjechał do Drezna, gdzie spędził ponad 20 lat (obecnie w Dreźnie znajduje się dwujęzyczne Muzeum Kraszewskiego).

W 1879 roku J.I. Kraszewski przyjechał do Krakowa na jubileusz 50-lecia pracy literackiej i naukowej. Obchody jubileuszu trwały tydzień i były wyrazem hołdu złożonego przez polskie społeczeństwo, instytucje i uczelnie. W 1883 r. Kraszewski został aresztowany w Berlinie pod zarzutem działalności wywiadowczej na rzecz Francji. Został skazany na 3 i pół roku więzienia w twierdzy w Magdeburgu. Z powodu choroby, w 1885 roku został wypuszczony z więzienia na półroczny urlop. Wyjechał do Szwajcarii, a później do San Remo. Zmarł 19 marca 1887 roku w Genewie. Pochowany został w krypcie zasłużonych na Skałce w Krakowie. Żegnało go 11 tysięcy osób.

Niemal wszyscy znają J.I. Kraszewskiego jako najpłodniejszego polskiego pisarza. W swoim dorobku ma ponad 220 powieści, 150 opowiadań, 24 utworów dramatycznych, ok. 10 tomów relacji z podróży, ok. 10 książkowych pozycji publicystyki społeczno-politycznej, ponad 200 tomów prac naukowych z historii Polski i Litwy, historii kultury, literatury, językoznawstwa, etnografii, 10 tomików poezji, 21 pozycji przekładowych z pięciu języków, 42 prace edytorskie, 3000 artykułów… Często zadawane jest pytanie: czy możliwe jest, aby jeden człowiek to wszystko napisał? Tak, dla Kraszewskiego, który był tytanem pracy, było to możliwe. Każdy dzień pisarz miał starannie zaplanowany. Pracę rozpoczynał o 8 rano od czytania czasopism i listów, potem odpisywał na listy, przyjmował gości, czytał gazety i materiały nadesłane do korekty przez debiutujących dziennikarzy, a po kolacji oddawał się głównemu pisaniu i pracował zwykle do pierwszej lub drugiej w nocy. W końcu jego dewiza brzmiała „Nulla dies sine linea” („Ani dnia bez linii (kreski)”).

 

CO POKAŻE TVP HISTORIA 28 lipca?

Godz. 20.00 „OLBRZYM – Józef Ignacy Kraszewski”.  Reż. Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka  - film dokumentalny, którego autorzy wplatają życiorys i twórczość pisarza, jego poglądy, zaangażowanie w sprawy społeczne i polityczne, pobyty w więzieniach i podejrzenie o szpiegostwo w zorganizowane w Krakowie obchody 50. rocznicy jego pracy literackiej i naukowej. Cytaty z J.I. Kraszewskiego w wykonaniu Henryka Machalicy.

Godz. 21.20 „UWIKŁANY W HISTORIĘ”.  Reż. Adam Kulik – film dokumentalny, w którym biografię pisarza śledzimy od wczesnego dzieciństwa w dworze dziadków - w Romanowie na Podlasiu. Odcisnęło ono piętno na całym życiu pisarza. Dalej są szkoły w Białej Podlaskiej i w Lublinie, studia w Wilnie z kilkunastomiesięcznym epizodem więziennym (aresztowano go za przygotowania do powstania listopadowego). Film opowiada o próbach gospodarowania, jako ziemianin, w majątkach Wołynia, pracy w Żytomierzu, podróżach po ziemiach Rzeczypospolitej i po całej Europie. Ważnym akcentem jest okres warszawski (prowadzenie "Gazety Polskiej" i przygotowania do powstania styczniowego), który kończy się ucieczką do Drezna, w obawie przed zsyłką na Sybir. Okres drezdeński to jakby drugie życie Kraszewskiego - w setkach powieści podpowiada drogę ujarzmionemu narodowi, pisuje do kilkudziesięciu czasopism, czyta prawie wszystko w kilku językach, co powoduje, że jest najbardziej oczytanym krytykiem literackim swojego czasu w Europie. Przy tym maluje i rysuje niemal przy każdej okazji (pozostało po nim kilkadziesiąt płócien i 1800 rysunków!). W powieści próbuje wszystkich form jakie powstały w XIX wieku wypełniając luki w czasopiśmiennictwie polskim i na swój sposób polemizując największymi w Europie pisarzami - tylko samych powieści napisał ponad 220 tytułów. Dorobek publicystyczny można by zamknąć ponad setką tomów (był pierwszym w Polsce i jednym z pierwszych w świecie teoretykiem prasy). Pozostawił ponad 200 000 litów. Pobyt w Dreźnie kończy się katastrofą: kanclerz Bismarck postanawia zniszczyć najbardziej znanego w Europie Polaka - Niemcy wytaczają Kraszewskiemu proces o zdradę stanu i skazują go na 3, 5 roku twierdzy. Zwolniony za kaucją ucieka do Włoch a potem do Szwajcarii. Próbuje jeszcze tutaj wydawać pismo, ale po 16 miesiącach od wyjścia z Twierdzy umiera.

Godz. 22.00, 23.00, 00 „HRABINA COSEL”. Reż. Jerzy Antczak – Ekranizacja losów Anny Hoym - Hrabiny Cosel, faworyty Augusta II Mocnego. Filmowa adaptacja powieści Józefa Ignacego Kraszewskiego.

August II Mocny bawiąc w Warszawie szuka nowej metresy. Odtrącona hrabina Cosel nie godzi sie na taką sytuację, nie chce zwrócić królowi pisemnej obietnicy małżeństwa i postanawia skompromitować go ujawniając tajne dokumenty polityczne. Król dowiaduje się o planach hrabiny i wydaje rozkaz uwięzienia jej. Wierny dworzanin Rajmund Zaklika próbuje zgodnie z wcześniejszą obietnicą uwolnić hrabinę Cosel. Gdy mu się to udaje Anna postanawia przed wyjazdem za granicę po raz ostatni spojrzeć w twarz Augusta na jednym z odbywajacych sie w Dreźnie balów. Na rozkaz króla Zaklika zostaje zastrzelony, a hrabina Cosel ponownie uwięziona. Wiele lat później, po śmierci Augusta II zostaje ułaskawiona na rozkaz jego syna.

 

Godz. 1:00 „PISARZ, HISTORYK, SZPIEG”.  Reż. Marek Maldis – film dokumentalny opowiadający o działalności szpiegowskiej J.I. Kraszewskiego i czasach kiedy jako obywatel Niemiec przekazywał tajne informacje rządowi francuskiemu. Za tę działalność został skazany na 3,5 roku więzienia w twierdzy w Magdeburgu. . W rolę pisarza wcielił się Andrzej Krasicki.

Godz. 1:40 „WIELKI ZAPOMNIANY – rzecz o Józefie Ignacym Kraszewskim”. Reż. Adam Kulik – film dokumentalny prezentujący życie Józefa Ignacego Kraszewskiego w kontekście jego działalności społecznej i politycznej. Prezentuje zarówno działania jak poglądy pisarza.

Godz. 2:25 „JÓZEF IGNACY KRASZEWSKI – KARTKI Z OSTATNIEJ PODRÓŻY”. Reż. Barbara Jakubiec – felieton o ostatnich latach życia pisarza spędzonych w San Remo i o śmierci w Genewie. Józef Ignacy Kraszewski - pisarz, publicysta, malarz, podróżnik w ostatnich latach swego życia szczególnie ukochał Włochy, gdzie ciepły i łagodny klimat pozwalał mu łatwiej walczyć z chorobą. W programie odnajdujemy ślady pisarza w San Remo, co pozwala poznać włoski epizod w życiu pisarza.