"Nie sprawdził się stworzony w Polsce 20 lat temu model współistnienia wyższych szkół publicznych i prywatnych"

Szanowny Panie Przewodniczący, Szanowne Panie Posłanki i Panowie Posłowie,

Szanowna Pani Minister.

Tematem posiedzenia Komisji Edukacji Nauki i Młodzieży w dniu 27 marca mają być  Trendy w   polskim szkolnictwie wyższym z perspektywy rekrutacji i z uwzględnieniem kierunków zamawianych.

Kilka uwag do informacji Ministerstwa. Przewiduje się spadek liczby studentów w najbliższych kilkunastu latach o 1/3, w wyniku załamania demograficznego. Załamanie demograficzne takich rozmiarów jest dowodem  niekompetencji tej części elit politycznych, która ignorowała ostrzeżenia demografów, ale – paradoksalnie - spadek liczby studentów stwarza szanse poprawy jakości kształcenia. Jest faktem ogólnym znanym, że jedynie nieliczna grupa polskich uczelni  wyższych mieści się wśród  najlepszych uczelni świata. W klasyfikacji madryckiego Webometrics znajdujemy w pierwszej pięćsetce dwie uczelnie krakowskie (UJ i AGH), dwie warszawskie (UW i PW) i jedną poznańską (UAM), w takiej właśnie kolejności. Opinia publiczna jest wszakże nieświadoma, że całkiem inaczej mają się sprawy wśród 500 najsłabszych uczelni.  Wspomniany madrycki Webometrics klasyfikuje 20311 jednostek w roku 2012. Jedna z polskich uczelni niepublicznych zajmuje miejsce 20309, a w ostatniej setce naliczyłem ich 9. Jest też rzeczą znamienną, że jeden uniwersytecki wydział - Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego (miejsce 1900) - wypada w tej klasyfikacji lepiej od wszystkich polskich uczelni niepublicznych. Międzynarodowe klasyfikacje ujmują różne aspekty, w tym głównie aktywności naukowej, ale nie sądzę aby  aktywność naukowa i poziom kształcenia nie były skorelowane. Powiedzmy w tym miejscu otwarcie: niemożliwe jest kształcenie na poziomie wyższym w uczelni, w której nie są prowadzone badania naukowe.

Można zaryzykować tezę, że nie sprawdził się stworzony w Polsce 20 lat temu model współistnienia wyższych  szkół publicznych i prywatnych. Ludowa mądrość ukuła termin „dyplom za kostkę masła” – to lapidarna ocena jakości kształcenia niektórych szkół prywatnych. Wydaje się, że najwyższy czas zaprzestać wydawania publicznych pieniędzy na szkoły prywatne. Co roku ponad 350 mln złotych na stypendia dla studentów szkół prywatnych z państwowej kiesy,  kolejne kilkaset milionów w postaci grantów europejskich – bardziej efektywne i pożądane z punktu widzenia społecznego, jak sądzę, byłoby  zwiększenie o te środki  finansowania szkół publicznych. Trzeba bowiem dodać, że światowa pozycja  Uniwersytetu Jagiellońskiego    jest w gruncie rzeczy niezasłużenie dobra. Z publicznie dostępnych danych przygotowanych przez Uniwersytet w Shanghaju, wynika, że UJ nie mieści się wśród 700 najbogatszych uniwersytetów świata. Nakłady na 1 studenta dają UJ miejsce 667, a nakłady badawcze na jednego pracownika naukowego sytuują krakowski uniwersytet na miejscu 592. Jeśli w tej sytuacji UJ jest w 3 czy 4 setce najlepszych uczelni świata, to między innymi dlatego, że w nauce i w edukacji akademickiej pieniądze to nie wszystko. Liczy się – do czasu przynajmniej -  tradycja i nieuchwytny duch miejsca. Myślę, że Uniwersytet Warszawski i znakomita większość polskich uczelni publicznych też wypada lepiej aniżeli wynikałoby to z ich finansowania.

I na koniec: kwestia kierunków zamawianych. Jest niewątpliwą zasługą Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, że zauważyło problem. Rozwiązanie jakie przyjęto – konkursy na kierunki zamawiane przyznawane na stosunkowo krótki czas kształcenia  – jest jednak stosunkowo drogie.  Metoda zwiększenia popularności kierunków (radykalne zwiększanie wysokości stypendiów dla części studentów)  jest na granicy ryzyka moralnego a przy tym nie zapewnia stabilności rekrutacji. Prostszym rozwiązaniem byłaby np. stosowna wieloletnia modyfikacja algorytmów, według których liczona jest dotacja dydaktyczna dla wszystkich uczelni prowadzących  kierunki deficytowe. Podobne rozwiązanie zostało przyjęte kilkanaście lat temu w Wielkiej Brytanii.

Pozostaję z szacunkiem

Przewodniczący Krajowej Sekcji Nauki NSZZ ‘Solidarność’

Prof. dr hab. Edward Malec

 

 

 

 

 






Autor

Wspólnie brońmy Polski i prawdy! www.wesprzyj.wpolityce.pl Wspólnie brońmy Polski i prawdy! www.wesprzyj.wpolityce.pl Wspólnie brońmy Polski i prawdy! www.wesprzyj.wpolityce.pl

Dotychczasowy system zamieszczania komentarzy na portalu został wyłączony.

Przeczytaj więcej

Dziękujemy za wszystkie dotychczasowe komentarze i dyskusje.

Zapraszamy do komentowania artykułów w mediach społecznościowych.