W piątek 18 listopada 2011 premier Donald Tusk po raz wtóry wygłosił w Sejmie expose, prezentując założenia swojego rządu na kolejną kadencję. Trwało ono około godziny i koncentrowało się przede wszystkim na cząstkowych reformach wynikających ze złej – jak się okazało – kondycji finansowej państwa. Poniżej przedstawiam uporządkowany przegląd nowych obietnic Donalda Tuska, wraz z krótkim autorskim komentarzem.

Polityka zagraniczna

1. Utrzymanie dotychczasowych głównych kierunków polityki zagranicznej

2. Ewentualna renegocjacja Konkordatu, jeśli okaże się niezbędna dla likwidacji przywilejów emerytalnych duchownych

Finanse publiczne

3. Wyjście z procedury nadmiernego deficytu

4. Deficyt sektora finansów publicznych wysokości 3% PKB na koniec 2012 r. i wysokości 1% PKB na koniec 2015 r.

5. Zadłużenie publiczne wysokości 52% PKB w 2012 r. i 47% PKB w 2015 r.

Polityka podatkowa

6. Zmiana metody i podwyższenie opodatkowania wydobycia bogactw naturalnych, m.in. miedzi, srebra i gazu łupkowego

7. Podwyższenie o 50% ulgi na trzecie i kolejne dzieci

8. Odebranie prawa do becikowego i ulgi na jedno dziecko dla osób zarabiających powyżej 85 tys. zł rocznie

8. Likwidacja ulgi na Internet

10. Likwidacja 50% kosztów uzyskania przychodu w umowach z przeniesieniem praw autorskich powyżej dochodu 85 tys. zł rocznie

11. Uchwalenie przepisów uniemożliwiających prowadzenie lokat omijających „podatek Belki”

12. Podniesienie składki rentowej o 2 punkty proc. po stronie pracodawców

13. Wprowadzenie obowiązku odprowadzania składek emerytalnych przez duchownych

14. Wprowadzenie obowiązku prowadzenia rachunkowości dla wszystkich rolników od 2013 r. i wprowadzenie podatku dochodowego (najpierw dla dużych gospodarstw rolnych)

15. Obowiązek płacenia pełnej składki zdrowotnej przez rolników prowadzących gospodarstwa powyżej 15 ha i połowy składki zdrowotnej dla rolników prowadzących gospodarstwa od 6 do 15 ha

16. Redukcja podatku rolnego

Ubezpieczenia społeczne

17. Obniżenie tempa wzrostu rent i emerytur poprzez coroczną waloryzacją kwotową, a nie procentową

18. Stopniowe podwyższenie wieku emerytalnego do 67 lat dla mężczyzn do 2020 r. i dla kobiet do 2040 r.

19. Reforma emerytur mundurowych dla funkcjonariuszy wchodzących do służby od 2012 roku przez wydłużenie minimalnego stażu pracy do 25 lat i podniesienie minimalnego wieku emerytalnego do 55 lat

20. Zawężenie górniczych przywilejów emerytalnych wyłącznie do górników pracujących pod ziemią

21. Wprowadzenie „emerytur przejściowych” dla górników nie pracujących pod ziemią

22. Ograniczenie przywilejów prokuratorów i sędziów w stanie spoczynku

Inne polityki

23. Odchudzenie administracji

24. Wydawanie pozwoleń na budowę w 60 dni dla małych inwestycji i 100 dni dla dużych

25. Skrócenie procesów sądowych o jedną trzecią

26. Otworzenie połowy zawodów regulowanych

27. Wstrzymanie nadprodukcji ustaw i rozbudowa oceny skutków regulacji

28. Podwyżki po 300 zł dla policjantów i żołnierzy

Dla porządku wymieńmy resorty i przypisane do nich obszary, co do których Donald Tusk nie złożył żadnych deklaracji:

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – wydatkowanie środków europejskich
Ministerstwo Skarbu – polityka prywatyzacyjna i zarządzanie strategicznymi spółkami
Ministerstwo Środowiska – m.in. regulacja rzek i ochrona przeciwpowodziowa
Ministerstwo Infrastruktury – transport drogowy, kolejowy i morski oraz budownictwo mieszkaniowe
Ministerstwo Zdrowia – organizacja służby zdrowia i nadzór nad NFZ
Ministerstwo Gospodarki – m.in. polityka dostaw nośników energii
Ministerstwo Nauki – organizacja szkolnictwa wyższego i badań naukowych
Ministerstwo Edukacji – organizacja opieki przedszkolnej, szkolnictwa podstawowego i średniego
Ministerstwo Kultury
Ministerstwo Sportu – m.in. organizacja przygotowań do Euro 2012

 

KOMENTARZ

Planowane wskaźniki makroekonomiczne wyglądają jakby były oparte o bardzo optymistyczne prognozy wzrostu gospodarczego w następnych latach. Jest mało prawdopodobne, aby było możliwe ich osiągnięcie.

Pochwalić należy deklaracje ograniczenia grupowych przywilejów emerytalnych i stopniowe podwyższenie wieku emerytalnego. Bardzo znaczne rozwarstwienie wysokości wypłacanych emerytur i niski średni wiek przechodzenia Polaków na emeryturę są poważnymi problemami. Prezentowane zapowiedzi są dość ogólne, ale właściwie ukierunkowane.

Negatywnie zaskakuje deklaracja reformy sposobu zapewnienia ubezpieczeń społecznych duchownym. Być może jest to polityczne zagranie mające odebrać pole do inicjatywy Ruchowi Palikota. Możnaby wówczas liczyć, że rząd nie zaryzykuje konfliktu z Kościołem i ograniczy się do debaty społecznej w tej sprawie.

Krytycznie należy ocenić podwyższanie składki rentowej. Szkoda, że rząd nie zdecydował się szukać większych oszczędności, aby równoważyć budżet, lecz zdecydował się podwyższać składki.

Zmiany w świadczeniach prorodzinnych należy uznać za nietrafione i niewystarczające. Premier wspominał o adresowaniu transferów do tych, którzy ich potrzebują, tymczasem aby skorzystać z ulg na trójkę dzieci w nowej wysokości trzeba zarabiać minimum 4500 zł brutto. Inaczej odprowadza się zbyt mało podatku, aby odliczyć przysługujące ulgi. Premier dodaje nowe ulgi, mimo że większość niezamożnych ludzi nie ma z czego odliczyć tych obecnie obowiązujących!

Zapowiedzi odchudzenia administracji i zmiany sposobu stanowienia prawa są tak ogólne, że trudno traktować je serio, szczególnie w świetle praktyki rządzenia w poprzedniej kadencji. Zapowiedź otworzenia połowy zawodów regulowanych, inspirowana zapewne raportem Fundacji Republikańskiej, napawa natomiast optymizmem. Oby nie okazała się pustą obietnicą!

Zapowiedziane reformy dotyczące rolników są krokiem w kierunku demontażu KRUS i traktowania rolników jak przedsiębiorców. Doprowadzi to do konieczności rozbudowy aparatu skarbowego i ponoszenia przez rolników kosztów księgowości. Ocenę sensu i opłacalności takiej reformy należy uzależnić od jej szczegółowego kształtu i harmonogramu wprowadzenia.

Zapowiedziana podwyżka wysokości 300 zł dla policjantów i żołnierzy ma być zapewne magnesem przyciągającym do pracy już po ograniczeniu przywilejów emerytalnych w tych zawodach. Co do zasady jest to właściwe rozwiązanie, choć wysokość podwyżki może być trudna do udźwignięcia przez budżet i budzi wątpliwości, czy czas kryzysów finansowych jest właściwym momentem na podwyższanie zobowiązań wobec pracowników sfery budżetowej. Poza tym podwyższenie wynagrodzeń w wojsku czy policji powinno iść w parze z modyfikowaniem polityki kadrowej w tych służbach.

Expose zaskoczyło miałkością w omawianiu spraw europejskich i brakiem zapowiedzi szerszych systemowych reform w innych dziedzinach. Wymienione wyżej działania skonstruowane są wyłącznie pod kątem równoważenia finansów publicznych. Przebija z nich brak szerszej wizji i odważnego programu.