Nasz wywiad. Eryk Mistewicz: Wikileaks w ogóle nie jest dziennikarstwem. "Niczym serwer FTP". Rysuje Zawistowski

Czy w przypadku Wikileaks mamy do czynienia z nowym rodzajem dziennikarstwa? Tak twierdzą niektórzy, a nam wydaje się to mocno wątpliwe.

Zdecydowanie nie. Koncept Wikileaks w ogóle nie jest dziennikarstwem, wg żadnej z definicji obowiązującej dziś w Stanach Zjednoczonych, we Francji czy w Polsce. Koncept Wikileaks nie poszerza zakresu "nowych mediów" a próba zaliczania Wikileaks do mediów społecznościowych jest nieporozumieniem, nie mamy tu bowiem do czynienia z interakcją pomiędzy nadawcą informacji a odbiorcą. Wikileaks to nawet nie jest blog, lecz raczej miejsce poboru danych, niczym serwer FTP. Wikileaks nie jest medium trzeciej, czwartej czy piątej generacji i nigdy nie będzie. Jest spustem informacyjnej surówki, albo
dokładniej miejscem jej poboru.

 

W "Rzeczpospolitej" przyrównuje pan Wikileaks do malarza, który udostępnia farby, z którego można namalować obraz, ale ten obraz nie powstaje. Jak to rozumieć?

Wikileaks to wyłącznie katalog. Zbiór informacji podobny polskiej liście Wildsteina. Bez analizy, selekcji, komentarza, opracowania - wyłącznie zbiór. Dopiero praca nad tym zbiorem, do której dopuszczono jak dotąd na prawach wyłączności dziennikarzy pięciu tytułów, w tym Piotra Smolara z "Le Monde", dziennikarzy "El Pais", "NYT", "Spiegla", "The Guardian" przyniesie rezultat pracy dziennikarskiej. To od ich zdolności analizy, weryfikacji, wyboru, sposobu komentowania i przedstawiania zasobów Wikileaks zależy ostateczna historia, którą usłyszymy i zobaczymy. Otrzymamy wiele historii, przytrzymujących naszą uwagę, które źródło będą miały w tych danych, jak choćby najnowsza opowieść zaserwowana przez Piotra Smolara w "Le Monde" a dotycząca sposobów walki z terroryzmem we Francji.

Ale też po udostępnieniu całości danych każdy - nie tylko dziennikarz - będzie mógł sobie opowiedzieć swoją historię mniej lub bardziej związaną z depeszami, mniej lub bardziej fantastyczną, mniej lub bardziej związaną z realnymi wydarzeniami.

 

Tymczasem czekamy na materiały dotyczące Polski, 972 depesze z ambasady USA w Warszawie i konsulatu w Krakowie. Jaka byłaby najlepsza reakcja na te dokumenty? Czy Polska może mieć kłopoty wizerunkowe?

Wiarygodnie nikt na to pytanie nie odpowie do czasu zapoznania się z tymi materiałami. Na pewno jednak sposób ich wyboru, przedstawienia, komentowania, interpretowania, stworzenia i opowiedzenia historii na ich bazie - historii, które dopiero wówczas będą rezonować w Polsce i poza nią - stanowić będzie ważny test dla mediów. Mediów w oczywisty sposób poddanych presji czasu, niesłychanie konkurencyjnych, walczących o czytelników, widzów, słuchaczy. Ale to właśnie sposób reakcji po udostępnieniu "polskiego pakietu Wikileaks" różnił będzie odpowiedzialne dojrzałe dziennikarstwo od emocjonalnych wpisów "szalejących bloggerów" na forach i portalach.

We Francji Press Club de France to ważny element samoregulacyjny środowiska dziennikarskiego. W przypadku najważniejszych interesów kraju, jego prestiżu, pozycji międzynarodowej, wizerunku za granicą, wydawcy francuscy i szefowie mediów kierują się racjami wyższymi niż tylko krótkotrwały efekt wyprzedzenia konkurencji. Nie oznacza to jednocześnie cenzurowania czy ograniczania wiedzy obywateli. Słowo odpowiedzialność ma wymowę szczególną w odniesieniu do działań, jakich jesteśmy świadkami. Polecam zresztą, znającym język francuski, edytorial Sylvie Kauffmann w"Le Monde" na ten właśnie temat.

 

(Saw)

Eryk Mistewicz - konsultant polityczny, autor strategii marketingu narracyjnego, pracujący w Polsce i we Francji, w 1995 r. laureat Polskiego Pulitzera, Nagrody Głównej
Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, współautor (z Michałem Karnowskim) książki "Anatomia władzy" o kampaniach, mediach i technikach public relations.