Najstarsze, pochodzącego z września 1522 r., wydanie Nowego Testamentu w przekładzie Marcina Lutra odnalazła w swych zbiorach Książnica Cieszyńska - poinformował dyrektor placówki Krzysztof Szelong. Cenne dzieło wcześniej pozostawało niezauważone.

Przekład został odnaleziony przez szefową działu zbiorów specjalnych Książnicy Jolantę Sztuchlik podczas inwentaryzacji księgozbioru żyjącego na przełomie XVIII i XIX w. księdza katolickiego, historyka i pedagoga Leopolda Jana Szersznika. Księga nie posiadała karty tytułowej i dlatego pozostawała nierozpoznana.

217-stronicowy wolumin o wymiarach 31 na 21 cm wydrukowany został gotycką czcionką i zawierał całostronicowe, drzeworytowe ilustracje oraz inicjały o charakterze figuralnym. Oprawiony był w nieusztywniony brązowy pergamin.

Na samym końcu tekstu, w tzw. kolofonie dzieła, ktoś czerwonym atramentem wypisał datę 1522, co zdawało się sugerować, że zagadkowy egzemplarz pochodzi jednak z początków XVI w.

— poinformowała Sztuchlik.

Po analizie tekstu okazało się, że jest to niemiecki przekład Nowego Testamentu. W dalszej identyfikacji pomógł internetowy katalog druków wydanych w XVI wieku na terenie niemieckiego obszaru językowego. Okazało się, że jest to pierwsze wydanie Nowego Testamentu w tłumaczeniu Marcina Lutra. Zostało wydane w 1522 r. w Wittenberdze w drukarni Melchiora Lottera starszego. Zdobią je drzeworytowe ilustracje Lucasa Cranacha starszego.

Jolanta Sztuchlik dodała, że z notatki dokonanej przez ks. Szersznika na pierwszej zachowanej karcie książki wynika, iż nabył je dla swojej biblioteki w 1808 r. za cenę 45 krajcarów.

Być może dlatego, że dzieło nie posiadało karty tytułowej, a jego kolofon nie informował o dacie i miejscu wydania oraz nazwie wydawcy, dla nabywcy pozostało ono jednak niezidentyfikowane

— uważa szefowa działu zbiorów specjalnych. Nie rozpoznali go także późniejsi kustosze zbiorów.

Jak powiedział Krzysztof Szelong choć dzieło zostało wydane w bardzo wysokim na owe czasy nakładzie 3 tys. egzemplarzy, w zbiorach polskich należy do rzadkości.

Katalog centralny starych druków Biblioteki Narodowej w Warszawie oprócz druku będącego własnością Książnicy Cieszyńskiej notuje tylko trzy egzemplarze dzieła: dwa w Toruniu: w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Miokołaja Kopernika i w Książnicy Miejskiej, a jeden w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu

— dodał.

Książnica zaprezentuje odnaleziony Nowy Testament podczas cieszyńskiej Nocy Muzeów, którą zaplanowano na 23 maja.

Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą ich częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. Książnica posiada także zbiór Józefa Ignacego Kraszewskiego. Wśród starodruków szczególnie cenne są też „Libri Decretalium”, czyli tzw. Prorocy Cieszyńscy - husyckie tłumaczenia Ksiąg Prorockich z lat 1419-1438 r.

Siedziba Książnicy od 2000 roku mieści się w budynku pochodzącym prawdopodobnie z XIV w. Do XVII w. mieściła się w nim mennica książąt cieszyńskich.

AM/PAP