Urszula Kozioł nie żyje. Poetka odeszła wczoraj w wieku 94 lat. Była laureatką wielu nagród literackich, w tym nagrody Nike

Urszula Kozioł zmarła 20 lipca br. Miała 94 lata. O śmierci wybitnej poetki poinformował prezydent Wrocławia Jacek Sutryk.

Śp. Urszula Kozioł zmarła wczoraj, o czym informował w mediach społecznościowych prezydent Wrocławia Jacek Sutryk.

Na koniec niedzieli doszła do mnie bardzo smutna wiadomość. Dzisiaj w wieku 94 lat zmarła Urszula Kozioł. Wielka poetka, pisarka. Honorowa Obywatelka Wrocławia. Laureatka Nagrody Literackiej „Nike” w 2024. Często spotykaliśmy się zupełnym przypadkiem na Rynku. Pani Urszula często dzwoniła. Dostawałem też od Pani Urszuli listy i książki. Ostatnią paczuszkę z listem tydzień temu przeszło, przed wyjazdem na krótki urlop. Jeszcze nie zdążyłem nawet przeczytać… Kochała poezję, kochała pisać. Kochała i zależało jej na dobrej i mądrej Polsce, o którą tak się martwiła. Kochała Wrocław. My ją też. Będzie nam Jej bardzo brakowało

— napisał prezydet Wrocławia na Facebooku.

Pisarka była laureatką wielu nagród, wśród nich Nagrody im. Kościelskich, Ministra Kultury, Miasta Wrocławia, nagrody im. Stanisława Piętaka, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius. Została także uhonorowana tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Była Honorową Obywatelką Wrocławia i nagrodzono ją Złotą Odznaką Honorową Wrocławia.

Dzielimy się tym, co stwarza dobro

— mówiła Urszula Kozioł, odbierając Złote Pióro.

Trzeba się czasem zamyśleć i pobyć w ciszy

— dodała.

Działalność literacka

Urszula Kozioł urodziła się w 1931 roku w Rakówce pod Biłgorajem, na Lubelszczyźnie. Rodzice byli nauczycielami, których życie wypełniała praca społeczna. Maturę zdała w Zamościu w 1950 roku. Pracowała jako nauczycielka m.in. w Bystrzycy Kłodzkiej i Wrocławiu. Kierowała działem literackim „Poglądów”, była redaktorem wrocławskiego miesięcznika „Odra” i z tym pismem związana była przez lata, pełniła funkcję dyrektora Wrocławskiego Ośrodka Kultury.

Jako poetka debiutowała w 1954 roku na łamach prasy. Ma w swoim dorobku również dramaty, sztuki dla dzieci, felietony i słuchowiska. Wydała m.in. „Gumowe klocki” (Związek Literatów Polskich, Wrocław 1957), „W rytmie korzeni” (Ossolineum, 1963), „W rytmie słońca”, (1974), „Żalnik”, (1989), „Supliki”, (2005), „Przelotem” (2007), „Horrendum”(2010), „Klangor” (2014), „Ucieczki” (2016). Tomy jej wierszy publikowało w Polsce przede wszystkim Wydawnictwo Literackie, a ostatnia książka poetycka „Raptularz” ukazała się w 2023 roku nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego.

Pisarka była laureatką wielu nagród, wśród nich Nagrody im. Kościelskich, Ministra Kultury, Miasta Wrocławia, nagrody im. Stanisława Piętaka, Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, a także nagrodami niemieckimi Eichendorffa i Nagrody Głównej Kraju Dolnej Saksonii. Została również uhonorowana tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego. Była honorową obywatelką Wrocławia i Biłgoraja.

Nagroda Nike

Po raz pierwszy Kozioł zdobyła Literacką Nagrodę Nike właśnie w 2024 r. za tom „Raptularz”, ale nie była to jej pierwsza nominacja do tej nagrody. Nominowano ją w roku 2006 za książkę „Supliki”, w roku 2008 - za tomik „Przelotem”, w 2015 - za „Klangor”, a w 2017 roku - za „Ucieczki”. W laudacji Siwczyk przywołał jednego z najważniejszych bohaterów „Raptularza” - ukochanego męża poetki, zmarłego w 2010 roku germanistę i tłumacza Feliksa Przybylaka, któremu Urszula Kozioł poświęciła tom „Klangor”.

Doskonale pamiętam pewien dzień we Wrocławiu. Wiele lat temu z oddali zauważyłem czule obejmującą się parę. Była to para nierozłączna, paradygmatyczna i emblematyczna dwójka ludzi zanurzona w siebie i literaturę. Ona, o której gdzie indziej napisałem »Pani Brzytwa«, i on, znakomity tłumacz, między innymi Paula Celana. Trochę się ich bałem. Biło od nich światło związku i miłości, których chciałoby się doświadczyć. W nagrodzonej przez nas książce on przywoływany jest uparcie, wydobywany jest ze swojego „nie-bycia”, póki jeszcze pamięć jest żywa

— mówił przewodniczący jury.

„Raptularz” - ma w sobie, jak pisze wydawca - coś z brudnopisu, notatnika, szkicownika, gdzie zostały pomieszczone nie tylko wiersze nowe, ale także zostały przypomniane fragmenty niektórych wierszy sprzed lat.

Tomik rozpoczyna się fragmentem z wiersza „Apokalipsa przedświętojańska” z tomu „W rytmie korzeni” (1963), a kończy notą autorki: „To tom o miłości i śmierci. O starości”. Ostatni wiersz tomiku to „Ostatni list” z frazą „Pora powiedzieć światu / adieu / odchodzę / skoro nawet odeszłam / od siebie samej”.

Od śmierci ukochanego „Z biegiem lata / smutek ogromnieje we mnie” – pisze poetka, która przestała wychodzić z domu, „bo gdyby ktoś zapytał / o ciebie / jak mogłabym powiedzieć / że ciebie nie ma” („Na oczach świata”). Stan, w którym się znalazła, opisuje metafora domu, „w którym nikt nie mieszka / dom z wybitym oknem / zasłonięty byle jaką deską” („Gdzie mój dom”).

Jej wiersze, przekładane na prawie wszystkie języki europejskie, zamieszczane są w licznych tamtejszych antologiach i pismach literackich, ich książkowe wydania ukazały się m.in. w Ameryce, Niemczech Serbii, we Francji i Włoszech.

maz/PAP/RMF FM/Facebook