Poezja Rymkiewicza stała się zjawiskiem nieporównywalnym - powiedział PAP historyk prof. Andrzej Nowak. „Jego wiersze trafiały do ludzi, którzy przeżywają polską historię i zastanawiają się nad tym, co jest w życiu najważniejsze” - dodał.

CZYTAJ TAKŻE: Wielka strata! Zmarł zasłużony polski poeta Jarosław Marek Rymkiewicz. Miał 86 lat. Był laureatem wielu nagród

W rozmowie z PAP prof. Andrzej Nowak zaznaczył, że „wiersze Jarosława Marka Rymkiewicza trafiały nie tylko do wąskiego grona koneserów pięknego polskiego słowa, ale także do ludzi, którzy przeżywają polską historię i zastanawiają się nad tym, co jest w życiu najważniejsze”. Historyk wyjaśnił, że „te dwa obszary najgłębiej penetrowały wiersze Jarosława Marka”.

W tych właśnie sferach jego poezja stała się zjawiskiem nieporównywalnym – mówię to tylko jako odbiorca, a nie jako znawca – z żadną inną poezją ostatnich kilkudziesięciu lat w Polsce

— ocenił prof. Nowak.

Historyk podkreślił, że Rymkiewicz „towarzyszył, jeśli można tak powiedzieć, zmianom, doświadczeniom i losowi naszej wspólnej ziemskiej ojczyzny, jak mało który poeta”. Zwrócił uwagę na tomik „Ulica Mandelsztama”, czyli - jak wyjaśnił - „jeden z najważniejszych, a może nawet najważniejszy, w jakim Rymkiewicz zapisywał doświadczenie przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, a także stanu wojennego”. Prof. Nowak zaznaczył, że to towarzyszenie było obecne nie tylko w wierszach, ale następnie „w cyklu książek podejmujących najważniejsze pytania o sens polskości”.

Od „Rozmów polskich latem 1983” i „Wielkiego księcia”, poprzez wielotomowy cykl mickiewiczowski i po zdumiewającą siłą rozpoznania naszej – polskiej i ludzkiej - rzeczywistości duchowej serię powieści osnutych wokół centralnych wydarzeń i postaci naszej historii – Jana Zamojskiego i Samuela Zborowskiego, targowiczan i wieszania zdrajców

— wskazał historyk.

„Czuję tę śmierć jako osobistą, straszną wyrwę”

Jak ocenił prof. Nowak, „to były książki, które nie pozwalały usnąć polskości w czasach wyjątkowo podłych, czasach, które nastały po roku 1991 r., kiedy tyle media i ówczesne władze państwowe robiły, żeby uśpić Polskę i dokonać eutanazji polskości”.

Jarosław Marek Rymkiewicz zrobił tyle, co nikt inny, żeby polskość nie umarła

— podkreślił.

Miałem to szczęście, że przez ostatnich ponad trzydzieści lat mogłem spotykać się dość regularnie z Jarosławem Markiem, najpierw w jego i Ewy - jego wspaniałej żony, mieszkaniu przy ul. Filtrowej, a potem, kiedy przenieśli się do Milanówka, w ich zaczarowanym domku w milanóweckim ogrodzie

— wspominał prof. Nowak.

Było więc bardzo dużo wspólnych rozmów, a każda była dla mnie bardzo ważna. W każdej sprawy polskie, sprawy zasadnicze Jarek penetrował swoimi dociekliwymi, rzadko optymistycznymi pytaniami

— podkreślił badacz.

Prof. Nowak powiedział, że gdyby miał wymienić jedno, wyjątkowe spotkanie, to byłoby to wtedy, kiedy Jarosław Marek Rymkiewicz przyjechał razem z żoną odebrać nagrodę 10-lecia „Arki” w 1993 r.

Państwo Rymkiewiczowie nocowali u nas w domu. Byli tacy bezpośredni, życzliwi, radośni. My z żoną byliśmy jeszcze tacy młodzi, „prawie dzieci”, jak Rymkiewiczowie o nas mówili — opowiadał historyk.

To wtedy zaczęły się bliskie kontakty, które sprawiają, że dzisiaj czuję tę śmierć jako osobistą, straszną wyrwę

— zaznaczył prof. Nowak.

Poeta, dramaturg Jarosław Marek Rymkiewicz zmarł w czwartek w wieku 86 lat - poinformował w sobotę na Facebooku jego syn Wawrzyniec Rymkiewicz.

Sylwetka wybitnego poety

Jarosław Marek Rymkiewicz urodził się 13 lipca 1935 r. w Warszawie w rodzinie prozaika Władysława Szulca, pochodzenia niemiecko-polskiego i lekarki Hanny z Baranowskich herbu Tuhan, pochodzenia tatarsko-niemieckiego. Rodzina Szulców zmieniła nazwisko po niemieckim przodku pod wpływem wojennych przeżyć w połowie lat 40. XX w. (nazwisko Rymkiewicz było przedwojennym pseudonimem literackim Władysława Szulca).

W 1957 r. Rymkiewicz wydał swój pierwszy tomik wierszy „Konwencje”. Swój program poetycki oparł na klasycyzmie rozumianym jako odwołanie się do tradycji literackiej, zwłaszcza barokowej, a sformułował go w pracy „Czym jest klasycyzm. Manifesty poetyckie” z 1967 r. Potem ukazały się takie tomiki, jak: „Człowiek z głową jastrzębia” (1960), „Metafizyka” (1963), „Co to jest drozd” (1973).

Rymkiewicz jako autor dramatyczny debiutował pod koniec lat 50. XX w. na łamach miesięcznika „Dialog” dwiema imitacjami dramatów antycznych - „Eurydyka, czyli każdy umiera tak, jak mu wygodniej” (1957) i „Odys w Berdyczowie” (1958). W latach 60. publikował co kilka lat nowe komedie i tragifarsy pisane bujnym, wręcz barokowym językiem. Były to m.in. „Król w szafie” (1960), „Lekcja anatomii profesora Tulpa: według Rembrandta” (1964), „Porwanie Europy” (1971), „Niebiańskie bliźnięta” (1973) i „Dwór nad Narwią” (1979).

W 2017 r. ukazał się wybór sztuk pisarza pt. „Dwór nad Narwią”, który opublikowano jako 10. tom serii „Dramat polski. Reaktywacja” w Wydawnictwie Instytutu Badań Literackich. W książce pomieszczono cztery utwory Rymkiewicza: „Lekcja anatomii profesora Tulpa (według Rembrandta)”, „Król Mięsopust”, „Ułani” i „Dwór nad Narwią”. Podczas promocji w Instytucie Teatralnym w Warszawie redaktor naczelny „Teatru” prof. Jacek Kopciński przypomniał, że „druga połowa lat 60. XX w. i lata 70. to był ten czas eksplozji Rymkiewicza dramatopisarza”. Zauważył, że „jego sztuki były dość często wystawiane, po kilkanaście razy w tamtych sezonach”.

Sztuki Rymkiewicza inscenizował Piotr Cieplak - „Porwanie Europy” w Teatrze Śląskim im. S. Wyspiańskiego w Katowicach (2017) i „Ułanów” w Teatrze Narodowym w Warszawie (2018). Zdaniem krytyków obie inscenizacje okazały się „wydarzeniami artystycznymi sezonu”.

Poeta był również autorem kongenialnych przekładów sztuk z okresu hiszpańskiego Złotego Wieku pióra Pedro Calderona de la Barca - „Życie jest snem”, „Księżniczka na opak wywrócona” i „Niewidzialna kochanka”. Tłumaczył też utwory dramatyczne hiszpańskiego poety Federico Garcii Lorki - „Dom Bernardy Alba” i „Yerma, czyli bezpłodna”. Jego imitacje dramatów Calderona z sukcesami inscenizowano w Teatrze Polskiego Radia i Teatrze TVP.

Tłumaczył także poezje Wallace’a Stevensa, Osipa Mandelsztama oraz cygańskie romanse.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński w 2016 r. wyróżnił Rymkiewicza „za całokształt twórczości jako eseistę, dramaturga i autora m.in. tomu ‘Zachód słońca w Milanówku’”. W tym też roku pisarz otrzymał Nagrodę im. Lecha Kaczyńskiego.

CZYTAJ RÓWNIEŻ:

-Politycy i dziennikarze żegnają Jarosława Marka Rymkiewicza: „Patriota, autorytet”; „Odejście kolejnego Wieszcza”; „Dziękujemy”

-Jakub Maciejewski: Rymkiewicz, recenzent polskiej duszy narodowej, uważał, że powinniśmy być odważniejsi i twardsi. I że powinniśmy rozliczać zdrajców

-W 2014 r. nagrodziliśmy Jarosława Marka Rymkiewicza nagrodą Człowieka Wolności „Sieci”. „Ta jego definicja wolności drażni”

mm/PAP