MKiDN sprawuje stały nadzór i opiekę nad 98 cmentarzami i kwaterami wojennymi w 53 krajach poza Polską, m.in. we Włoszech, Uzbekistanie, Kazachstanie, Kirgistanie, Ukrainie, Libanie - podano na stronie resortu. Łącznie w latach 2017-2020 resort przeznaczył na te działania ponad 42 mln zł.
Groby żołnierzy Wojska Polskiego, polskich zesłańców, uchodźców i cywilnych ofiar wojen, będące świadectwem polskich losów, rozsiane są niemal na wszystkich kontynentach kuli ziemskiej. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego sprawuje stały nadzór i opiekę nad 98 cmentarzami i kwaterami wojennymi w 53 krajach poza Polską, m.in. we Włoszech, Uzbekistanie, Kazachstanie, Kirgistanie, Ukrainie, Libanie, Iranie i Izraelu
— napisano w komunikacie MKiDN.
Wskazano, że „na wielu polskich nekropoliach, zarówno wojennych, jak i zabytkowych, ze środków MKDiN prowadzone są prace konserwatorskie i renowacyjne”.
Łącznie w latach 2017-2020 na budowę, odbudowę, remonty, opiekę oraz konserwację polskich cmentarzy poza granicami RP resort przeznaczył ponad 42 mln zł
— poinformowano.
Przypomniano, że od 2017 roku na terenie Europy prace konserwatorskie i renowacyjne na cmentarzach wojennych prowadzone były w 11 krajach – we Włoszech, Francji, Niemczech, Rumunii, Rosji i Serbii, a także na Białorusi, Ukrainie, Łotwie, Litwie i Węgrzech.
We Włoszech MKiDN sprawuje stałą opiekę konserwatorską nad trzema polskimi cmentarzami wojennymi: Monte Cassino, Loreto i Bolonia.
W latach 2019-2020 ze środków MKiDN przeprowadzono prace renowacyjne na Polskim Cmentarzu Wojennym na Monte Cassino, polegające na oczyszczeniu i zabezpieczeniu wszystkich elementów kamiennych i uczytelnieniu liternictwa na mogiłach żołnierzy 2 Korpusu. Ponadto ukończony został remont generalny dwóch pomników znajdujących się w masywie Monte Cassino - w roku 2019 pomnika 3 Dywizji Strzelców Karpackich, a w 2020 roku pomnika 5 Kresowej Dywizji Piechoty
— zwrócono uwagę.
W ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Miejsca pamięci narodowej za granicą” w 2019 roku przeprowadzono także remont generalny Polskiej Kwatery Wojennej na cmentarzu Santa Maria Capua Vetere pod Neapolem, gdzie spoczywają Polacy - byli jeńcy z armii austro-węgierskiej szkoleni z zamiarem przerzucenia do Armii Hallera we Francji.
Polskie cmentarze na Ukrainie
Na Ukrainie, mimo dużych trudności w uzyskaniu zgód, na niektórych polskich grobach i kwaterach wojennych możliwe okazało się sprawowanie opieki i prowadzenie prac remontowych. Stałą opieką i całodobowym monitoringiem objęto m.in. Cmentarz Orląt we Lwowie, na którym rozpoczęto też prace remontowe, obecnie wstrzymane przez stronę ukraińską. W 2017 r. przeprowadzono remont Polskiego Cmentarza Wojennego w Kijowie-Bykowni. Łącznie całoroczną opieką objęto 63 cmentarze i miejsca pamięci na Ukrainie, a prace remontowe podjęto na 25 obiektach pamięci narodowej w obwodzie lwowskim i iwanofrankiwskim.
Wskazano, że „największym zadaniem zrealizowanym w 2021 r. na Ukrainie jest uzupełnienie polskiego cmentarza wojennego w Zadwórzu z okresu walk 1920 r. o prawie 300 imiennych tabliczek z nazwiskami poległych, które udało się ustalić dzięki wspólnym działaniom pracowników MKiDN i pasjonatów historii bitwy”.
MKiDN przypomina, że na terenie Niemiec w latach 2017-2019 została przeprowadzona inwentaryzacja polskich grobów wojennych w ramach ministerialnego programu „Miejsca pamięci narodowej za granicą”. Jej efektem jest m.in. strona internetowa polskiegroby.pl, na której znajdują się zebrane szczegółowe informacje dotyczące polskich grobów i cmentarzy wojennych z przeszło 900 miejscowości z terenu Republiki Federalnej Niemiec. Prace nad tą stroną są kontynuowane.
Ponadto w latach 2020-2021 w ramach tego samego programu ministra przeprowadzono prace związane z renowacją kwatery Ehrenhaim I na terenie cmentarza Perlacher Forst w Monachium – największego na terenie Niemiec miejsca pochówku polskich obywateli zamordowanych w okresie II wojny światowej. W kwaterze pochowano urny z prochami więźniów obozów koncentracyjnych różnych narodowości – wśród 3 996 aż 2 009 to urny z prochami obywateli polskich. W ramach projektu przeprowadzono badania naukowe i kwerendy archiwalne w celu ustalenia faktycznej liczby polskich obywateli i ich właściwych danych osobowych, a następnie opracowano koncepcję i projekt rewitalizacji upamiętnienia. Na terenie kwatery zostały wykonane nowe tablice zawierające listę pochowanych, którzy jak dotąd nie byli imiennie upamiętnieni oraz tekst informacyjny w języku polskim, niemieckim i angielskim. Uroczyste otwarcie nowego upamiętnienia miało miejsce 1 września br.
Miejsc spoczynku żołnierzy gen. Andersa
Resort kultury podał, że na terenie Uzbekistanu znajduje się 17 cmentarzy, na których spoczywają żołnierze Armii gen. Andersa oraz osoby cywilne, które dotarły do miejsc formowania się Armii Polskiej w ZSRR. Cmentarze te znajdują się w następujących miejscowościach: Beszkent, Czirakczi, Gałabułag, Guzar, Jakkabag, Karszi, Kitab, Szachrisabz, Kanimech, Karmana (dwa cmentarze), Narpaj, Jangijul, Olmazor (dwa cmentarze), Margiełan i Taszłak. W Taszkencie, przy polskim kościele, stoi pomnik wystawiony przez Radę OPWiM w hołdzie tysiącom Polaków - żołnierzom i osobom cywilnym, które zmarły na uzbeckiej ziemi w 1942 roku. Wszystkie te obiekty znajdują się pod stałą całoroczną opieką MKiDN.
W 2017 dokonana została wymiana tablic informacyjnych na 8 cmentarzach oraz tablic z nazwiskami na cmentarzach w miejscowościach Kitab i Szachrisabz. W 2018 wykonano prace remontowe na cmentarzach w miejscowościach Gałabułag, Margiełan i Taszłak.
Z kolei na terenie Kazachstanu znajdują się 4 cmentarze, na których spoczywają żołnierze Armii gen. Andersa, wybudowane przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa: Stacja Ługowaja, Szokpak, Mankent oraz Merke. Cmentarze te znajdują się pod stałą, całoroczną opieką MKiDN.
Na obszarze Kirgistanu znajduje się polski cmentarz wojenny w Dżalalabad odbudowany przez Radę OPWiM w 2010 r. Nekropolia objęta jest stałą całoroczną opieką MKiDN.
W krajach Bliskiego Wschodu wiele polskich grobów wojennych znajduje się na cmentarzach Wspólnoty Narodów pod opieką Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów (CWGC). Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego opiekuje się natomiast polskimi cmentarzami i kwaterami wojennymi w Libanie, Iranie i Izraelu
— przekazano.
MKiDN od 2017 roku realizuje także projekt „Zaginieni, ale niezapomniani żołnierze Polskich Sił Zbrojnych”, którego celem jest przywracanie pamięci o poległych żołnierzach Polskich Sił Zbrojnych, którzy nie mają imiennych pochówków oraz przywracanie tożsamości na grobach nieznanych żołnierzy. Dzięki badaniom historycznym oraz genetycznym badaniom porównawczym przywrócono nazwiska na grobach 8 poległych: porucznika Tadeusza Stabrowskiego (308 dywizjon), cmentarz w Le Crotoy (Francja); porucznika Mikołaja Kirkilewicza (300 dywizjon), cmentarz w Lommel (Belgia); dragon Jana Skulińca (1 Dywizja Pancerna), cmentarz w Bayeux (Francja); plutonowego Walentego Sieczki (300 dywizjon), cmentarz w Nijmegen (Holandia); kaprali Ryszarda Chaniewskiego i Jana Duszy (1 Dywizja Pancerna), cmentarz w Langannerie (Francja), plutonowego Ryszarda Kameckiego (316 dywizjon), cmentarz w Dieuze, kaprala Edwarda Trochima (Samodzielna Brygada Spadochronowa), cmentarz w Oosterbeek - Arnhem (Holandia).
Równolegle z remontami cmentarzy wojennych oraz wymianą tablic z danymi pochowanych osób, w MKiDN wykonywana jest weryfikacja tych danych w archiwach oraz innych gromadzonych materiałach źródłowych.
Jak napisano, przykładem współpracy międzynarodowej w tym zakresie może być cmentarz wojenny w Auberive, gdzie w trakcie remontu przeprowadzanego przez stronę francuską, pracownicy MKiDN zweryfikowali 367 nazwisk żołnierzy armii gen. Hallera oraz grenadierów poległych w 1940 r. i zmarłych w obozach jenieckich.
W toku prac nad weryfikacją danych ofiar Zbrodni Katyńskiej, na stronie internetowej poświęconej cmentarzom katyńskim, utworzonej przez MKiDN, udostępniona została baza danych, zawierająca informacje o wszystkich znanych z nazwiska ofiarach tej zbrodni.
Pełna informacja o działaniach podejmowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego pod adresem:www.gov.pl.
mly/PAP
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/kultura/571977-mkidn-dba-o-polskie-cmentarze-na-calym-swiecie
