Polscy naukowcy liderami rozwoju światowej technologii. Najsłynniejsze wynalazki i epokowe odkrycia, które zmieniały nasze życie to też dzieła polskich uczonych. Portal internetowy gigancinauki.pl, udostępnienie treści słownika polskich wynalazców i odkrywców oraz podręcznik tematyczny „Swego nie znacie” to elementy nowego projektu edukacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej.

Polacy stworzyli fundamenty współczesnej elektroniki, podstawowy składnik nawozów sztucznych, najsłynniejszy radiotelefon świata – walkie-talkie, wykrywacz min używany przez wszystkie armie świata, bombę wodorową, pierwszy pojazd księżycowy czy podstawy hologramu. Dzieła m.in. Jana Czochralskiego, Ignacego Mościckiego, Tadeusza Sendzimira, Stefana Bryły, Stanisława Ulama, Henryka Magnuskiego, Józefa Kosackiego, Mieczysława Bekkera czy Mieczysława Wolfkego zrewolucjonizowały świat techniki. W ciągu trzech ostatnich stuleci, kiedy większość narodów zajmowała się przede wszystkim tworzeniem podstaw materialnego dobrobytu, świadoma część społeczeństwa polskiego skupiała swe wysiłki przede wszystkim na zachowaniu tożsamości narodowej i dążeniu do odzyskania niepodległości. W tych warunkach nasza historiografia odnotowywała więc zwłaszcza działaczy patriotycznych, bohaterów walczących o sprawę narodową oraz tych, którzy wspierali tę walkę piórem.

Nie dostrzega się licznych i ważnych – często wręcz w skali światowej – naszych osiągnięć w naukach przyrodniczych. Całkiem lekceważy się polski wkład do rozwoju techniki światowej. Tymczasem nasza liczna dziewiętnastowieczna emigracja walnie przyczyniła się do rozwoju cywilizacyjnego niektórych krajów, niekiedy egzotycznych (jak Turcja osmańska czy Peru), a międzywojenna II Rzeczpospolita w wielu dziedzinach techniki ścigała się z największymi potentatami, co znalazło epilog w imponującym polskim wkładzie wynalazczym w zwycięstwo sprzymierzonych w II wojnie światowej

—czytamy we wstępie do podręcznika prof. Bolesława Orłowskiego.

Co trzeba wiedzieć o Gigantach Nauki

Po pierwsze…

Instytut Pamięci Narodowej chce przypominać, jak polscy wynalazcy i uczeni zmieniali świat i jak wiele wnieśli w rozwój wielu państw.

Po drugie…

Ostatnie dwa i pół wieku naszych dziejów to nieustanne zmagania o wolne i niepodległe państwo. Ich uczestnicy zawładnęli społeczną świadomością. Ten obraz wymaga uzupełnienia o polski udział w rozwoju techniki i badań naukowych. Nasi rodacy stworzyli fundamenty wielu dziedzin współczesnych technologii. Zapoczątkowali rozwój przemysłu naftowego, elektroniki, łączności bezprzewodowej i nowoczesnego przemysłu chemicznego. Nie trafili do narodowego panteonu. IPN chce to zmienić. To oręż do promowania nowego wizerunku Polski na świecie – mówi prezes Instytutu dr Jarosław Szarek.

Po trzecie…

Polski wkład w przyrodoznawstwo i technikę. Słownik polskich i związanych z Polską odkrywców, wynalazców oraz pionierów… to pięciotomowe dzieło stworzone przez naukowców skupionych wokół Instytutu Historii Nauki PAN, a współwydane przez Instytut Pamięci Narodowej. Zawiera ponad 1300 nazwisk najwybitniejszych polskich uczonych, którzy wnieśli swój wkład w rozwój cywilizacji technicznej świata. To pięć tomów, ponad 2400 stron, ponad 1300 biogramów, często odtworzonych po raz pierwszy, bogata dokumentacja źródłowa. Każdy z tych biogramów to intelektualna podróż w nową, często nieznaną dotąd historię Polski.

Po czwarte…

Prof. Bolesław Orłowski, pod redakcją którego Słownik… się ukazuje, twierdzi, że polskie słowniki biograficzne i encyklopedie przeładowane są hasłami poświęconymi wojskowym, politykom i literatom, natomiast bardzo wielu wybitnych przyrodników, wynalazców, inżynierów, organizatorów życia gospodarczego pozostaje zapomnianych. Dotyczy to zwłaszcza tych Polaków, których losy rzuciły na obczyznę.

Po piąte!

IPN przystąpił do:

-zdigitalizowania oraz udostępnienia w domenie publicznej zawartości Słownika… w polskiej i angielskiej wersji językowej,

-akcji promocyjnej, informacyjnej i edukacyjnej dotyczącej publikacji i uczonych, którzy się w nim znaleźli.

Zachęcamy też czytelników do oddania głosu na postać, która Państwa zdaniem dokonała najbardziej przełomowych odkryć i wynalazków. Zapraszamy do zapoznania się z biogramami 12 naukowców i wyrażenia opinii poprzez kliknięcie w odpowiednią liczbę gwiazdek znajdujących się na dole strony.

Mamy nadzieję, że prezentowani naukowcy staną się inspiracją dla współczesnych Polaków. Kto wie, jakich jeszcze odkryć możemy dokonać?

Swoje głosy można oddawać do końca września 2021 roku.

Działania w ramach kampanii IPN – Giganci nauki PL.

Od lutego 2021 r. IPN publikuje co miesiąc filmy dokumentalne o kolejnych naukowcach na kanale IPNtvPL.