Wybrane przez nas na tegoroczne Narodowe Czytanie osiem polskich nowel obrazuje 100 lat dziejów Polski - powiedział prezydent Andrzej Duda, otwierając w sobotę w warszawskim Ogrodzie Saskim 8. Narodowe Czytanie. Odbywa się ono w ponad 3 tys. miejsc w całej Polsce i na świecie.

W południe, w warszawskim Ogrodzie Saskim Para Prezydencka zainaugurowała ósmą edycję akcji Narodowe Czytanie. Tym razem wybrano utwory, które – jak zaznaczył prezydent – uczą nas, że w życiu powinniśmy kierować się szlachetnością i solidarnością, że nie wolno nam stracić wrażliwości na ludzką krzywdę ani zapomnieć o naszej historii. Para Prezydencka, po konsultacji z literaturoznawcami, wybrała tytuły, które przewijały się w propozycjach lektury Narodowego Czytania nadsyłanych przez internautów. Są to: „Dobra pani” Elizy Orzeszkowej, „Dym” Marii Konopnickiej, „Katarynka” Bolesława Prusa, „Mój ojciec wstępuje do strażaków” Bruno Schulza, „Orka” Władysława Reymonta, „Rozdziobią nas kruki, wrony…” Stefana Żeromskiego, „Sachem” Henryka Sienkiewicza oraz „Sawa” Henryka Rzewuskiego.

Prezydent Andrzej Duda mówił otwierając tegoroczną akcję:

To Narodowe Czytanie jest inne, może trudniejsze. Czytaliśmy już powieści, dramaty, jak „Wesele”. Tym razem czytamy nowele reprezentujące różne style, różny także i język polski

— mówił prezydent. Duda zauważył, że wybrane osiem utworów obrazuje 100 lat dziejów Polski. „Sawa” Henryka Rzewuskiego to opowiadanie napisane w 1841 roku, jeszcze przed Powstaniem Styczniowym, „Mój ojciec wstępuje do strażaków” Schulza wydano w 1935 roku, w rozkwicie II RP.

Wybrane nowele obrazują długi czas trwania naszego narodu, społeczeństwa i wielkie dzieło odzyskania niepodległości, tęsknotę za wolną Polską i wreszcie tę Polskę już odzyskaną, wolną. Pokazują zmieniający się język polski, trochę zmieniającą się polską mentalność, zmieniające się także i potrzeby, spojrzenie na świat. Ale też wartości, przewijające się w tych nowelach, są zawsze te same: bardzo głęboki patriotyzm, miłosierdzie, bardzo uczuciowe, wrażliwe spojrzenie na drugiego człowieka, na ludzkie potrzeby, na ubóstwo, na to wszystko, co jest tak istotną i ważną częścią życia. To wszystko w tych nowelach jest

— mówił Duda.

Agata Kornhauser-Duda przypomniała, że Narodowe Czytanie „to akcja tworzona przez wszystkich jej uczestników i dlatego ma niezwykle wspólnotowy charakter”.

Czym różni się tegoroczne Narodowe Czytanie od poprzednich? Przede wszystkim tym, że czytamy nie jedną a osiem lektur - osiem nowel polskich, charakteryzujące się różnymi stylami i powstałych w różnych epokach literackich - od romantyzmu przez pozytywizm aż do XX-lecia międzywojennego. Dlaczego nowele, zapytają państwo? Dlaczego nasz ostateczny wybór padł właśnie na nie? Do kancelarii prezydenta wpłynęło ponad 100 tytułów, wśród których były powieści i dramaty, ale też gawędy i opowiadania. Odpowiedź na pytanie, dlaczego nowele, jest dość oczywista: ponieważ polska literatura to nie tylko dzieła monumentalne, nie tylko świetne powieści, wspaniałe dramaty, ale również nowele

— mówiła Agata Kornhauser-Duda.

Nowele w polskiej literaturze zajmują poczesne miejsce. Można żartobliwie powiedzieć, że polska literatura, a już na pewno literatura XIX-wieczna, nowelą stoi. Patrząc szerzej na krótkie formy prozatorskie trzeba powiedzieć, że mamy naprawdę wybitnych twórców, takich jak Witold Gombrowicz, Zofia Nałkowska, Gustaw Herling-Grudziński, Stanisław Lem czy Leopold Tyrmand, czy też wybitni kontynuatorzy, chciałoby się powiedzieć „późne wnuki Prusa i Sienkiewicza” jak Marek Hłasko czy Marek Nowakowski. Jedno jest pewne, nowele były zawsze utworami na wskroś polskimi i są na trwałe wpisane w historię polskiej literatury

— mówiła Pierwsza Dama.

Agata Kornhauser-Duda zauważyła, że jest to pierwsze Narodowe Czytanie, podczas którego wśród autorów pojawiły się kobiety - Eliza Orzeszkowa i Maria Konopnicka. Przypomniała też, że w tym roku mija sto lat od opublikowania pierwszego cyklu komiksowego w niepodległej Polsce - w lwowskiej prasie w 1919 roku ukazywał się pierwszy polski cykl komiksowy „Ogniem i mieczem czyli przygody szalonego Grzesia”. Do tej rocznicy nawiązuje scenografia tegorocznego Narodowego Czytania w Ogrodzie Saskim. Są to plansze komiksowe stworzone przez Marka Oleksickiego i Tobiasza Piątkowskiego przedstawiające czytane nowele.

Ta literatura tak niezwykle klasyczna, ale z drugiej strony napisana przez wielkie postaci historii polskiej literatury będzie dla państwa przyjemnością, a wielu wypadkach przypomnieniem lektur szkolnych, lektur wczesnej młodości czy dzieciństwa\

— dodał Duda. Para Prezydencka przeczytała pierwsze fragmenty „Katarynki” Bolesława Prusa.

We wspólnym czytaniu w Ogrodzie Saskim biorą udział znani aktorzy m.in. Ewa Dałkowska, Anna Dymna, Anna Dereszowska, Małgorzata Ostrowska-Królikowska, a także Edward Linde-Lubaszenko, Robert Gonera i Rafał Zawierucha. Lokalne odsłony Narodowego Czytania mogą być bardzo różnorodne - wszystko zależy od inwencji organizatorów. Narodowe Czytania organizowane jest zarówno przez grupy sąsiadów, organizacje społeczne, samorządy, szkoły, biblioteki, teatry. W wielu miejscach czytanie ma charakter happeningu, w poprzednich edycjach często przygotowywano specjalną scenografię, stroje, oprawę lektury. Jak w poprzednich latach Narodowe Czytanie odbywać się będzie w pociągach, środkach komunikacji miejskiej, ale też w ośrodkach wojskowych, na poligonach, w więzieniach, szpitalach.

W tym roku zostało przygotowane przez Kancelarię Prezydenta RP specjalne wydanie ośmiu nowel z Narodowego Czytania w alfabecie Braille’a. Zostało one rozesłane do siedemnastu ośrodków dla osób niewidomych i słabowidzących w całej Polsce, aby ich podopieczni mogli wziąć udział w akcji. Te książki będą też trwałym śladem po tegorocznym Narodowym Czytaniu w bibliotekach tych instytucji.

Akcja Narodowe Czytanie organizowana jest przez Prezydenta RP od 2012 roku. Została zainicjowana wspólną lekturą „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza. W 2013 roku w całej Polsce odbyło się czytanie dzieł Aleksandra Fredry, a podczas następnych edycji przeczytano kolejno: „Trylogię” Henryka Sienkiewicza oraz „Lalkę” Bolesława Prusa; w 2016 roku - „Quo vadis” Henryka Sienkiewicza, a w 2017 roku lekturą Narodowego Czytania było „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Dramat był czytany na wszystkich kontynentach – w blisko 3000 miejsc na całym świecie, w tym w 134 poza granicami Polski, w 33 krajach, nawet na Antarktydzie.

W ramach akcji Narodowe Czytanie Para Prezydencka odczytała nowelę „Sachem” Henryka Sienkiewicza w Szkole Głównej Służby Pożarniczej w Warszawie. „To jest szczególne miejsce, by czytać +Sachema+ i mówić o wartościach, opisywanych w tej noweli” - powiedział prezydent Andrzej Duda.

Po odczytaniu noweli przez Parę Prezydencką oraz m.in. rektora uczelni, profesora Pawła Kępkę, prezydent Andrzej Duda podziękował za zaproszenie do szkoły „formacji, która cieszy się największym społecznym zaufaniem, największym szacunkiem społecznym spośród wszystkich służb i jest bardzo dobrym miejscem, żeby zorganizować Narodowe Czytanie”.

Prezydent powiedział, że „nowela +Sachem+, czytana właśnie tutaj ma podwójny wymiar. Przecież jest to nowela opowiadająca o straszliwej pacyfikacji, której dokonali niemieccy osadnicy, przybysze do Stanów Zjednoczonych, na ludziach, którzy miejscową ziemię użytkowali, którzy prowadzili normalne życie” - mówił prezydent.

Także i ten budynek widział kiedyś pacyfikację, w innych warunkach, innych okolicznościach, ale też widział cierpienie, trwogę, niebezpieczeństwo. To państwa koledzy o półtora pokolenia starsi tutaj kiedyś sprzeciwili się strajkując przeciwko temu, aby nie musieli wyjść przeciwko swoim rodakom i z nimi walczyć. Nie chcieli, żeby w czasach komunizmu ich szkoła była objęta ustawą o szkolnictwie wojskowym, chcieli, aby była objęta ustawą o szkolnictwie wyższym. W przypadku gdyby była objęta ustawą o szkolnictwie wojskowym, jak wszyscy studenci szkół wojskowych, tak i uczniowie tej szkoły mogliby zostać zmuszeni, by wyjść na ulice przeciwko ludziom. Wychodzili z założenia, że są strażakami, ludźmi, którzy niosą pomoc innym, a nie występują przeciwko innym

— stwierdził prezydent i dodał „dlatego to jest szczególne miejsce, żeby czytać +Sachema+ i mówić o wartościach, a o wartościach właśnie jest ta nowela”.

Agata Kornhauser-Duda przypomniała, że akcja Narodowe Czytanie, „ma na celu promowanie naszej pięknej polskiej literatury”.

Są to nowele, które różnią się od siebie stylem, datą powstania, ale mają wspólny mianownik, jest nim polskość połączona z treściami uniwersalnymi i refleksją nad człowiekiem i społeczeństwem. „Sachem” została napisana przez Henryka Sienkiewicza po jego powrocie z kilkuletniej podróży po Stanach Zjednoczonych i wydana w 1889 roku

— powiedziała Pierwsza Dama.

Choć w samym utworze nie znajdziemy bezpośrednich odniesień do Polski i Polaków, to jednak trzeba powiedzieć, że jest to nowela na wskroś polska. Pamiętajmy o tym, że Sienkiewicz napisał ją, kiedy Polska była pod zaborami i kiedy groziła jej utrata tożsamości narodowej. Można traktować tę nowelę jako pewnego rodzaju ostrzeżenie przed wynarodowieniem

— dodała.

Rektor uczelni, profesor Paweł Kępka podkreślił, że wizyta Pary Prezydenckiej jest wyjątkowym momentem dla uczelni, bo odwiedziła ja po raz pierwszy w historii szkoły, sięgającej okresu tuż przed wybuchem II wojny światowej.

kpc/PAP