W wieku 89 lat zmarł Kazimierz Kutz, jeden z najbardziej cenionych polskich reżyserów filmowych, twórca słynnych filmów „Sól ziemi czarnej”, „Perła w koronie”, „Paciorki jednego różańca”, „Śmierć jak kromka chleba”. O śmierci artysty poinformowała PAP jego żona Iwona Świętochowska-Kutz.

Reżyser zmarł we wtorek w jednym z podwarszawskich szpitali. Od dłuższego czasu poważnie chorował.

Kazimierz Kutz urodził się 16 lutego 1929 r. w Szopienicach na Śląsku. W 1955 r. ukończył studia na Wydziale Reżyserii łódzkiej „filmówki”. Kończąc szkołę filmową, Kutz rozpoczął współpracę z Andrzejem Wajdą. W 1954 r. został asystentem Wajdy przy filmie „Pokolenie”, a w 1956 r. pracował jako drugi reżyser na planie „Kanału”.

W 1970 r., obrazem „Sól ziemi czarnej” (ze zdjęciami Wiesława Zdorta), Kutz rozpoczął cykl filmów śląskich opartych na własnych scenariuszach. „Sól ziemi czarnej” to zbiorowy portret śląskiego ludu, poetycka ballada osnuta wokół dramatycznych wydarzeń II Powstania Śląskiego z sierpnia 1920 r. Kutz przedstawił dzieje rodziny starego górnika, którego synowie walczą o polskość swej ziemi. Otrzymał za ten film wiele nagród, m.in. Grand Prix na festiwalu w Grenoble.

Rok później wyreżyserował „Perłę w koronie”, z akcją osadzoną w latach 30-tych. Film - w którym zagrali m.in. Franciszek Pieczka, Olgierd Łukaszewicz i Jan Englert - jest liryczną opowieścią o miłości młodego górniczego małżeństwa, splecioną z historią walki strajkowej polskich górników z niemieckimi właścicielami kopalni. Za „Perłę w koronie” także przyznano Kutzowi ważne nagrody, m.in. Złoty Globus na festiwalu w Mediolanie.

Akcję „Paciorków jednego różańca”, filmu z 1979 r. zamykającego tryptyk śląski, Kutz osadził pod koniec lat siedemdziesiątych. Osiedle starych domków górniczych ma zostać zburzone pod budowę nowych bloków. Część mieszkańców już się wyprowadziła, inni są w trakcie przeprowadzki. Jeden człowiek, emerytowany górnik Habryka, jednak odmawia - zapowiada, że nie opuści swego domu.

Do najbardziej znanych w twórczości Kutza należą też: „Na straży swej stać będę” (1983) - o konspiracji na włączonym do III Rzeszy Górnym Śląsku podczas II wojny światowej; „Śmierć jak kromka chleba” (1994) - o pacyfikacji kopalni „Wujek”; komedia „Pułkownik Kwiatkowski” (1995) - z akcją rozgrywającą się w 1945 r. i z Markiem Kondratem w roli głównej, oraz „Zawrócony” (1995) - uhonorowany na festiwalu w Utrechcie nagrodą Złotego Cielca dla najlepszego filmu europejskiego.

Kutz to także ceniony reżyser teatralny. Realizował spektakle m.in. dla Teatru Rozmaitości we Wrocławiu, Starego Teatru w Krakowie oraz teatrów warszawskich: Komedia, Polskiego, Ateneum, Teatru na Woli i Narodowego. Wiele znakomitych spektakli Kutz wyreżyserował w Teatrze Telewizji.

Kazimierz Kutz był także politykiem - w latach 1997-2007 senatorem, pracował w Komisji Emigracji i Polaków za Granicą i Komisji Nauki i Edukacji. W latach 2001-05 był wicemarszałkiem Senatu. Od października 2007 r. poseł Platformy Obywatelskiej. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 r. ubiegał się - bez powodzenia - o mandat w okręgu śląskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego Europa Plus Twój Ruch.

wkt/PAP