W Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku otwarto w sobotę wystawę poświęconą rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu - oficerowi AK, który w 1940 r. dobrowolnie poddał się wywózce do Auschwitz, by zdobyć informacje o obozie. W 1948 r. Pilecki został zabity przez komunistów.

Wystawę „Rotmistrz Witold Pilecki 1901-1948” przygotował warszawski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Udostępnienie tej czasowej ekspozycji w Muzeum II Wojny Światowej (MIIWŚ) w Gdańsku zapowiedział już kilka tygodni temu nowy dyrektor placówki Karol Nawrocki, który do kwietnia br. pracował w gdańskim oddziale IPN.

W opinii Nawrockiego osobna ekspozycja poświęcona Pileckiemu była konieczna ze względu na ubogość eksponatów związanych z tą postacią prezentowanych na wystawie głównej placówki (na wystawie przygotowanej przez poprzednią dyrekcję placówki można oglądać fotografię Pileckiego z dokumentów obozowych oraz kopię fragmentu raportu z Auschwitz).

Obecny na otwarciu ekspozycji wiceminister kultury Jarosław Sellin podkreślił, że każdy, kto odwiedzi MIIWŚ w Gdańsku powinien zapamiętać przynajmniej kilka polskich postaci związanych z tym okresem w historii Polski. Sellin wymienił tu gen. Władysława Andersa, Irenę Sendler, Janusza Korczaka, Maksymiliana Marię Kolbego oraz Witolda Pileckiego.

Pytanie: czy to Muzeum, polskie Muzeum II Wojny Światowej taką szansę daje?

— pytał retorycznie Sellin.

Dobrze, że mamy wystawę czasową poświęconą Witoldowi Pileckiemu i ufam, że w przyszłości Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, polskie Muzeum II Wojny Światowej będzie tak skonstruowane, żeby te postaci bez wątpienia były zapamiętane przez każdego Polaka i każdego cudzoziemca, który to Muzeum będzie zwiedzał

— powiedział też Sellin przypominając, że ministerstwo kultury zdecydowało się na budowę muzeum dedykowanego Pileckiemu: ma ono powstać w rodzinnym domu rotmistrza w Ostrowie Mazowieckim.

Tu (w MIIWŚ - PAP) są tysiące ton betonu, miliony złotych polskiego podatnika, 33 tysiące metrów kwadratowych i na tych 33 tysiącach metrów kwadratowych jest 15 cm dla rotmistrza Pileckiego. I to w jakim kontekście - nieopodal prostytutek w obozach koncentracyjnych. Tak tu opowiada się o II wojnie światowej. Nie możemy sobie pozwolić na taką opowieść. Tu przyjeżdżają ludzie z całego świata

— mówił z kolei prezes IPN Jarosław Szarek dodając, że „dzisiaj jesteśmy tu, aby to 15 cm powiększyć o tą wystawę”.

Z kolei Nawrocki podkreślał w czasie otwarcia, że Pilecki był „niezwykłym polskim bohaterem, jednym z niewielu ludzi w historii całego świata XX wieku gotowych do niewyobrażalnych poświęceń na rzecz obrony własnych wartości”. Dyrektor Muzeum określił też Pileckiego jako „wzór obywatelskich cnót”.

Chcemy pokazać, że mamy polskich wspaniałych bohaterów, których powinien zobaczyć, poznać cały świat

— zaznaczył Nawrocki.

Na wystawę składa się 30 wielkoformatowych plansz prezentujących życie i działalność Pileckiego, ale też nakreślających tło historyczne najważniejszych zdarzeń dotyczących rotmistrza. Na planszach umieszczono m.in. bogaty zbiór fotokopii rodzinnych zdjęć, listów Pileckiego do dzieci czy własnoręcznie napisanego w 1926 r. życiorysu. Plansze pokazują też fragment jednego z pierwszych raportów, jakie Pilecki napisał z Auschwitz, wystawione na różne nazwiska kennkarty, którymi posługiwał się Pilecki podczas okupacji niemieckiej a także powojenne dokumenty dotyczące uwięzienia i wykonania na nim wyroku śmierci.

Scenariusz ekspozycji opracował Jacek Pawłowicz we współpracy z dziećmi Witolda Pileckiego – Zofią Pilecką-Optułowicz i Andrzejem Pileckim.

W Muzeum II Wojny Światowej ekspozycję rozstawiono w podziemiu, na poziomie, na którym znajduje się także wystawa główna placówki. Ekspozycja będzie czynna do 11 czerwca br.

Witold Pilecki urodził się 13 maja 1901 r. w Ołońcu w Rosji, a wychowywał w Wilnie. W 1920 r. podczas wojny polsko-bolszewickiej walczył w obronie Warszawy. We wrześniu 1939 r. jako podporucznik rezerwy uczestniczył w walkach z Niemcami pod Piotrkowem Trybunalskim. W okupowanej stolicy współtworzył konspiracyjną organizację wojskową, Tajną Armię Polską.

Aby zdobyć materiały wywiadowcze o tworzonych przez hitlerowców obozach koncentracyjnych, dobrowolnie dał się hitlerowcom uwięzić podczas łapanki w Warszawie. Trafił do Auschwitz. Założył tam wśród więźniów konspiracyjną organizację, przekazywał na zewnątrz informacje o ludobójstwie w obozie. Uciekł z Auschwitz w 1943 r. Walczył w powstaniu warszawskim, po upadku powstania trafił do niewoli niemieckiej.

Wrócił do Polski, by prowadzić działalność wywiadowczą na rzecz II Korpusu gen. Władysława Andersa. Został schwytany przez UB, był torturowany i w 1948 r. skazany na karę śmierci. Wyrok wykonano przez strzał w tył głowy 25 maja 1948 r. w więzieniu mokotowskim przy ul. Rakowieckiej. Miejsce jego pochówku nie zostało ujawnione przez władze komunistyczne. Prawdopodobnie ciało rotmistrza wrzucono, wraz z innymi ofiarami komunizmu, do dołów śmierci na Łączce Cmentarza Wojskowego na Powązkach.

W 1995 r. Witold Pilecki został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 2006 - Orderem Orła Białego.

Mly/PAP