"Thelma i Louise" i klasyki lat 80. na liście dziedzictwa filmowego USA

Feministyczny manifest „Thelma i Louise”, „Król lew” i klasyki z lat 80. takie jak „Kto wrobił królika Rogera” znalazły się wśród 25 filmów, które dołączyły w środę do prestiżowego National Film Registry - listy filmów stanowiących dziedzictwo kulturowe USA.

Filmy dołączane do National Film Registry (Narodowego Rejestru Filmów, NFR) dostępują zaszczytu przechowywania w Bibliotece Kongresu Stanów Zjednoczonych dla potomności. Biblioteka Kongresu umieszcza wytypowane pozycje w specjalnym ośrodku przechowywania materiałów audiowizualnych w Culperer w stanie Wirginia z uwagi na ich znaczenie kulturowe, historyczne lub artystyczne. Wraz z filmami wybranymi w tym roku NFR liczy obecnie dokładnie 700 pozycji.

Włączanie dzieł filmowych do tego prestiżowego rejestru rozpoczęło się w 1989 roku. Filmy muszą mieć co najmniej 10 lat, ale nie ma warunków co do ich długości, gatunku czy choćby sposobu dystrybucji. NFR obejmuje więc zarówno klasyki ze złotej ery Hollywood, jak i kroniki filmowe, a ponadto filmy nieme, eksperymentalne, dokumentalne, amatorskie, a także filmy telewizyjne i teledyski. Celem jest pokazanie różnorodności amerykańskiego dziedzictwa filmowego.

W tym roku wśród wytypowanych filmów znalazły się klasyki z lat 80. i 90. - takie jak „Klub winowajców”, „Narzeczona dla księcia” czy disnejowski „Król lew” - ale też niszowe obrazy z początków kinematografii.

„Thelma i Louise” to dramat z 1991 roku w reżyserii Ridleya Scotta, w którym dwie przyjaciółki postanawiają wyrwać się z codziennego marazmu i nieudanych związków; sytuacja komplikuje się, gdy jedna z nich w akcie samoobrony zabija mężczyznę grożącego im gwałtem. To kolejne wyróżnienie dla tego filmu; odtwórczynie głównych ról - Geena Davis i Susan Sarandon - zostały jednocześnie nominowane do Oscara dla najlepszej pierwszoplanowej roli kobiecej (wygrała Jodie Foster za rolę w „Milczeniu owiec”). To trzeci film Ridleya Scotta w NFR, obok „Łowcy androidów” i „Obcego”.

Chwalony za wrażliwość na problemy nastolatków, „Klub winowajców” (1985), film Johna Hughesa o grupie uczniów, którzy podczas odsiadywania kary w szkole poznają się nawzajem i znajdują w sobie wsparcie w walce o własną tożsamość, szybko stał się pozycją kultową obok innych młodzieżowych filmów tego reżysera - „Szesnastu świeczek” czy „Dziewczyny w różowej sukience”.

„Kto wrobił królika Rogera” Roberta Zemeckisa z 1988 roku na miejsce w NFR zasłużył sobie przełomowym w tamtym czasie połączeniem animacji z filmem tradycyjnym. Utrzymany w konwencji noir film, którego akcja rozgrywa się w czasach złotej ery Hollywood, może wydawać się nieco przestarzały z dzisiejszej perspektywy, gdy efekty specjalne są równie zaawansowane technologicznie, co powszechne.

„Rushmore” to jedyny na razie w NFR film Wesa Andersona, amerykańskiego reżysera i scenarzysty o rozpoznawalnym natychmiast stylu.

Wśród innych pozycji z lat 80. włączonych w tym roku do NFR znalazły się: „Atomowa kawiarnia”, która za pomocą zdjęć dokumentalnych, filmów archiwalnych, wojskowych filmów szkoleniowych opowiada o życiu w erze atomowej; „Upadek zachodniej cywilizacji” o muzykach punkrockowyh w Los Angeles oraz „Suzanne, Suzanne” - krótkometrażowy film dokumentalny o walce czarnoskórej kobiety z uzależnieniem.

Do narodowego rejestru trafiły także „Ptaki” Alfreda Hitchcocka. To siódme na liście dzieło legendarnego reżysera; inne to m.in. „Psychoza”.

Najstarszy na liście wybranych w tym roku filmów jest „Życie amerykańskiego strażaka” z 1903 roku, doceniony za innowacyjne zastosowanie montażu, sposób prowadzenia historii i łączenia kadrów.

Wśród mniej znanych, lecz ważnych dla historii filmu pozycji znalazły się krótkometrażowe dziełka Solomona Sir Jamesa. Ten protestancki duchowny i filmowiec-amator w krótkich filmach niemych dokumentował życie Afroamerykanów w Oklahomie w latach 20.

Pozostałe filmy włączone w tym roku do National Film Registry to: „Muszkieterzy z Pig Alley” (1912), „20 000 mil podmorskiej żeglugi” (1916), „The Beau Brummels” (1928), „Marynarz słodkich wód” (1928) z Busterem Keatonem, „Zagubiony horyzont” (1937), „Ognista kula” (1941), „Spacer w słońcu” (1945), „Szkolna dżungla” (1955), „Na wschód od Edenu” (1955), „Zbieg z Alcatraz” (1967), „Zabawna dziewczyna” (1968), Putney Swope” (1969), „Paris is Burning” (1990).

Q/PAP