Trudno dziś objąć całokształt fantastyki (i w ogóle czegokolwiek), każdy z czytelników żyje we własnym świecie, można nie znać Lema i czuć się znawcą SF. Wydawcy sugerują się sukcesem jakiejś powieści, po której mamy lawinę podobnych – po wampirach i apokalipsie zombie nadeszła fala fantastyki antytotalitarnej, socjologicznej. Sądziłem, że to zjawisko typowo polskie, wymuszone przez ostatnie rządy, ale i na Zachodzie pełno ostrzeżeń przed totalitaryzmem (po „Igrzyskach śmierci” pojawiła się fala kolejnych książek, część już zekranizowano), choć to głównie pozycje należące do kategorii young adult. Sugerując się własnymi lekturami tudzież zgodnymi opiniami znawców, pokusiłem się o sporządzenie listy najciekawszych tytułów fantastycznych wydanych u nas w 2014 roku (czasem w tym roku wydano ostatni tom cyklu).
Polska fantastyka
1.Elżbieta Cherezińska „Niewidzialna korona”
Męska proza o Piastach podlana szczyptą fantastycznej, średniowiecznej cudowności. A działo się wówczas, oj działo. Tym razem zjednoczyć państwo polskie chce Władysław Łokietek…
2. Piotr Gociek „Czarne bataliony”
„Demokratorem” Gociek przypomniał o antytotalitarnej fantastyce socjologicznej, choć jakimś cudem jego proza jest zarazem satyryczna, groteskowa, komiksowa, erudycyjna i poważna. Opowiadania trzymają równie wysoką formę.
3.Tomasz Kołodziejczak „Biała reduta”
Kołodziejczak proponuje kolejną wyprawę w świat fantasy, gdzie przedmioty, miejsca i daty nacechowane „religijnie” i „patriotycznie” mają pozytywne właściwości magiczne i służą walce z demonami. Zamiast złościć się, że to kolejna książka o magii, należy się cieszyć, bo może dzięki niej ktoś przestanie mieć alergię na krzyże przydrożne, różaniec i biało-czerwoną flagę.
4.Marcin Kowalczyk „Drugie spojrzenie na planetę Ksi”
Całkiem udane wskrzeszenie ducha Zajdla, choć Kowalczyk mówi własnym głosem. W tym przypadku dokończenie powieści sprzed ćwierćwiecza okazało się mieć sens.
5.Paweł Majka „Pokój światów”
Fantastyczny miszmasz na całego – steampunk, rządy korporacji, a na dodatek ożywione wierzenia i idee ludzkości. Wbrew pozorom, wcale niegłupie i oryginalne.
6.Michał Protasiuk „Ad infinitum”
Protasiuk to jeden z ciekawszych autorów SF bliskiego zasięgu, sensownie dywagujący o przyszłości za parę lat. „Ad infinitum” to połączenie thrillera z powieścią obyczajową.
7. Adam Przechrzta „Demony wojny” T. 1-2
Grozę III Rzeszy i Związku Sowieckiego zawsze warto przypominać, nawet w fantastycznym kostiumie. Pełna akcji, malownicza kontynuacja „Demonów Leningradu”.
8.Radek Rak „Kocham cię Lilith”
Powieść zdobyła uznanie Jacka Dukaja i Wita Szostaka… wśród multum wyróżnionych w ostatnich konkursach (często na wyrost) Rak wyróżnia się niekłamanym talentem do języka i specyficzną wyobraźnią, szukającą inspiracji w tradycji – zarówno tej „oficjalnej” i tej odrzuconej.
9.Andrzej W. Sawicki „Aposiopesis”
Steampunk w realiach XIX-wiecznej Warszawy, konflikty dyplomatyczne, świetnie oddane realia historyczne, lekkość i humor.
10.Andrzej Zimniak „Władcy świtu”
Literacka rozprawa z konceptem nieśmiertelności, która może przysporzyć dodatkowych dylematów etycznych, o jakich się dziś nie śniło…
Zagraniczna fantastyka
1.Daniel Louis Edelman „Infoszok” , „Multirzeczywistość”
Pierwszy i drugi tom cyberpunkowego (czy może postcyberpunkowego) cyklu. SF traktująca o komputerach i nanotechnologii, dla nerdów wychowanych na prozie Williama Gibsona.
2.George R. R. Martin (redakcja) “Dzikie karty”
Bardzo istotna w Ameryce antologia składająca się dotychczas z 22 tomów. Ten pierwszy pochodzi jeszcze z 1987 roku. Superbohaterskie „asy” i zdeformowane „dżokery” w alternatywnym świecie. Co prawda straszenie złym Reaganem może wywołać u czytelnika pewien uśmiech, ale przecież w pochodzącym z tego samego okresu komiksie „Strażnicy” Alana Moore’a straszono Margaret Thatcher…
3.Tom Perotta „Pozostawieni”
Literacki pierwowzór serialu HBO – zaskakująco dobry, choć na takim fantazjowaniu religijnym łatwo się wyłożyć. Niemniej trzeba przyznać, że dosłowność protestancka („przechwycenie” sprawiedliwych do nieba – a co z resztą?) jest rozbrajająca…
4.Brandon Sanderson „Droga królów”, „Słowa światłości”
Wszystkie znaki na niebie i ziemi wskazują, że cykl „Archiwum burzowego światła” to najważniejsze obecnie epickie fantasy, zakrojone na tak gigantyczną skalę, że „Pieśń Lodu i Ognia” przy niej wyglądać będzie jak cieniutkie książeczki. Wszyscy zgodnie chwalą – ciekawe, czy czytali…
5.John Scalzi „Czerwone koszule”
Nawet tandetną, staroświecką SF a’la Star Trek dziś można pisać nieszablonowo. Zabawną i pełną serialowych nawiązań powieść uhonorowano nagrodą Hugo i Locusa w 2013 roku.
6.Dan Simmons “Trupia otucha”
Wczesna powieść autora “Hyperiona” i “Drooda” nie rozczarowuje. Traktat o różnych obliczach zła, trochę horror, trochę powieść psychologiczna i wojenna – w każdym razie wielowątkowa i zaspokajająca wyrafinowane literackie apetyty.
7.Jeff Vandermeer „Unicestwienie”, „Ujarzmienie”
Dla miłośników SF pełnej niedopowiedzeń i niejednoznaczności, chcących rozwikłać, czym jest tajemnicza Strefa X….
8. Timur Vermes „On wrócił”
Tytułowy „on” to niejaki… Adolf Hitler, który budzi się w Niemczech w 2011 roku. Zdobywa popularność jako komik, a potem wpływy polityczne… Szykuje się powtórka z historii? Narracja jest pierwszoosobowa, z perspektywy führera, a marka „Hitler” okazuje się bardzo popularna w czasach celebrytów i internetu…
9.Peter Watts „Echopraksja”
Spin-off „Ślepowidzenia”, czyli prawdopodobnie najlepszej hard SF poprzedniej dekady. Zero optymizmu, różne warianty ewolucji człowieka i oszałamiające bogactwo pomysłów ściśle trzymających się nauki. Są zombie i wampiry, ale bardzo daleko im do „Zmierzchu”.
10.Andy Weir „Marsjanin”
Przebojowa, emocjonująca, „robinsonowska” historia o marsjańskim rozbitku będąca pochwałą woli życia… którą najpierw autor wrzucił za darmo na bloga, a potem podpisał sześciocyfrowy kontrakt. W zapowiedziach na 2015 rok film Ridleya Scotta z Mattem Damonem.
Sławomir Grabowski
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/kultura/252887-top-10-najlepsze-ksiazki-fantastyczne-rodzime-i-zagraniczne
Dziękujemy za przeczytanie artykułu!
Najważniejsze teksty publicystyczne i analityczne w jednym miejscu! Dołącz do Premium+. Pamiętaj, możesz oglądać naszą telewizję na wPolsce24. Buduj z nami niezależne media na wesprzyj.wpolsce24.
