VARGAS LLOSA uważa, że demokracja zabija intelektualistów

„Kiedy kultura jest tłamszona, w artystach wyzwala się wola społecznego zaangażowania. Sztuka i kultura w ogóle stają się narzędziem krytyki, piętnują niewolę i ucisk. Często przez to wpadają w ton propagandowy i tracą na wartościach estetycznych, ale sprawy publiczne stoją w centrum ich uwagi. Dzisiaj, kiedy nie ma ucisku, obojętnieją na sprawy publiczne.”

Bardzo ciekawego wywiadu „Gazecie Wyborczej” udzielił wybitny pisarz, noblista Mario Vargas Llosa. Autor m.in. "Miasto i psy" czy "Szelmostwa niegrzecznej dziewczynki" (2006) od zawsze angażuje się w życie polityczne. W 2010 r. otrzymał literackiego Nobla za "kartografię struktur władzy oraz wyraziste obrazy oporu, buntu i porażek jednostki". W 1990 r. kandydował na urząd prezydenta Peru. Przegrał z Alberto Fujimorim, który choć pokonał komunistyczną partyzantkę to jednoczenie wprowadził dalekie od demokracji rządy. Pisarz został jego najgłośniejszym krytykiem, za co niemal stracił obywatelstwo.

Znany z kontrowersyjnych poglądów pisarz stawia w wywiadzie kilka ciekawych tez. Jego zdaniem demokracja, która jest notabene ukochanym ustrojem pisarza, zabija jednocześnie kulturę.

Za moich młodych lat pisarze, twórcy, intelektualiści byli małą garstką, bardzo elitarną i samotną w społeczeństwie. Żyliśmy w dyktaturach, cenzurowani i izolowani od świata. Kultura była małą, ciasną izbą. Wyrwać się z niej na świat było dla nas sprawą życia i śmierci. Dzisiaj przestrzeń kultury bardzo się powiększyła. Znacznie łatwiej jest pisać, malować, kręcić filmy i w ogóle realizować się jako twórca, a nawet żyć z tego. Nie musimy już szukać wolności na emigracji czy na wygnaniu. Jest więcej nadziei na miejscu. A jednocześnie ciekawość świata przestała być domeną naszej grupy. Społeczeństwa otwierają się na innych. I różnicują. Ameryka Łacińska jest już o wiele mniej prowincjonalna, zaściankowa i lokalnie swojska, zapatrzona w miejscowe korzenie. Tubylczość, ideologia "indigenista" jest w wyraźnym odwrocie.

mówi pisarz. Autor "Ciotka Julia i skryba". Pisarz dodaje, że:

Kiedy kultura jest tłamszona, w artystach wyzwala się wola społecznego zaangażowania. Sztuka i kultura w ogóle stają się narzędziem krytyki, piętnują niewolę i ucisk. Często przez to wpadają w ton propagandowy i tracą na wartościach estetycznych, ale sprawy publiczne stoją w centrum ich uwagi. Dzisiaj, kiedy nie ma ucisku, obojętnieją na sprawy publiczne. Odwracają się od polityki, bo to rzekomo dziedzina brudna i niegodna, a zainteresowanie nią degraduje kulturę.

Na opinie Macieja Stasińskiego, który przeprowadza wywiad, że inteligencja ginie również od ćwierćwieku w Polsce, pisarz odpowiada:

To jest koszt demokratyzacji. Wolność i demokracja niszczą tak rozumianą inteligencję. Kiedy brakuje dyktatury i cenzury, powołanie publiczne zanika. Od kilku lat głoszę ten kryzys. W "Cywilizacji widowiska" piszę, że kultura banalnieje, staje się swawolna i błaha. Wszystko jest formą rozrywki - divertimento. Tak sztuka pozbywa się zmysłu krytycznego. Traci na tym społeczeństwo, instytucje demokratyczne i sama kultura. To bardzo niebezpieczne.

Vargas Llosa uważa, że należy wyciągnąć kulturę od „banalizacji”

Przykładami polityki opartej na wartościach, która potrafiła przywrócić demokrację, naprawić niesprawiedliwości, zaprowadzić rządy prawa, zapoczątkować rozwój gospodarczy. Mamy obowiązek ocalić kulturę od zbanalizowania. Wytrącić ją z rozrywkowości. Ale to tylko słowa. Może potrzebny jest wstrząs.

Pisarz odnosi się też do zagrożenia demokracji, jakie płynie ze strony Rosji Władimira Putina.

To rzeczywiście zagrożenia dla Europy Wschodniej. W Rosji wartości demokratyczne i wolnościowe, które miały się rozprzestrzenić po rozpadzie ZSRR, się nie przyjęły . Jednak w Rosji odradza się nie komunizm, lecz carstwo, tęsknota za silnym władcą i potężnym państwem. Ale moim zdaniem Putin przegra. W dzisiejszym świecie neoimperialny nacjonalizm nie ma co robić.

Cały wywiad w dzisiejszej Gazecie Wyborczej.