II wojna światowa jak SIN CITY. Ciekawy serial w TVP

„Portrety Wojenne” to dedykowana młodej widowni seria dokumentalna poruszająca losy bohaterów okresu II Wojny Światowej. Opowiadane z perspektywy postaci, pełne emocji i napięcia historie: Jana Zumbacha, Bronisława Hellwiga, Zdzisława Pacaka - Kuźmirskiego, Józefa Becka oraz Jana Gruzińskiego wyraźnie pokazują odwagę, męstwo, siłę woli a czasami brawurę. Z powodzeniem udało się w poszczególnych odcinkach wskrzesić pamięć o tych postaciach i zbudować na niej inspirującą dla młodego pokolenia legendę.

Od strony wizualnej seria składa się z materiałów archiwalnych, wywiadów z ekspertami oraz sekwencji fabularyzowanych: ujęć stylizowanych na kadry komiksowe gdzie żywy aktor połączony jest ze scenografią ręcznie rysowaną przez twórców komiksowych.

Jak opowiedzieć o II Wojnie Światowej w sposób interesujący dla współczesnego młodego widza? - to pytanie postawili sobie kilka lat temu producenci serii „Portrety wojenne” Dawid Janicki i Katarzyna Sarnowska. Ich odpowiedź to atrakcyjna wizualnie dokumentalna seria łącząca w sobie historyczne treści z kinem gatunku i w pełni autorską estetyką wymyśloną przez jednego z najbardziej rozpoznawalnych polskich twórców komiksowych Michała „Śledzia” Śledzińskiego oraz Michała Araszkiewicza.

Mam wrażenie, że filmów dokumentalnych o II Wojnie Światowej jest bardzo dużo a kanały tematyczne, które je emitują mają bardzo podobny kontent. Do tego, w mojej ocenie, producenci są nastawieni na tego samego widza, który albo przeżył te wydarzenia, albo jest szczególnie zainteresowany tematem. Młodzi ludzie nie są tym zainteresowani, ponieważ nie opowiadamy ich językiem.

-mówi producent Dawid Janicki, założyciel firmy produkcyjnej SHIPsBOY, a prywatnie pasjonat historii, z wykształcenia archeolog podwodny.

Na wojnie walczyli w dużej mierze młodzi ludzie. Jako producenci, szukaliśmy pomysłu jak o tamtych młodych opowiedzieć ich dzisiejszym rówieśnikom - dodaje. Z pomocą dr Marka Deszczyńskiego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego udało się wyselekcjonować grupę historycznych postaci, które mogłyby zainteresować dzisiejszego odbiorcę. To nie bohaterowie bez skazy, ale ludzie, którzy mieli w sobie odwagę i determinację pozwalające dokonywać heroicznych czynów. Bronisław Hellwig był jednym z najlepszych kierowców w jednostce dywersyjnej „Parasol”, a jego brawurowa jazda uratowała życie wielu ludziom. Zdzisław Kuźmirski-Pacak nie miał sobie równych, jeśli chodzi o organizowanie ucieczek z jenieckich obozów, Jan Zumbach stał na czele walczącego nad Anglią Dywizjonu 303, a Jan Grudziński wsławił się brawurową ucieczką okrętu podwodnego ORP „Orzeł” z internowania. I najbardziej kontrowersyjny z nich - Józef Beck. Polityk, który był odpowiedzialny za polską politykę zagraniczną w najtrudniejszym okresie w naszych dziejach, a część historyków obciąża go winą za klęskę wrześniową.

Swoim projektem zainteresowali Filmotekę Narodową i dzięki przychylności jej dyrektora prof. Tadeusza Kowalskiego, zyskali dostęp do materiałów archiwalnych niezbędnych przy tego typu produkcjach.

Od samego początku założyliśmy, że każdy z odcinków będzie składał się z trzech elementów: wywiadów z ekspertami, materiałów archiwalnych i części fabularyzowanej. W tym ostatnim elemencie, nie chodziło nam jednak o to, żeby jakaś grupa rekonstrukcyjna odtwarzała realia epoki. Bez odpowiednich pieniędzy nie da się przecież zrobić „Szeregowca Ryana”. Chcieliśmy więc znaleźć taki język i takie środki wyrazu, by przy niewielkim budżecie przedstawić to maksymalnie atrakcyjnie.

-mówi Janicki.

Aktorów nagrywaliśmy na greenscreenie, by w postprodukcji dodać do nich czarno-białą, komiksową scenografię, która budzi skojarzenia m.in. z głośną hollywoodzką produkcją „Sin City” Roberta Rodrigueza i Franka Millera.

Za powodzenie wizualnej koncepcji odpowiadali rysownicy Michał „Śledziu” Śledziński i Michał Araszkiewicz, operator i animator Jacek Kościuszko oraz animatorka Agnieszka Boryczko. Nad wszystkim czuwała trójka młodych reżyserów Tomasz Matuszczak, Cezary Iber i Rafał Skalski. Efekt przeszedł najśmielsze oczekiwania.

Wydaje mi się, że zrobiliśmy coś naprawdę świeżego, nowego. Wszyscy, którym pokazujemy efekty naszej pracy, mówią że, to znakomicie trafi do młodych ludzi, bo jest opowiedziane ich językiem. Dokładnie o to nam chodziło.

-dodaje Dawid Janicki.

2 września

PORTRETY WOJENNE, odc. 1 – HELLWIG, reż. Tomasz Matuszczak.

Historia żołnierza Oddziału Szturmowego “Parasol”, Bronisława “Bruno” Hellwiga - jednego z najlepszych kierowców bojowych, który brał udział w wielu spektakularnych akcjach na terenie okupowanej Warszawy. Film opowiada o momentach kiedy ocierał się o śmierć i o tym, jak to doświadczenie na niego wpłynęło. Człowiek, który może nosić miano Bohatera jest też mężem i ojcem - jego poświęcenie dla Sprawy dotyka bezpośrednio ludzi mu najbliższych. W filmie o Ojcu opowiada córka “Bruna” - Hanna Hellwig-Stańczuk.

9 września

PORTRETY WOJENNE, odc. 2 – JÓZEF BECK, reż. Tomasz Matuszczak.

Film przedstawia sylwetkę ostatniego Ministra Spraw Zagranicznych Drugiej Rzeczpospolitej na tle realiów politycznych przedwojennej Europy. Minister Beck, od września 1939 roku internowany w Rumunii, wspomina wydarzenia, które doprowadziły do II Wojny Światowej, a jego samego do śmierci na wygnaniu. Nieuchronność wydarzeń i złudność nadziei staje się widoczna z perspektywy czasu.

16 września

PORTRETY WOJENNE,  odc. 3 – ORP ORZEŁ – JAN GRUDZIŃSKI , reż. Cezary Iber.

Podczas kampanii wrześniowej ORP Orzeł przebywał w morzu, jednak sytuacja na okręcie była dość napięta. Kiedy polska jednostka zawinęła do portu w Tallinie, aby wysadzić na ląd komandora Kłoczkowskiego, okręt bezprawnie internowano. Dowodzenie objął Jan Grudziński. Dowódca był jednym z inicjatorów próby ucieczki, która powiodła się 17 września 1939 roku i ORP Orzeł wyszedł na pełne morze. Okręt był pozbawiony map i przyrządów nawigacyjnych. Po wyczerpaniu możliwości działań postanowił przejść przez Cieśniny Duńskie do Wielkiej Brytanii. 7 października ORP Orzeł rozpoczął swój rejs do Anglii, który zakończył się dokładnie po tygodniu, szczęśliwym podejściem do szkockiego wybrzeża.

23 września

PORTRETY WOJENNE,  odc. 4 – ZDZISŁAW PACAK-KUŹMIRSKI, reż. Rafał Skalski.

Jak głosi oficerski kodeks „oficer nie opuszcza swoich żołnierzy i wraz z nimi oddaje się do niewoli”. Pacaka uwięziono w obozie jenieckim dla oficerów i szeregowych polskich – Oflag II C Woldenberg.

Zorganizował trzy ucieczki, z których każda była niezmiernie pracochłonna i błyskotliwa. Skuteczna okazała się jednak ta ostatnia. Mając ze sobą zrobione z drewna karabiny i tekturowe ładownice pomalowane pastą do butów, wyszedł z obozu przez główną bramę. Po przedarciu się do Warszawy został zastępcą dowódcy i szefa operacyjnego Komendy Głównej AK „Osa-Kosa”.

30 września

PORTRETY WOJENNE,  odc. 5 – JAN ZUMBACH, reż. Cezary Iber.

As polskiego lotnictwa i dowódca legendarnego dywizjonu 303, a następnie Polskiego Skrzydła Myśliwców w stopniu Squadron Leader (major). Oprócz Virtuti Militari, został odznaczony czterokrotnie Krzyżem Walecznych i dwukrotnie brytyjskim Distinguished Flying Cross. Zwany „Donaldem” gdyż na swoich myśliwcach malował dla postrachu Kaczora Donalda, trzymającego kij baseball’owy. Był niepokornym duchem, buntownikiem i poszukiwaczem przygód.