Bóg Ojciec czy Matka Natura? Komiks NOE coraz mniej biblijny

Kolejne tomy opowieści o Noem według scenariusza Aronofsky’ego jeszcze bardziej demitologizują biblijną historię. Noe wyrasta tu na gigantycznego mizantropa i okrutnika i jest święcie przekonany, że na jego rodzinie historia rodzaju ludzkiego ma się zakończyć. Ludzie tylko paskudzą piękną i idealną naturę, więc bez nich będzie lepiej dla nowego świata po potopie… tak w każdym razie Noe rozumie plan Stwórcy. Z własnymi synami, chcącymi się rozmnażać jak Pan Bóg przykazał i czynić sobie ziemię poddaną idzie więc na noże (dosłownie), Chamowi odbiera ukochaną, a kiedy doczekuje się wnuków, chce z nimi zrobić to samo, co z Abraham z Izaakiem. Każdą zbrodnię można popełnić dla dobra ludzkości… ee, jakiej znowu ludzkości, raczej przyrody czy ekologii. To trochę tak, jakby Noemu pomyliły się bóstwa i zamiast Jahwe czcił Gaję czy inną Matkę Naturę. Tom trzeci funduje nam nawet historię o stworzeniu świata i człowieka, gdzie słowa z Biblii o kolejnych dniach i porankach ilustrowane są galaktykami, łańcuchami DNA i hasającymi wesoło piątego dnia stworzenia dinozaurami. Aż przyszli nieposłuszni ludzie i zdeptali boski ogród… W historii o stworzeniu i raju jednak chodzi o coś innego i nie stworzony świat jest w niej najważniejszy – o czym wie każdy, kto chodził na lekcje religii.

Nie dziwię się protestom – absurdalna jest ta wizja Noego przekonanego, że Bóg chce dalsze władanie ziemią przekazać żywemu inwentarzowi z arki (po to w końcu ratował te zwierzęta). Historię widzimy z perspektywy Ili – nowej Ewy, matki rodzaju ludzkiego – to ona zresztą jest narratorką całej historii. Tworzy to w umyśle czytelnika pewne skojarzenia: kobieta-życie-natura kontra Bóg-Noe-śmierć-wojna. Ludzkość przetrwała dzięki kobietom, ale wbrew Noemu i chyba też wbrew Bogu. Owszem, być może Noe coś źle zrozumiał, chcąc wyręczyć Boga w dziele zniszczenia, ale Jahwe powinien dawać mu jaśniejsze sygnały… Jestem pewien, że twórcy, słysząc o protestach, zacierają rączki z uciechy – nie ma to jak darmowa reklama. Moim zdaniem, w tym przypadku nie mają one sensu – o ile twórcy jasno wypowiedzą się, że ich „Noe” jest czystą fantastyką, fikcją czy bajką, swobodną trawestacją, czymś o mniejszym ciężarze gatunkowym niż apokryf. To coś innego niż casus Dana Browna, który swoje bajeczki o żonatym Jezusie przedstawia jako coś opartego na faktach.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Wizjonerski NOE WYBRANY PRZEZ BOGA. Między Tolkienem i Malickiem. RECENZJA**

Z drugiej strony – jednak trochę niepokoi tak swobodne potraktowanie tej opowieści, będącej jednym z mitów założycielskich judeochrześcijaństwa – świadczy to niestety o tym, że już nie traktuje się jej zbyt poważnie. Zauważmy, że nikogo nie razi swobodne igranie mitologiami greckimi czy nordyckimi, przestawianie znaczeń i akcentów – kogo obraził film „Thor”? Igranie z Biblią jest igraniem z ogniem, co sami twórcy robią zresztą z pełną premedytacją.

Odstawiając na bok pytanie o obrazoburczość i sensowność powstania tego dziełka, przyznać trzeba, że jako komiks „Noe” jest więcej niż przyzwoity – choć nasz Rosiński w podobnej stylistyce rysuje lepiej, mniej „komiksowo” a bardziej malarsko. Sceny batalistyczne są naprawdę niezłe, bitwa o arkę jest wręcz jak wyjęta z Tolkiena. Sama historia przyciąga uwagę, udało się w niej połączyć epicki, „apokaliptyczny” charakter opowieści z kameralną historią o konfliktach rodzinnych i przetrwaniu w okrutnym świecie. Trochę szkoda, że nie ma komu kibicować, żadnego Thorgala czy Szninkiela. Noe raczej irytuje niż wzbudza sympatię, pozostają zatem jego niepokorni synowie i szlachetna Ila.

Sławomir Grabowski

Noe. Tom 3: I wody spadły na ziemię. Tom 4: Kto przeleje krew. Scenariusz: Darren Aronofsky, Ari Handel. Rysunki i kolor: Niko Henrichon. Tłumaczenie: Marta Duda-Gryc. SQN, Kraków 2014.