Już w przyszłym tygodniu czeka nas finał pierwszego sezonu „Detektywa” („True Detective”) – serialu HBO, który nie tylko potwierdził klasę i słuszność Oscara dla Matthew McConaugheya, ale jest też jednym z największych hołdów złożonych literaturze.
„True Detective” od początku nie zapowiadał się tylko na nihilistyczny dramat policyjny. Już od pierwszych minut wiadomo było, że serial będzie nawiązywał do literatury. Sam motyw ukazania Luizjany jako miejsca w którym cywilizacja i praworządność (jakkolwiek bardzo kruche w swej formie) stykają się z degeneracją strącającą istotę ludzką do poziomu pierwotnego jest bardzo bliski temu co opisuje w powieściach „W Ciemność” oraz „Dziecię Boże” sam Cormac McCarthy. Jednak to odwołanie jest odwołaniem pośrednim – bezpośredni zaś hołd literaturze „True Detective” składa w momencie pojawienia się Króla w Żółci”.
Szanowni Państwo – ważna uwaga – tekst poniżej zdradza wiele szczegółów fabuły serialu. Jeśli go Państwo nie oglądali, nalegam, proszę przestać czytać i obejrzeć dostępne odcinki. Nie będą Państwo zawiedzeni.
Kim jest Król w Żółci? To postać z fikcyjnej sztuki opisanej w opowiadaniach Roberta W. Chambersa. Opublikowany pod koniec XIX wieku zbiór pod tym tytułem („Król w Żółci”) wywarł ogromny wpływ na wielu autorów XX wieku, w tym uwielbianego w kręgach miłośników horroru Lovecrafta. Czy serial jednak pójdzie drogą opowieści grozy? Raczej nie – na razie brak elementów metafizycznych, całość zasadza się raczej na irracjonalności ludzkiej psychiki, dającej wiarę absurdowi. Wielokrotnie wskazuje na to właśnie Cohle (McConaughey) stwierdzający: „Ty sam, cały ten wielki dramat, nigdy nie był niczym więcej niż prowizorką skleconą z przypuszczeń i głupiego uporu i mógłbyś po prostu odpuścić, zrozumieć że nie trzeba trzymać się tak kurczowo. Zrozumieć że całe twoje życie, wszystko co kochasz i czego nienawidzisz, cała twoja pamięć, cały twój ból – to wszystko to samo. To był tylko ten sam sen, sen który miałeś w zamkniętym pomieszczeniu, sen o byciu człowiekiem. I jak to w snach bywa... na końcu tego też czai się potwór.”. A jednak odwołanie do fikcyjnego dramatu Chambersa jest jednym z głównych tropów prowadzących nas do finału „True Detective”. Przyjrzyjmy się więc poszczególnym elementom indywidualnie.
Król w Żółci
Jak już wspominaliśmy – Król w Żółci jest fikcyjnym dramatem opisanym w opowiadaniach Chambersa. Opisanym, ale nie przedstawionym w całości – otrzymujemy jedynie urywki.
Camilla: Powinien pan zdjąć maskę.
Nieznajomy: Doprawdy?
Cassilda: Istotnie już czas. Wszyscy zdjęliśmy przebrania, z wyjątkiem pana.
Nieznajomy: Nie noszę maski.
Camilla: (Przerażona, szeptem do Cassildy) Nie nosi maski? Nie nosi maski -
"Król w Żółci", Akt I, Scena 2”
Motyw masek, maski pojawia się w serialu wielokrotnie. Niczym maska z drewna wygląda portret pamięciowy Króla w Żółci w posiadanie którego wejdą detektywi. „Ludzie w maskach” mają być tymi (i są – co potwierdza 7 odcinek) którzy głęboko w dziczy składają ofiary z ludzi. Wreszcie ostatni trailer serialu wprost zapowiada odegranie opisanej powyżej sceny z dramatu.
Kim w serialu jest Król w Żółci? Z pewnością nie postacią nadprzyrodzoną – to wiara w nadprzyrodzone napędza fabułę, irracjonalna wiara w coś poza „tu i teraz” pcha ludzi do szlachetności lub zbrodni. Król w Żółci (widzieliśmy go w serialu dwukrotnie) jest guru, tym który sprowadza na manowce. Ale kolor żółty jest obecny nie tylko w warstwie werbalnej. Gdy pierwszy raz widzimy Króla w Żółci (choć nie zdajemy sobie z tego sprawy) jest jego kombinezon upaskudzony żółtawym proszkiem. Żółta jest kartka wędrownego kościoła – pastor tegoż podczas rozmowy z detektywami żegna się odwrotnie niż powinien, niczym okultystyczna kpina z chrześcijańskiego rytuału. Samo nazwisko pastora – Theriot jest zresztą nawiązaniem do prawdziwego okultysty.
Sztuka „Król w Żółci” miała być przynętą wabiącą czytelników w głąb przeklętego tekstu – przeczytanie choćby kilku słów drugiego aktu ma odkrywać przed czytelnikiem przerażające prawdy o wszechświecie.
Bliźniacze słońca toną w jeziorze
Wydłużają się cienie
W Carcosa
Niezwykła to noc, gdy wstają czarne gwiazdy
A obce księżyce krążą po niebie
Lecz najbardziej niezwykła jest sama
Zaginiona Carcosa -
"Król w Żółci", Akt I, Scena 2”
Czarne gwiazdy także pojawiają się w serialu – nasmarowane na popękanej szybie opuszczonej szkoły. I wreszcie Carcosa.
Carcosa
Carcosa to fikcyjne, zaginione miasto. Czy jest ono opuszczone i porzucone gdzieś pośród bagien? A może nie istnieje w tym wszechświecie i jest kolejnym elementem nie z tego świata?
Wszystko wskazuje na to, że Carcosa w serialu będzie istnieć naprawdę – może będzie ona opuszczonym miastem dawnych osadników, zapomnianym pośród bagien, w którym to teraz odbywają się straszne rytuały i mordy niczym w pierwotnych, pogańskich kulturach (do poziomu których cofają się niektórzy mieszkańcy Luizjany w serialu i nie tylko). W opowiadaniach Chambersa Carcosa była miastem z koszmarnego snu – trailer 8 odcinka zdradza nam, że Carcosa może istnieć naprawdę.
Pieśni śpiewane przez Hyady tam,
Gdzie łopoczą na wietrze łachmany Króla
Muszą zginąć niesłyszane
W mrocznym Carcosa -
Pieśń Cassildy, "Król w Żółci", Akt I, Scena 2”
Król w Żółci będzie więc z pewnością mieszkańcem Carcosy, jego panem i królem. Będzie on i jego miasto ludzkim demonem i leżem ludzkiego demona. Zgodnie ze słowami Cohle’a największe zło będzie więc dziełem człowieka i od człowieka, nie nadprzyrodzoności, będzie pochodzić. Samo hasło serialu „Touch darkness and darkness touches you back” zdaje się być odwołaniem do fikcyjnego dramatu „Król w Żółci” jak i filozofii nietzscheańskiej. Inne hasło: „Man is the cruelest animal” wskazuje, iż element nadprzyrodzony, wiary w to co nadprzyrodzone będzie raczej tym co popychało do okrutnych zbrodni, aniżeli za nimi realnie stało. Istota ludzka jest największym demonem.
Arkady Saulski
-------------------------------------------------------
Publikacja dostępna na stronie: https://wpolityce.pl/kultura/250552-true-detective-i-wskazowki-rozsiane-po-literaturze
Dziękujemy za przeczytanie artykułu!
Najważniejsze teksty publicystyczne i analityczne w jednym miejscu! Dołącz do Premium+. Pamiętaj, możesz oglądać naszą telewizję na wPolsce24. Buduj z nami niezależne media na wesprzyj.wpolsce24.
