CHAPLIN w Keystone. Jak narodził się geniusz i Tramp RECENZJA

„Wciąż uważam go za bodaj największego geniusza, jakiego wydał świat kultury masowej. Chyba nie ma nikogo, kto dorównałby mu talentem, wszyscy są przy nim jak karły. Jako człowiek był jednak-jak by wszyscy- pełen wad i słabości”- pisał o Chaplinie Marlon Brando. Dzięki tej niezwykłej kolekcji możemy zobaczyć jak rodził się geniusz.

Wszyscy kinomani znają „Brzdąca”, „Dyktatora” czy „Światła Rampy” Charliego Chaplina. Czy jednak pamiętamy jak narodził się najsłynniejszy włóczęga w kinie? Dzięki „Chaplin. Kolekcja wytwórni Keystone” możemy cofnąć się w czas, gdy mistrz komedii zaczynał zdobywać i zmieniać kino. Wydanie tych filmów przez „Galapagos” jest o tyle istotnie, że do tej pory początki kariery Charlesa Chaplina mogliśmy oglądać albo w dodatkach do wydań DVD jego najsłynniejszych dzieł, w filmach dokumentalnych o mistrzu komedii tudzież w biograficznym filmie „Chaplin” Richarda Attenborough z fenomenalną rolą tytułową Roberta Downeya Jr. W końcu mamy okazję przyjrzeć się pierwszym ekranowym wcieleniom Chaplina w odrestaurowanej wersji na dużym ekranie.

Późniejszy twórca „Króla w Nowym Jorku” swoją najbardziej rozpoznawalną i najzabawniejszą rolę stworzył już na początku kariery, gdy zaczął pracować dla wytwórni „Keystone”. We wspomnianym wyżej filmie znakomicie ten (dosłownie) magiczny moment pokazał Robert Downey Jr, przechadzający się jako Chaplin po garderobie. Znajdując intuicyjnie porzucony gdzieś melonik, wąsik, laseczkę i wygniecione workowate spodnie Chaplin zbudował postać Trampa i wprowadził ją na stałe do popkultury. Obok Warholowskiego wizerunku Marylin i Elvisa jest to najpopularniejszy znak masowej kultury. Narodził się on niemal sto lat temu… „Galapagos” przygotował aż 33 filmy, które nie były do tej pory dostępne dla szerokiej publiczności w jednym pakiecie. Pierwsza płyta zawiera 12 krótkich metrażowych filmów, budujących powoli pozycję Chaplina w Hollywood. Kolekcja zawiera m.in. pierwszy film Chaplina, „Zarabiać na życie”, jaki ten zrealizował dla szefa „Keystone” Macka Sennetta.

Co można napisać o prezentowanych filmach Chaplina by nie popaść w banał? Jest to zadanie nad wyraz trudne. Szacunek dla dorobku Chaplina, ograniczenia techniczne pierwszych filmów czy w końcu oddalenie się o lata świetlne od takiego rodzaju kina uniemożliwiają ich obiektywną ocenę. Mamy do czynienia z szalenie specyficznymi filmami, które na pierwszy rzut oka mogą być trudne w odbiorze. Nie wiem jednak czy to magia Chaplina czy może coś innego powoduje, że po kilku minutach totalnie dajemy się wciągnąć w ten z pozoru archaiczny dziś świat. „Charlie jest zadowolony z siebie”, w którym Chaplin po raz pierwszy wciela się w postać włóczęgi zwiastuje już pośrednio nadejście arcydzieł jakie zostawił światu ten artysta. Widać też, że już z pierwszych filmów Chaplina dziś inspiracje czerpie wielu filmowców. Perypetie Trampa, który uniemożliwia ekipie filmowej nakręcenia materiału filmowego odcisnął jednoznacznie wpływ na słynny „Filmowy zawrót głowy” Toma DiCillo. Drugi film Chaplina dla „Keystone” jest moim faworytem w tej kolekcji. Dalej jest jednak równie smakowicie.

Kolekcja zawiera kultowy w wielu kręgach obraz „Mabel przy kierownicy”, gdzie Chaplin gra czarny charakter, który ucieka się do najgorszych rzeczy byle tylko wygrać prestiżowy wyścig. Film przeszedł do historii ze względu na kłótnię do jakiej doszło na planie pomiędzy Chaplinem i Mabel Normand. Tylko błyskawicznie wzrastająca pozycja Chaplina spowodowała, że to również utalentowany Mabel odszedł z wytwórni. Charles Chaplin nie miał łatwego charakteru, co opisał brutalnie Marlon Brando w swojej autobiografii. Brando pracował z Charliem przy ostatnim filmie komika „Hrabina z Hongkongu”, gdzie partnerował Sopfi Loren. Film był jedną z największych finansowych i artystycznych klap Chaplina. Możliwe, że wpływ na to miała osobowość filmowca.

Brando w „ Piosenki, których nauczyła mnie matka” opisuje, że zawsze uwielbiał postać Trampa i wiele wczesnych filmów Chaplina śmieszy go do łez. Wybitny aktor jakim był Brando zwracał uwagą, że Chaplin bardzo świadomie kreował postać Trampa w taki sposób, że publika na niego żywo reagowała, co świadczyło o jego świetnym warsztacie aktorskim. Jednocześnie Chaplin bardzo wiele wymagał od aktorów z nim współpracujących, budząc postrach całej ekipy filmowej.

Podczas kręcenia filmu odkryłem, że Chaplin jest chyba największym sadystą, jakiego spotkałem. Był egoistycznie nastawionym tyranem i dusigroszem. Robił ludziom awantury, gdy się spóźniali, i bezlitośnie pędził ich do pracy. A najgorsze, że był bezwzględny wobec swojego syna Sydneya, który grał mojego pomagiera. Stale go poniżał w obecności innych.

opisuje Brando, który stronę dalej tłumaczył postępowanie Chaplina jego życiowymi doświadczeniami.

Wciąż uważam go za bodaj największego geniusza, jakiego wydał świat kultury masowej. Chyba nie ma nikogo, kto dorównałby mu talentem, wszyscy są przy nim jak karły. Jako człowiek był jednak-jak by wszyscy- pełen wad i słabości.

zauważył aktor, który przetarł w Hollywood szlaki takim gigantom jak De Niro, Pacino, Nicholson czy Hoffman. Czy potrzeba jest lepsza rekomendacja?

„Chaplin. Kolekcja wytwórni Keystone” zawiera również pierwsze reżyserskie dzieła Chaplina, które ten ( zgodnie z umową) kręcił dla niej masowo ( kilka tygodniowo). To właśnie Chaplin zmienił sposób pracy w takich wytwórniach jak Keystone, które były nastawione na płytką rozrywkę i szybki zysk. Charlie pragnął w swoje filmy tchnąć jednak głębsze emocje, co w końcu spowodowało jego odejście z wytwórni. Można zrozumieć, że to jeden z powodów, dla których tak cenił go Brando, który również w Hollywood rozpropagował aktorską Metodę Stanisławskiego. Rosyjska szkoła aktorka przemeblowała na zawsze Hollywood. Wcześniej za jej remont wziął się jednak angielski imigrant Charles Chaplin, który nie na darmo powiedział, że: „Ci, co rozśmieszają ludzi, cenniejsi są od tych, co każą im płakać.” A sam udowodnił, że można do łez rozśmieszać nawet bez słów…

Łukasz Adamski

Chaplin. Kolekcja wytwórni Keystone, dystr. Galapagos